بررسی ویژگی‌های جمعیتی موثر بر میزان مشارکت روستاییان در روند توسعه روستایی (مطالعه موردی شهرستان ایجرود)

محورهای موضوعی : کالبدی

علی اکبر عنابستانی ¹ , حمید شایان ² , علی اکبر تقیلو ³

1 - دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشیار جغرافیای روستایی دانشگاه فردوسی مشهد
3 - دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

تاریخ دریافت : 1398/08/20 تاریخ پذیرش : 1398/08/20 تاریخ انتشار : 1391/06/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

چکیده مشارکت مردم در توسعه روستایی بی‌گمان مستقیم‌ترین‌، کم‌هزینه‌ترین و مطلوب‌ترین راهبرد امروز ادبیات توسعه روستایی است، با این وجود کاربرد آن در برنامه ریزی‌های روستایی با چالش‌های مختلفی روبرو است. هدف از تحقیق حاضر شناخت ویژگی‌های جمعیت افراد مشارکت‌گرا در مناطق روستایی و میزان اثرگذاری این ویژگی‌ها بر مشارکت روستاییان می‌باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی و همبستگی است که بخش عمده‌ای از داده‌های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه‌گیری(کوکران)از سطح460خانوار نمونه‌ی منطقه جمع‌آوری شده است. نتایج نشان می‌دهد که جمعیت با مشارکت رابطه معنی‌داری(473/0)ندارد. بنابراین اندازه جمعیت در روستاها تا حدود زیادی وابسته به عوامل طبیعی منطقه می‌باشد و از کارکردهای انسانی همانند میزان خدمات که به روستاهای پر جمعیت از آن برخوردارند، تاثیر کمتری گرفته است. متغیر سن از متغیرهای فردی با میزان116/0بیشترین تاثیر را بر میزان مشارکت مردم دارد. متغیر سواد به صورت غیرمستقیم بر میزان مشارکت تاثیر داشته و ضریب تاثیر سواد 44/0- می‌باشد . میزان مشارکت(74/1)در منطقه کمتر از حد انتظار است و از متغیرهای جمعیتی سن بصورت مستقیم با ضریب تاثیر116/0، سواد و شغل به طور غیر مستقیم مشارکت را از خود متاثر می سازند. بنابر نتایج بدست آمده تنها راه پیشبرد توسعه مشارکتی فراهم ساختن زمینه‌های مشارکت از قبیل آموزش توام با تجربه و تسهیل قوانین مشارکتی است.

منابع و مأخذ:

منابع:

آل غفور. سیدمحمدتقی، کاشف الغطاء. فاطمه(1388).«تأثیرشرایطاجتماعی اقتصادی برمشارکتسیاسیزناندرایران» فصلنامه بانوان شیعه، سال ششم، شماره ٢٠.

آرایش. باقر، حسینی. فرج اله(1389). «تحلیل رگرسیونی عوامل موثر بر مشارکت مردم در حفظ، احیاء، توسعه و بهره‌برداری منابع طبیعی تجدید شونده از دیدگاه کارشناسان منابع طبیعی استان ایلام»، نشریه اقتصاد و توسعه علوم و صنایع کشاورزی، شماره 1.

بلیک ژانت الیزابت(1386).«به سوی درک بهتری از مشارکت جوامع در رسیدن به توسعه پایدار زیست محیطی»، گروه حقوق محیط زیست دانشگاه شهید بهشتی، علوم محیطی، شماره .5.

بیگدلی. علی، زراءنژاد. منصور، آسودار. محمد امین، بصیر زاده . هادی، برادران. مسعود(1386). بررسی توسعه مکانیزاسیون کشاورزی در استان همدان، مجله علمی‌کشاورزی، جلد 3، شماره 2.

مارسدن. دیوید(1370). «رهیافت‌های مشارکت در توسعه روستایی»، از سلسله انتشارات روستا وتوسعه جهاد سازندگی، شماره 4.

تقوی. نعمت‌الله(1378).«مبانی جمعیت‌شناسی»، چاپ دوم،انتشارات جامعه‌پژوه و دانیال،، تبریز.

جباری. حبیب(1378).«مشارکت و توسعه اجتماعی»، مجموعه مقالات همایش توسعه اجتماعی وزارت کشور.

حجازی. یوسف، عباسی. عنایت (1386).«بررسی عوامل موثر بر مشارکت مجریان در طرح تعادل دام و مرتع» ، منابع طبیعی ایران دانشگاه تهران.

خلیقی. نعمت اله، چکشی. بهاره، کیا. مرجان(1385).«بررسی نقش دانش بومی، مهاجرت و مالکیت در مشارکت روستاییان در بهره برداری بهینه از مراتع، آبخیز چهکند - شهرستان بیرجند»، منابع طبیعی ایران، شماره59

تمنا. سعید(1387).«مبانی جمعیت­شناسی»، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، جاپ پنجم.

زیاری. کرامت الله، زندوی. سید مجدالدین، آقاجانی. محمد، مقدم.محمد(1388). «بررسی مشارکت شهروندی و نقش آن در مدیریت شهری شهرهای کوچک «نمونه موردی گله دار، ورزنه و هیدج»، جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 13.

منصوری. علی، صفری. سعید، عباسی. داود، صالحی. مهدی(1386). «کاربرد مدل تحلیل مسیر در تبیین عوامل موثر بر رضایت شغلی»، فرهنگ مدیریت، سال ششم، شماره 17.

عبدی. برهان، سلطانی. علی, بذرگر. محمدرضا, امجدی. جبار،(1388). «ارایه راهکارهای جلب مشارکت ساکنان مناطق اسکان غیررسمی‌در فرآیند تهیه و اجرای طرح‌های توسعه شهری»، هویت شهر بهار و تابستان

کلانتری. صمد(1375)«مبانی جمعیت­شناسی»، چاپ اول، ، انتشارات مانی تهران.

هاشمی. سیدضیا، فولادیان. مجید, فاطمی‌امین. زینب(1388). «بررسی عوامل اجتماعی و روانی موثر بر مشارکت سیاسی مردم شهر تهران»، پژوهشنامه علوم سیاسی ، شماره5.

محسنی. منوچهر و جاراللهی. عذرا(1382).«مشارکت اجتماعی در ایران»، انتشارات آرون تهران.

مقیمی. مریم، مهرام. بهروز، سعیدی رضوانی. محمود, آقامحمدیان شعرباف. حمیدرضا،(1387).«بررسی تاثیر ویژگی‌های شخصیتی و خصیصه‌ای کارکنان سازمان آموزش و پرورش خراسان رضوی بر میزان مشارکت آن‌ها در نظام پیشنهادها»، مطالعات تربیتی و روانشناسی.

مرکز آمار ایران(1386).«ویژگی‌های جمعیت روستاهای مورد مطالعه بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 85».

نیازی، محسن(1383).«تاملی در مورد رابطه بین ساختار قدرت در خانواده و مشارکت اجتماعی در شهر کاشان»، نامه علوم اجتماعی، شماره 23، خرداد .

نیازی. محسن(1381).«تبیین موانع مشارکت اجتماعی در شهر کاشان»، پایان‌نامه دکتری، جامعه‌شناسی، دانشگاه اصفهان.

نوروزیفر. سید عبدالرحیم(1380). «مدیریت سازمان‌ها محلی و شهرداری‌ها»، انتشارات بازتاب.تهران.

وثوقی. منصور, فرجی. افراسیاب(1385).«پژوهشی جامعه شناختی در زمینه عوامل موثر بر تمایل کشاورزان به مشارکت در یکپارچه‌سازی اراضی مزروعی مطالعه موردی روستاهای زرین دشت»، مجله جامعه شناسی ایران ، شماره 7.

یزدان پناه. لیلا(1386). «موانع مشارکت شهروندان تهرانی»، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 7، شماره26.

Sally. Wehmeier,(2005), Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English, oxford, Seventh Edition, P: 1171.

Muraleedharan. K.(2008)Dynamics of people participation in development: A study with special reference to women participation in the local level planning in Kerala, Eldis Participation Resource Guide.

Checkoway. Barry(2011), What is youth participation? Children and Youth Services Review 33 340–345.

Gow. Daivid D., Jerry Vansant,(1983)Beyond the Rhetoric of Rural Development Participation: How Can It Be Done? World Development, Vol. 11, No. 5, pp. 421-446,. 0305-750X/83 $3.00 + 0.00 Printed in Great Britain.

Ferrara. Eliana La,(2002). Inequality and group participation: theory and evidence from rural Tanzania, Journal of Public Economics 85.