بررسی و شناسایی منابع و متغیرهای آلاینده آب رودخانه کرج در محدوده اسلامشهر

محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

مریم خدابخشی ¹ (دانش آموخته ی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی ، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران)
فرح ناز کریم زاده ² (استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد واحد اسلامشهر)
بهنوش خوش منش ³ (استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد واحد پرند)
افشار ضیاء ظریفی ⁴ (استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد واحد لاهیجان)

تاریخ دریافت : 1397/12/24 تاریخ پذیرش : 1397/12/24 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: آب, فلزات سنگین, رودخانه کرج, عناصر آلوده کننده, محدوده اسلامشهر,

چکیده مقاله :

این مقاله با هدف مطالعه برخی از آلودگی های ناشی از عناصر سنگین در آب رودخانه کرج ) که مهمترین رودخانه در اسلامشهر است ( از قبیل اکسیژن محلول ، EC،TDS،PH ، شوری و همچنین تعیین غلظت عناصر سنگین نمونه های آب از قبیل As،Cu،Pb،Zn،Cd،Cr،Ni که مورد آنالیز قرار گرفتند تدوین گردیده است. جهت انجام آزمایشات و تعیین متغیرها ، مراحل نمونه برداری در اسفند ماه در5 ایستگاه در طول مسیر رودخانه انجام گرفت چون سایر ایستگاهها فاقد آب بودند .تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss و آزمون ضریب همبستگی پیرسون انجام گرفت . میانگین PH در نمونه های آب سطحی 55/7 است که نشان دهنده ی ماهیت قلیایی نمونه های آب است. بالا بودن هدایت الکتریکی آب رودخانه کرج ناشی از فعالیتهای کشاورزی و صنعتی می باشد. بالا بودن TDS با فراوانی نیترات آب مرتبط است. روند کاهشی میانگین غلظت کاتیونهای اصلی نمونه های آب رودخانه کرج به صورت منیزیم > کلسیم > سدیم>پتاسیم، و ترتیب غلظت آنیونها در نمونه های آب سطحی به صورت سولفات > کلر است. در نمودار پایپر ، تیپ آب آنیونها از نوع سولفاته و در رخساره کربنات و بی کربنات و تیپ آب در کاتیونها از نوع سدیم – پتاسیم و در رخساره منیزیک و کلسیک قرار دارد. براساس نتایج بدست آمده از ضرایب همبستگی بین عناصر فلزی نیکل با کروم ، مس با روی همچنین کروم با روی می توان وجود منشأ مشترک خاکزاد و زمین زاد )فعالیتهای انسانی( را برای تأمین آنها در آب رودخانه احتمال دارد. ضمن این که همبستگی های مثبتی نیز ما بین آنیون های سولفات و برخی عناصر فلزی و نیز یون کلر مشاهده می شود که می تواند حمل شدگی عناصر در فاز سولفیدی را بیان کند.

چکیده انگلیسی:

The present research is conducted to study some heavy metals pollutants in Karaj River (the most famous river located in Islamshahr) including soluble oxygen, pH, TDS, EC, salinity; in addition, concentration of heavy metals including Ni, Cr, Cd, Zn, Pb, Cu, and As was also analyzed in water samples.To determine and examine the parameters, sampling steps were carried out at 5 stations along the River in February excluding other stations due to lack of water. Research data were analyzed using Pearson correlation coefficient test through SPSS.  pH mean level 5555 in surface water samples indicates alkaline nature of water samples. High water conductivity of Karaj River results from agricultural and industrial activities. High TDS is related to water nitrate frequency. The descending trend of water sample main cations mean concentration is as follows: Magnesium> Calcium> Sodium> Chlorine.  In Pier chart, water anions are of sulfate-type in the carbonate and bicarbonate facies; and water type in cations is of sodium- potassium situated in Manizic and Calcic facies.  According to the results of correlation coefficients between nickel metal elements with chrome, copper with zinc, as well as chrome with zinc, the common origin of earth-born and lithogenic (human activities) is probably supplied in the River water. Furthermore, sulfate anions and some metal elements showed a positive correlation; in addition, chlorine ion also explains elements transportation at the sulfide phase.