بررسی حساسیت واحدهای سنگی به فرسایش با به‌کارگیری مدلEPM در حوضه‌ی ابهررود
محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست
کلید واژه: فرسایش, حوضه ابهررود, رسوب زایی, مدل . EPM,
چکیده مقاله :
فرسایش فرایندی طبیعی بوده که در تمام نقاط زمین در حال تکوین است و در تغییر و تحول سطح زمین اهمیت فراوان دارد. هدف از این پژوهش، تهیه نقشه های حساسیت سنگ ها به فرسایش، شدت فرسایش، نرخ فرسایش ویژه و برآورد میزان رسوبدهی واحدهای سنگی در حوضه ابهررود با استفاده از مدل تجربی EPMدر محیط GISاست. حوضه ابهررود با مساحت 1/189256 هکتار در جنوب خاوری زنجان قراردارد. منطقه مورد بررسی دارای آب و هوای نیمه خشک و اقلیم مدیترانه ای با میانگین بارندگی 5/344 میلیمتر در سال است. سازندهای زمین شناسی این حوضه وابسته به دوران های دیرینه زیستی، میانه زیستی و نوزیستی است. سازند کهر به سن پرکامبرین، کهن ترین و رسوبات آبرفتی کواترنر، جوان ترین نهشته های حوضه مورد مطالعه هستند. منطقه عموماً از سنگ های رسوبی تشکیل شده است. برای شناخت بهتر، منطقه به یازده زیرحوضه تقسیم شده است. در این پژوهش عوامل مؤثر بر فرسایش و شکلشان ، همچنین نرخ فرسایش مورد بررسی قرارگرفت و سپس نقشه تیپ فرسایش تهیه شد. با به کارگیری نرم افزار Arc GISنقشه میزان رسوبدهی تهیه شد و با کمک مدل تجربی EPM شدت رسوبدهی در هر زیرحوضه محاسبه شد. زیرحوضه A7کمترین رسوب دهی و زیرحوضه A2 بیشترین رسوب دهی سالانه را در حوضه نشان می دهد. میزان رسوب ویژه در منطقه مورد مطالعه 81/8 تن در هکتاردر سالبرآورد شد. محاسبه مدلEPM نشان داد حوضه ابهررود از نظر شدت فرسایش در کلاس خیلی شدید قراردارد و زیر حوضه A2بایستی در اولویت اول برای برنامه های حفاظتی خاک قرار گیرد.