کاربرد روش تحلیل سری زمانی در پیش بینی تکامل شورابه در دریاچه ارومیه

محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

جواد درویشی خاتونی ¹ , فروغ عباساقی ²

1 - کارشناس ارشد رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی، سازمان زمین شناسی کشور
2 - دانشجوی دکتری، رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی، دانشگاه فردوسی مشهد

تاریخ دریافت : 1396/01/30 تاریخ پذیرش : 1396/01/30 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: دریاچه ارومیه, هیدروژئوشیمی, تحلیل سری زمانی, آریما, تیپ شورابه,

چکیده مقاله :

بررسی هیدروشیمی آب دریاچه ارومیه از سال 2007 تا 2015 با آنالیز180 نمونه آب انجام گرفت. این تحقیق قصد دارد با توجه به تغییرات میزان آنیون ها و کاتیون های اصلی در شورابه دریاچه ارومیه طی این دوره 9 ساله، با استفاده از روش آماری ARIMA به پیش بینی مقدار یون های موجود در دریاچه ارومیه برای شش سال آینده بپردازد. مهم ترین هدف از تجزیه و تحلیل سری های زمانی یافتن روند تغییرات و پیش بینی آینده بر مبنای اندازه گیری های سال های گذشته است. ابتدا داده ها جهت بررسی ایستایی مورد آزمون قرار گرفته و در ادامه با ایجاد مرتبه در سری ناایستایی آنها از بین رفت. در نهایت مدل آریمای(1,1,0) برای پیش بینی یون های پتاسیم، سدیم، کربنات و کلر و مدل(0,1,1) برای منیزیم، کلسیم و بی کربنات مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که تیپ شورابه دریاچه ارومیه تا سال 2010 از نوع Na-Mg-Cl بوده که در مسیر III نمودار هاردی و اویگستر قرار گرفته و قابل مقایسه با دریای بزرگ نمک در آمریکا بوده است و این روند با خشک شدن دریاچه ارومیه و تشدید میزان تبخیر در دریاچه به میزان ده ها برابر و همچنین کاهش میزان ورودی آب های سطحی در سال های اخیر، به میزان بالایی تغییر ترکیب شیمیایی داده و به Mg-Na-Cl در سال 2015 تغییر یافته است. پیش بینی می شود در سال 2021 شورابه تیپ Mg-SO4-Cl خواهد داشت که با مسیر IIIB1b در دیاگرام پیشنهادی تکامل شورابه هاردی و اگستر(1978) همخوانی دارد