سیمای زن در ضرب المثل های لری و عربی
محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی
محمد نامداری
1
(
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران
)
فرهاد براتی
2
(
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران
)
کلید واژه: کلمات کلیدی: زن, ضرب المثل, لری(استان کهگیلویه و بویراحمد), عربی,
چکیده مقاله :
چکیده ضرب المثل ها جزو منابع غنی فرهنگی هر قوم و ملتی هستند که تصویری از زندگی گذشتگان و نیاکان آن قوم را در برابر دیدگان نسل امروزی قرار داده است و یادگاری از هویت ملی جامعه و دربردارندۀ باورها و نوع نگرش مردم روزگاران خود هستند. زن به عنوان رکن رکین جامعه در جوامع مختلف همیشه در کانون توجهات بوده و هست، سنت شفاهی و به تبع آن ضرب المثل ها تصاویر متناقضی از زن ارائه داده اند،گاه تصویری زشت و نازیبا و گاه تصویری متعادل و زیبا از او به نمایش گذاشته اند، دو قوم بزرگ لر و عرب به دلیل نوع زندگی عشیره ای و قبیله ای مشترکات زیادی با هم دارند یکی از این وجوه اشتراک مضامین مشترکی است که در سنت شفاهی حاکم بر هر دو فرهنگ جاری است، در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و به صورت منابع کتابخانه ای و میدانی سعی شده است ضرب المثل های لری(استان کهگیلویه و بویراحمد) و عربی با محوریت زن به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد تا سیمای زن در آینۀ ضرب المثل های این دو قوم مشخص شود.
Abstract Proverbs are among the rich cultural resources of every people and nation, which have presented an image of the life of the past and ancestors of that people in front of the eyes of today's generation, and they are a reminder of the national identity of the society and contain the beliefs and attitude of the people of their times. As a pillar of society, women have always been in the center of attention in different societies, oral traditions and proverbs have presented contradictory images of women, sometimes showing an ugly and ugly image and sometimes a balanced and beautiful image of her. And, the two great peoples, Lor and Arab, have a lot in common due to the type of tribal and tribal life. One of these common themes is the common themes that prevail in the oral tradition that governs both cultures. In this research, descriptive-analytical method And it has been tried in the form of library and field resourcesThe proverbs of Lori (Kohgiluyeh and Boyar Ahmad provinces) and Arabic proverbs centered on women should be analyzed in a comparative way to determine the image of women in the mirror of the proverbs of these two peoples.
منابع و مأخذ
1- قرآن کریم
2- الافغانی، سعید( 1389). الاسلام و المراۀ، بیروت، دارالفکر.
3- الحنفی البغدادی، النعیمیريالجلال ( 1342). الامثال البغدادیۀ، تقدیم: محمدرضا الشبیبی، بیروت، الدارالعربیۀ الموسوعات.
4- النعیمی، مریم عبداللّه ( 2007). دعوهء للتمیز،الریاض، العبیکان.
5- امیریان، فریدون( 1393). گلچینی از ضرب المثل های کهگیلویه و بویراحمد، سی سخت، فرهنگ مانا.
6- براهنی ، رضا ( 1363). تاریخ مذکر ایران، تهران، نشر البرز.
7- بهمنیار، فریدون( 1328). مثل چیست؟ یغما، سال دوم، شماره 2و3 ؛49-52.
8- پارسا، سید احمد (1390).« مقایسه تطبیقی امثال کردی و فارسی»، فصلنامه ادبیات و زبان های محلی ایران، یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، ش...، صص 18-43.
9- پولادی، منیژه و همتی، امیرحسین( 1395). « بررسی تطبیقی سیمای زن در ادبیات و فرهنگ ایران و عرب»، همایش بین المللی شرق شناسی، تاریخ ادبیات.
10- جمشیدیان، ماندانا ( 1390). « برزی گری، ترانه های کار درو در جامعۀ بختیاری»، فصلنامه ادبیات و زبان های محلی ایران، یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، ش1، صص 57-94
11- حیدری، آرمان و ابتکاری، محمدحسین و محققی، عبدالمجید( 1396). « واکاوی مفهوم زن در ضرب المثل های لری با تاکید بر بعد نابرابری جنسیتی ». فرهنگ و ادبیات عامه،سال 5، شماره 17؛221-195.
12- زلهایم،رودولف( 1381). امثال کهن عربی،ترجمه احمد شفیعیها، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاب اول.
13- سویلم شرفات، صالح( 2011). « صورۀ المرأۀ فی الأمثال الشعبیۀ الأُردنیۀ»؛ الأکادیمیۀ للدراسات الاجتماعیۀ و الإنسانیۀ، العدد7، صص34-41.
14- صدوق، محمد بن علی( 1362). الخصال، قم، جامعه مدرسین.
15- طاهری بویراحمدی، سیمین( 1389). فرهنگ عامیانه مردم منطقه کهگیلویه و بویراحمد، تهران؛ ساورز.
16- مجلسی، محمدباقر( 1404ق). بحارالانوار، بیروت، دارالإحیاء التراث العربی، چاپ دوم.
17- محمّد نجم و منور عدنان و عبدالعزیزعلی،عزیزۀ(1427).« صورۀ المرأۀ فی الامثال الشعبیۀ الفلسطینیۀ». دراسۀ مقدمه للموءتمر العلمی، التاریخ الشفوی الواقع والطموح، الجامعه الإسلامیۀ.
18- مظفری،مسلم؛ رستمی ابوسعیدی، علی اصغر ( 1397). « بررسی ضرب المثل های ادبیات محلی شهرستان جیرفت»، فصلنامه ادبیات و زبان های محلی ایران، یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی،ش...،صص 1-30.
19- موسوی دیزکوهی، هاشم( 1374). « طنز در گیلان»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
20- میدانی، ابوالفضل احمد بن محمد بن ابراهیم ( بی تا). مجمع الامثال، ج 1و2، المحقق: محمد محی الدین عبدالحمید، بیروت،دارالمعرفه.
Sources and references
1- Holy Quran
2- Al-Afghani, Saeed (1389). Al-Islam and Al-Marah, Beirut, Dar al-Fakr.
3- Al-Hanafi Al-Baghdadi, Al-Naimiriya Jalal (1342). Al-Akhmool al-Baghdadiyeh, presented by: Mohammad Reza Al-Shabibi, Beirut, Al-Dar al-Arabiya al-Musawaat.
4- Al-Naimi, Maryam Abdullah (2007). Dawah Lattamiz, Riyadh, Ubaikan.
5- Amirian, Fereydoun (2013). An anthology of proverbs by Kohgiluyeh and Boyer Ahmad, 3 hard, Farhang Mana.
6- Brahani, Reza (1363). Masculine History of Iran, Tehran, Alborz Publishing House.
7- Bahmanyar, Fereydoun (1328). what is it like Yaghma, second year, numbers 2 and 3; 49-52.
8- Parsa, Seyyed Ahmad (2018). "Comparative comparison of Kurdish and Persian proverbs", Iranian literature and local languages quarterly, Yasouj, Islamic Azad University, Sh..., pp. 18-43.
9- Poladi, Manijeh and Hemmati, Amirhossein (2015). "Comparative study of the image of women in Iranian and Arab literature and culture", International Conference on Oriental Studies, History of Literature.
10- Jamshidian, Mandana (1390). "Barzi-Giri, harvest songs in Bakhtiari society", Iranian Literature and Local Languages Quarterly, Yasouj, Islamic Azad University, Vol. 1, pp. 57-94
11- Heydari, Arman and Ebtekari, Mohammad Hossein and Mohagheghi, Abdul Majid (2016). "Analysis of the concept of women in Lori proverbs with an emphasis on the aspect of gender inequality". Popular culture and literature, year 5, number 17; 195-221.
12- Zolhaim, Rudolph (1381). Ancient Arabic proverbs, translated by Ahmad Shafiiha, Tehran: University Publishing Center, first edition.
13- Soylam Sharfat, Saleh (2011). "The Form of Al-Marah in Jordanian Folk Proverbs"; Academy of Social and Human Studies, No. 7, pp. 34-41.
14- Sadouq, Muhammad bin Ali (1362). Al-Khasal, Qom, Modaresin community.
15- Taheri Boyerahmadi, Simin (1389). Folk culture of the people of Kohgilouye and Boyerahmad region, Tehran; Sawers.
16- Majlisi, Mohammad Bagher (1404 AH). Bihar al-Anwar, Beirut, Dar al-Ahya al-Trath al-Arabi, second edition.
17- Mohammad Najm and Manour Adnan and Abdul Aziz Ali, Azizah (1427). Introduction to Al-Mu'tamar Al-Alami, Al-Tarikh al-Shafawi al-Waqiq al-Tamouh, Al-Jama'ah al-Islamiyyah.
18- Mozafari, Muslim; Rostami Abu Saidi, Ali Asghar (1397). "Review of local literary proverbs of Jiroft city", Iranian Literature and Local Languages Quarterly, Yasouj, Islamic Azad University, Sh..., pp. 1-30.
19- Mousavi Dizkohi, Hashem (1374). "Humor in Gilan", master's thesis, Faculty of Social Sciences, University of Tehran.
20- Maidani, Abulfazl Ahmed bin Muhammad bin Ibrahim (Bita). Assembly of Proverbs, Volumes 1 and 2, Al-Muhaqq: Muhammad Mohiuddin Abdul Hamid, Beirut, Dar al-Marafa.
72
فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی - دانشکده علوم انسانی |
دانشگاه آزاد اسلامي واحد سنندج –سال شانزدهم / شماره59/ تابستان1403
سیمای زن در آینه ی ضرب المثل های لری و عربی
محمد نامداری (نویسندۀ مسئول )1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران
فرهاد براتی2
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران
تاریخ دریافت: 11/5/1402تاریخ پذیرش: 23/4/1402
چکیده
ضرب المثل ها جزو منابع غنی فرهنگی هر قوم و ملتی هستند که تصویری از زندگی گذشتگان و نیاکان آن قوم را در برابر دیدگان نسل امروزی قرار داده است و یادگاری از هویت ملی جامعه و دربردارندۀ باورها و نوع نگرش مردم روزگاران خود هستند. زن به عنوان رکن رکین جامعه در جوامع مختلف همیشه در کانون توجهات بوده و هست، سنت شفاهی و به تبع آن ضرب المثل ها تصاویر متناقضی از زن ارائه داده اند،گاه تصویری زشت و نازیبا و گاه تصویری متعادل و زیبا از او به نمایش گذاشته اند، دو قوم بزرگ لر و عرب به دلیل نوع زندگی عشیره ای و قبیله ای مشترکات زیادی با هم دارند یکی از این وجوه اشتراک مضامین مشترکی است که در سنت شفاهی حاکم بر هر دو فرهنگ جاری است، در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و به صورت منابع کتابخانه ای و میدانی سعی شده است ضرب المثل های لری(استان کهگیلویه و بویراحمد) و عربی با محوریت زن به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد تا سیمای زن در آینۀ ضرب المثل های این دو قوم مشخص شود.
کلمات کلیدی: زن، ضرب المثل،لری(استان کهگیلویه و بویراحمد)،عربی
1- مقدمه
فرهنگ لری و عربی به دلیل نوع زندگی قبیله ای و عشیره ای که از دیرباز بر آنان حاکم بود و همچنان ادامه دارد، وجوه مشترک بسیاری با هم دارند. یکی از مواردی که می توان این وجوه مشترک را در آن به وضوح مشاهده کرد ضرب المثل ها هستند، ضرب المثل ها گنجینه ارزشمندی هستند که به راحتی به شناخت فرهنگ و آداب ملت ها کمک می کنند،ادبیات محلی و عامیانه که روح هنری هر ملتی است شامل عناصری همچون؛ ضرب المثل، چیستان، ترانه، متل، تمثیل، اشعار محلی و شعر کار است.( جمشیدیان، 1390: 57)، حکایت ها، مثل ها،زبانزدها،اشعار و ترانه های محلی از منابع غنی و فرهنگی هر قوم و ملتی هستند که تصویری از زندگی گذشتگان و نیاکان آن قوم را در برابر دیدگان نسل امروز قرار داده و یادگاری است از هویت ملی و فرهنگی جامعه که در بردارندۀ عقاید، افکار، باورها، نگرش و نوع زندگی آن جامعه اند.( مظفری و همکاران،1379: 1-30)، مثل ها، میراث ماندگار و ارزشمند فرهنگی هر جامعه به شمار می روند و پاسدار بخش بزرگی از فرهنگ آن محسوب می شوند و تنها گنجینه ای هستند که شرایط جوی چون باد، باران، برف و سرما توان فرسایش آنها را نداشته و پیشامد های ویرانگر و خانمان براندازی چون زلزله و توفان و مسایلی از این دست، یارای ستردن آنها را از اذهان نخواهد داشت ( پارسا،1390: 18).
ضرب المثل ها آیینه ای است که عادات و عقاید ملت های مختلف و شیوۀ زندگانی فردی و اجتماعی شان را به آنان نشان می دهد. این امثال برای اقوام میزان و نمودار دقیقی در پیروزی ها و افول ها، سختی ها و نعمت ها و در آداب و لغاتشان به شمار می رود (زلهایم، 1391: 21).
بی تردید بررسی تاریخی وضعیت زن در فرهنگ ادبیات دو قوم لر و عرب کمک فراوانی به جایگاه حقیقی زن خواهد داشت. اما این مهم بدون شناخت پیش زمینه های تاریخی او در این دو سرزمین میسّر نمی شود. از این رو برای تبیین وضعیت دقیق زن نیازمند بررسی دقیق شرایط و جایگاه او در دوره های گوناگون هستیم، شناخت موقعیت خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی و ادبی زن در دوره های خاص ما را یاری می دهد تا به درک درست تری در این زمینه دست یابیم. با مراجعه به فرهنگ رسمی مردم ایران می توان در یافت که فرهنگ ایرانی نیز فرهنگی است که به وسیله مردان و برای مردان شکل گرفته بوده و در آن زن نمود و بروز چندانی نداشته است و در دوره هایی نه جامعه مجال بروز به زن ایرانی داده و نه زن ایرانی در تلاش برای تغییر برآمده و در موارد استثنایی هم که افراد خواستار تغییر بودند فرهنگ جامعه به آنان اجازه نمی داد.
فرهنگ گذشته ایران، فرهنگی بود ساخته مردان و برای مردان، به همین دلیل است که زن ایرانی امروز از لحاظ فرهنگی وابسته تر از مرد ایرانی است. مرد ایرانی هنگامی که حتّی کتاب های درسی مدارس و دانشگاه ها را بررسی می کند می تواند بخش عظیمی از فرهنگی که متعلق به گذشته مردان است را مطالعه کند در حالی که زن ایرانی در این قبیل کتاب ها، فرهنگی که نشان دهنده جلوه های مختلف زنان باشد را کمتر به چشم می بیند و بیشتر جلوه های مختلف ذوق مرد ایرانی را از نظر می گذراند. به همین دلیل اگر مرد امروز ایرانی از فرهنگ ناقص بهره گرفته باشد و تا حدودی در عصر بی ریشگی فرهنگی، نوعی ریشه یافته باشد زن ایرانی در اغلب موارد از نظر ایرانی بودن بی ریشه و فرهنگ مانده است ( براهنی، 1363: 63 ).
کشور های عربی متاثر از نظام قبیلگی ، پدر سالار هستند و اساس قوانین حقوقی و مدنی ایشان بر این مبنا قرار می گیرند، در طول تاریخ اگر چه زنان از ایفای نقش های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ناتوان بودند و علی رغم همه مصائب و موانع زندگی و تاریخ خود را ساخته اند، اما کمتر دیده شده اند و بیشتر در حاشیه مانده اند و نقش های خود را در سایه مردانشان به ثبت رسانده اند. این تلقی از زن و انعکاس آن در ادبیات تا قرن ها ادامه داشته است، تا اینکه در دوران مدرن با تحولاتی که در جوامع غربی رخ داد شاهد رشد اجتماعی و فرهنگی زنان بوده ایم، در دوران معاصر نویسندگان و شاعرانی به میدان ادبیات عرب قدم گذاشتند که عقاید جامعه در مورد زن را قبول نداشتند و برخورد اجتماع با زن را از عقب ماندگی میدانند ( پولادی، منیژه؛ امیر حسین همتی، 1395).
اگر ضرب المثل ها را آیینۀ فرهنگ جوامع بدانیم، با تامل در مفهوم آنها می توان دیدگاه جامعه را نسبت به زنان بهتر درک کرد، در ضرب المثل های ما ، زنان به جهل، نقض عهد، ناقص العقلی، نازک دلی، سست رایی، خوردن و خفتن، مکاری، بدفهمی، ناتوانی در رایزنی، شباهت به مار و اژدها، بد اختری، افشا کننده راز و ... توصیف شده اند ( موسوی دیزکوهی، 1374: 85 ).
نگاه جنسیتی به انسان و سست کردن جایگاه زنان، در بسیاری از فرهنگ ها و در میان اقوام و ملل گوناگون دیده می شود و بی تردید، فرهنگ لری و عربی از این مسئله مستثنی نیستند، بررسی فرهنگ عامه، به ویژه ضرب المثل ها، نشان از داوری های گاه غیر قابل پذیرش و ناعادلانه درباره زنان دارد. بررسی، ریشه یابی و بازنگری ضرب المثل ها می تواند پرده از حقایق بردارد.
تصویر زن در بسیاری از فرهنگ های کهن ملل مختلف دارای ابهامات و تناقضاتی است که داوری درباره این رکن رکین جامعه را تا حدودی دچار مشکل کرده است، فرهنگ عامه و ضرب المثل های رایج در بین ملت ها زن را به عنوان موجودی که نقش انکار ناپذیری در جامعه دارد معرفی می کند و در عین حال نگاه و تصویر متناقضی از آن ارائه می دهند، گاه زن هم پایه با مرد و حتی بالاتر از آن قرار دارد، گاه شأن او را تا پایین ترین درجۀ تنزل می دهد، این نوع نگاه ضد و نقیض به زن در فرهنگ عامه مخصوصا ضرب المثل ها، بدون شک نشان از عدم شناخت واقعی زن و درک نادرست از این موجود عزیز و شریف است.
ادبیات به عنوان منبع موثق و مطمئنی برای حفظ ارزش ها و آرمان های جوامع بشری چهره زن را در خود حفظ کرده است. ضرب المثل ها یکی از متون اصلی ادبیات ملت ها هستند که تمام و کمال تصویر مردمان قوم خود را آیینگی می کنند.
ذکر این نکته لازم است که اساس کار ما در ارجاع به ضرب المثل های لری ( استان کهگیلویه و بویر احمد ) بزرگان و ریش سفیدان بالای شصت سال است و منبع اصلی ضرب المثل های عربی هم مجمع الامثال میدانی و مقالاتی است که در حیطه ی ضرب المثل های عربی کار شده است. همچنین برای فهم بهتر، ضرب المثل های « لری » به شکل فنوتیک لاتین، درج خواهند شد و در صورت نیاز معنی واژگان لری ترجمه خواهند شد.
2- پیشینه تحقیق
در مورد ضرب المثل های لری، مقالاتی چاپ شده است که مهمترین آن ها عبارت اند از: 1- واکاوی مفهوم زن در ضرب المثل های لری با تاکید بر بعد نابرابری جنسیتی ( 1396 ) ، آرمان حیدری و همکاران. 2- مطالعه فرهنگ لالایی، شعر و ضرب المثل در گویش قوم لر با تاکید بر نشانه های تفکیک جنسیت ( 1395 ) ، عسکری خانقاه، اصغر و رویا پور تقی.
در مورد ضرب المثل های عربی درباره زن به صورت اختصاصی مقالاتی به چاپ رسیده است؛ از جمله: یک صورة المر أة فی الأمثال الشعبیة الأردنیة ( 2011 ) ، صالح سویلم الشرفات. 2- المرأة فی الأمثال و الأقوال، روُیة معاصره ( 2007 ) ، رغدة شریم. 3- صورة المرأة فی الأمثال الشعبیة من منظور طلبة کلیة التربیة الأساسیة فی الکویت ( بدون التاریخ ) الکندری، لطیفة، محمّد ملک، بدر. 4- صورة المرأة فی الأمثال الشعبیة الفلسطینیة ( 1427 ) ، محمّد نجم، منور عدنان، عبد العزیز علی، عزیزة. 5- صورة المرأة فی الأمثال الشعبیة ( دراسة موازنة بین الموصل و الحلب ) ( 1431 ) ، محمّد العبیدی، علی احمد.
در مورد سیمای زن در ضرب المثل های لری و عربی با کاوشی در آثار و مقالات دیگر و همچنین بررسی سایت ها و پایگاه های علمی معتبر اینترنتی به این نتیجه رسیدیم که تا کنون مقاله و تحقیقی در این مورد به خصوص و مستقل صورت نگرفته است و این نخستین پژوهش به طور اختصاصی در این زمینه است.
3- بحث
1-3- تصویر زیبا از زن
1-1-3-زن نماد سازندگی
با همه ستم ها و اجحاف هایی که در فرهنگ عشیره ای و قبیله ای قوم بزرگ لر به زن شده اما همواره به زن و مادر به عنوان کسی که زندگی بدون آن معنا ندارد نگاه شده و زن را نماد سازندگی و کسی که قسمت اعظم زندگی زناشویی بر دوش اوست معرفی می کند.
در فرهنگ لری رسم بر این بوده که برای اینکه پسر به سن بلوغ رسیده را اهلیت و شایستگی بخشند به او زن می دادند و زن را به عنوان کسی که می توانست جوان سرکش و مغرور را رام و آرام کند معرفی می کند، این موضوع نشان از این دارد که زن ها و دختر ها از لحاظ درک درست و درجه عقلانیت یک گام جلو تر از مرد ها و پسر ها هستند و زود تر به بلوغ فکری می رسند.
کُرِ لیش و کار نیا زنَش بییت مِردَش دَرا ( لیش: بی لیاقت )
Kore lis̆ va ka̅r nia̅ zanas̆ beyit merdas̆ dara̅
ترجمه: پسر بی لیاقت بی ارزش است ازدواج و زن گرفتن باعث می شود که مرد و بالغ شود.
زَن مِردَ اِسمی ایکِنه ( اِسمی: معروف و نامی )
Zan merda esmi eikeneh
ترجمه: زن مرد را معروف و نامی می کند.
در ضرب المثل های عربی نیز به نقش زن به عنوان کسی که در سازندگی مرد و بالغ شدن او نقش اساسی دارد اشاره شده است:
المِرأة المَلیحَةُ بِتَعَمَل مِنَ الهامِلِ زَلَمَةَ ( محمّد نجم و همکاران، 1427: 12 )
ترجمه: زن خوب، مرد تنبل را مرد زندگی می کند.
2-1-3- زن به عنوان همراه و هم دوش مرد در زندگی
راقم این سطور چون خود زندگی عشیره ای و کوچ نشینی را تجربه کرده و شاهد عینی ماجرا بوده است، می داند که این نوع زندگی بدون وجود زن و مادر مانند خیمه ای بی ستون است که هرگز پایدار نمی ماند، من خود بار ها تلاش بی وقفه مادران و زنان قوم لر ( استان کهگیلویه و بویر احمد ) را از نزدیک دیده و لمس کرده ام و نیک میدانم که نقش زن در زندگی عشیره ای به عنوان کسی که همگام و همراه مردان است غیر قابل انکار است هر چند ضرب المثل ها هم تصویر زنان و دختران این خطه از سرزمین را آن طوری که باید و شاید نشان نداده اند اما به گوشه ای از این تصایر ارائه شده اشاره خواهیم کرد؛
زَن کاری مِرد کاری تا بِشَوِه روزگاری( طاهری بویراحمدی،164:1384)
Zan ka̅ri merd ka̅ri ta bes̆avad roozegari
ترجمه: مرد و زن با کار کردن با هم گذران زندگی می کنند.
نگفته که مرد بیشتر کار می کند یا زن کمتر. البته چون بنده خود این نوع زندگی را تجربه کرده ام به ضرس قاطع می گویم که زنان در زندگی عشیره ای کار های بیشتری و البته سخت تری نسبت به مردان انجام می دهند.
در فرهنگ عامه و ضرب المثل های عربی هم به همکاری زن و مرد در زندگی مشترک اشاره شده است:
الرَجُلُ جَنِیّ و المِرأةُ بَنُیّ ( محمد نجم و هماکاران، 1427: 15 )
ترجمه : مرد می چیند و زن می سازد.
أمُّ فَرَشَت فأنَامَت ( میدانی، بی تا: 1/22 ).
ترجمه: مادری که رختخواب را برای فرزندانش پهن کرد و آنها را خواباند.
3-2-3- زن و مرد مکمّل همدیگر
زَنُ مِرد تاوَه سَردُ گَرمِن ( تاوه: تابه ی مخصوص پخت نان )
Zano merd ta̅vah sardo garmen
ترجمه: زن و مرد دعوا کنند ابلهان باور کنند.
یعنی زن مرد در هر صورت همدیگر را تحمل می کنند.
در ضرب المثل های عربی هم به نقش تکمیل کننده زن و مرد با هم اشاره شده است:
وَرَاءَ کُلّ رَجُلٍ عَظیمٍ إمرأةُ ( محمّد نجم و همکاران، 1427: 12 )
ترجمه: پشت هر مرد بزرگ و موفقی، زنی است.
این معنا و مفهوم که زن و مرد بدون هم همدیگر معنا ندارد در قرآن کریم هم نیز آمده است.
هُنَّ لِبَاسُ لَکُم وَ أنتُم لَهُنَّ ( بقره / 187 )
ترجمه: آنان برای شما لباس هستند و شما (مردان) برای آنان لباس هستید.
4-1-3 - زن به عنوان مادر و الگویی برای دختر
در فرهنگ لری و به تبع آن ضرب المثل های لری مادر چیزی فراتر از زن و جنس دوم است. از مادر به عنوان الهه نیکی و مهربانی یاد می شود.
ضرب المثل هایی هستند که به خوبی این جایگاه را نشان می دهند به عنوان مثال:
زَن وَ گیر ایا، دِی وَ گیر نیا ( دِی: مادر )؛(امیریان،172:1393)
Zan va gir iya̅ dey va gir niya̅
ترجمه: زن پیدا می شود اما مادر پیدا نمی شود
یعنی اگر مادر بمیرد جایگزین ندارد اما اگر زن برود یا بمیرد جایگزین دارد
دِینَه بُوین دوَیَرَه بِسون ( دویَر : دختر )
Deyna bovin dooyara besoon
ترجمه: اول مادر را ببین بعد دختر را بگیر ( برای ازدواج )
یعنی برای انتخاب همسر و دختر ابتدا به رفتار و کردار مادرش توجه کن.
دویَر خوب سَر دِیش ایرَه
Dooyare xoob sar deis̆ irah
ترجمه: دختر خوب به مادرش می رود
یعنی هر دختری مثل مادرش است.
البته تصاویر دیگری از زن و مادر در ضرب المثل های لری وجود دارد که ارزش و مقام زن را بسیار بالا برده و ارج نهاده به عنوان نمونه :
زَن مِن هَر حونِه ای بِرَه خونَ وَش ایبَخشِن ( حونه : خانه ، خون : قتل )
Zan men har hooneh ei berah xoonah vas̆ ibaxs̆en
ترجمه: زن در هر خانه ای حتی برای بخشیدن خون قاتل برود قبول می کنند.
یعنی ارزش و اعتبار زن به قدری است که بخاطر او از خون قاتل هم می گذرند و او را می بخشند.
مال بی کِیبِنو وَ دَرد نیخَرِه ( کِیبِنو : کَد بانو ) ، ( مال : خانه )
Ma̅l bi keybeno va dard nixareh
ترجمه: خانه بدون کد بانو بی ارزش است.
حونِه بی دِی مَزارِه
hooneyeh bi dey mazareh
ترجمه: خانه بدون مادر مثل قبر است.
یعنی ارزش خانه به مادر است.
در ضرب المثل های عربی نیز به این موضوع و جایگاه اهمیت مادر در زندگی اشاراتی شده است:
بَزرِ الحُرَّة، دُرَّة ( الحنفی البغدادی، 1423: 87 ).
ترجمه: بزر زن آزاده و کامل تبدیل به مروارید ( دختر ) می شود.
إقلِب الجُرَةَ عَلَی فَمِهَا بتَطلَع البِنتُ لِاُمِهَا ( محمّد نجم و همکاران، 1427: 237 )
ترجمه: کوزه را زیر و رو کن تا آنچه که در آن است بیرون بی آید، همان گونه که دختر از مادرش متولد می شود و شبیه اوست و اگر مادر اخلاق مدار باشد، دختر نیز همچون او اخلاق مدار می شود.
البَیتُ مَعمُورُ وَ صَاحِبَتُهُ فِی الدَورِ ( میدانی، بی تا : 1/22 ).
ترجمه: خانه آباد است و صاحبش ( زن ) در آن است.
2-3- تصویر نا زیبا از زن
1-2-3- برتری جنس مرد بر جنس زن
پاره ای از ضرب المثل های لری زن را جنس بی ارزش جامعه معرفی می کند و ارزش و جایگاه وی را به حدی پایین می آورند که نه تنها منزلتی فروتر از مرتبه مرد دارد، بلکه موجودی تحقیر شده ترسیم می شود تا جایی که مردان شدت زشتی انجام یا عدم انجام کار را براساس همانندی ظاهری با زنان به تصویر می کشند.(آرمان حیدری و همکاران،1396)
این طرز نگاه به زن و این نوع نگرش تحقیرآمیز نشآت گرفته از نوع زندگی قبیله ای و عشیره ای است که نقشه های مخاطره آمیز که نیازمند توانایی های بالای جسمی و فیزیکی است را به مرد سپرده است و زن را ناتوان در اجرای این گونه کارها می داند به همین خاطر مردان به جهت غروری که دارند زنان را به خاطر ظرافت و ضعف جسمی ذاتی هم شآن و هم تراز خود نمی دانند که همین امر باعث نوع نگاه بالا به پایین به این موجود شگفت انگیز شده است .
اینک نمونه ها؛
وَ زن کَمتَروم اگر بِخوم ای کارَ کُنم
Va zan kamtarom agar bexom ie ka̅ra konom
ترجمه؛ اگر بخواهم این کار را کنم ارزشم از زن کمتر است!
تُمبون زنوم وَ پام بو اگر بِخوم ای کارهَ کُنم( تمبون؛شلوار و لباس زنانه)
Tombon zanom va pa̅m bo agar bexom ie ka̅ra konom
ترجمه؛ اگر بخواهم این کار را انجام دهم لباس زنم را بپوشم بهتر است.
یعنی؛پوشیدن لباس زنانه اوج ننگ و رسوایی برای مرد لر است.
هر کَه نَه بَی کَکاشه تُمبون زنش وَ پاشه
Hark a ka bey kakas̆e tombon zanes̆ va pa̅s̆e
ترجمه؛ کسی که همراه و رفیق برادر نباشد از زن خودش هم کمتر است .
ار رخت بو زن بسیاره
Ar raxt bo zan besya̅re
ترجمه؛اگر مال و دارایی و ثروت باشد زن برای ازدواج زیاد پیدا می شود.
یعنی؛ در این ضرب المثل به کم ارزش بودن زن در برابر مرد و اینکه اگری مردی ثروتمند باشد هر تعداد که زن بخواهد پیدا می شود .( چهار زن طبق عرف و شرع)
کسی سویل نینه و گرو که زن بسونه ( سویل؛ سبیل)
Kasi sevil nine va gero ke zan besone
ترجمه؛کسی برای زن گرفتن سبیلش را گرو نمی گذارد
یعنی؛ سبیل نشانه مردی و معمولا درجاهای حساس به کار می آید و نشانه ای برای عهد و پیمان و وفاداری است. طبق این ضرب المثل ارزش زن چنان پایین است که مرد برای او حتی تار مویی از سبیل خود را نمی کَند.
در فرهنگ قدیم لری (استان کهگیلویه و بویراحمد) و سنت های کهن برجای مانده از این قوم بزرگ که ضرب المثل ها آن ها را بازنمایی می کند تصویر زن و دختر شکل زشت تری به خود می گیرد به گونه ای که زنان را به دو گروه زنان کُر زا (پسر زا) و زنان دویر زا ( دختر زا) تقسیم می کنند و آنها را ارزش گزاری می کنند، بدین معنا که اگر زنی پسر زا باشد زن خوب و اگر زنی دختر زا باشد زن بد محسوب می شود و چه بسیار زنان زحمت کشی که صرفا بخاطر دختر زا بودن مورد بی مهری شوهر و اطرافیان حتی قرار می گرفتند و برعکس زنان پسر زا مورد لطف و محبت خانواده و حتی ایل و تبار قرار می گرفتند.
بَره نر وَ کُلَه نیخوسِ (بره؛ گوسفند نر) و(کله؛ آغل گوسفند)
Bare nar va kola nixose
ترجمه؛گوسفند نر در آغلش نمی ماند و چون ارزش دارد حتما به فروش می رسد
یعنی؛ همان طوری که گوسفند نر خریدار دارد، پسر صرفا بخاطر نر بودن و مرد بودن دارای ارزش است به نسبت دختر. یکی از اصلی ترین این نوع تلقی از پسر نیروی کار بودن او است هرچند در نوع زندگی قبیله ای و عشیره ای زنان و دختران پا به پای مردان کار می کنند آن هم کارهای سخت و دشوار.
تَش چالهَ کور ( تش؛ آتش) و (چاله؛ اجاق) و(کور؛ خاموش)
Tas̆ cha̅la koor
ترجمه؛ اجاق بدون آتش
یعنی؛ به کنایه کسی که فرزند پسر نداشته باشد هر تعداد که دختر هم که داشته باشد گویی بدون میراث دار است.این از جمله ضرب المثل های بسیار بی رحمانه در حق دختران بود.
ضرب المثل دیگری در بین ضرب المثل های لری به چشم می خورد که ارزش زن را به داشتن شوهر خوب می داند؛
زن خوب و میرَشهِ، نون خوب و چونه شِ (میرهَ؛ شوهر)
Zane xoob va miras̆e non xoob va chonas̆e
ترجمه؛ ارزش زن خوب به شوهر خوب است و ارزش نان خوب به چانه و خمیر خوب است.
یعنی؛ این ضرب المثل برخلاف این جمله معروف است که می گوید:« پشت هر مرد موفقی یک زن موفق است».
در فرهنگ عربی و سنت شفاهی آنها هم نگرش به زن بدبینانه است و در بسیاری از موارد جایگاه زن و دختر به پایین ترین درجه تنزل پیدا می کند تا جایی که برتری مطلق با مرد و پسر است و برای زن و دختر ارزش و احترامی قایل نیستند .
در میان ملت عرب، مرد خداوندگار زن محسوب می شد و پدرشاهی در میان آنان رسوخ تام و تمام داشته است. در صورت مرگ شوهر، فرزند او مجاز بود نامادری خود را به نکاح خود درآورد و یا با منع از ازدواج مجدد، او را در خانه زندانی نماید،تا پس از مرگ زن وارث اموال او شود. (افغانی ،26:1389).
این نوع نگاه به زن در فرهنگ عامه رسوخ پیدا کرد و تصاویری از زن و دختر در ضرب المثل های عربی ارایه شد که نمونه هایی آورده خواهد شد؛
صُوتُ حَیهءَ وَ لا صَوتَ بَنیِهءِ وَ بنِتَ النباتِ خَرابُ(النعیمی،68:2007)
ترجمه؛ صدای مار باشد نه صدای دختر؛ خانه ای که دختر در آن باشد ویران است.
اِلبِنت غَمّ، وَلَو مَریَم (الحنفی البغدادی، 1423؛392)
ترجمه؛ دختر مایه اندوه است، اگرچه حضرت مریم باشد.
وَلَدّ وّ بِشَارَتُهُ وَلَو یَمُوتُ بِسَاعَتِهِ (محمّد نجم و همکاران،1427:12)
ترجمه؛ مژده فرزند پسر بسیار شادی آور است حتی اگر در بدو تولد بمیرد.
درضرب المثل های دیگری از قوم عرب به تصاویر وحشتناک تری برمی خوریم که زن شایسته مرگ و گور می دانند؛
بُنیهءُ وَقَعَت الحیطَهءُ عَلَیّ (همان)
ترجمه؛ دختردار شدم و دیوار خانه بر من افتاد.
زَوِّج بِنتَکَ، وَ طَلّع عَارَک مِن بَیِتِکَ (الحنفی البغدادی،197:1423)
ترجمه؛ دخترت را زود شوهر ده و عار و ننگ را از خانه ات بیرون کن.
البَناتُ لِلمَمَاتِ (محمّد نجم و همکاران،1427:13)
ترجمه؛ دختران تنها شایسته مرگ هستند.
البِنتُ وَرَاءَ البَابِ و الوَلَدُ بِبَغدادَ (سویلم شرفات،38:2011)
ترجمه؛ دختر پشت در خانه محبوس است و پسر در بغداد آزاد است.
2-2-3- شیطان صفتی زنان
برخی ضرب المثل های لری ماهیت زن را فتنه گر و شیطان صفت بازنمایی می کند و وی را موجودی حیله گر و عامل تحریض مرد به اعمال شیطانی ترسیم می نماید. لذا مرد با این پندار که زن با نیرنگ، حرف و عقیده خود را به کرسی می نشاند از طریق سنت شفاهی و در بستر اجتماعی این ضرب المثل ها، خود را قربانی ترفند های شیطانی زن می داند و به هم نوعان خود هشدار می دهد که مبادا در دام شیطانی زن بیفتد بلکه باید کاملا مراقب خود باشند و آنان را به کنترل خویشتن درآورند( آرمان حیدری و همکاران،1396).
زَنل دَس شیطونَ وَ پُشت ایبَندِن (زنل؛ زن ها)
Zanal das s̆aetoona va pos̆t ibanden
ترجمه؛ زن ها دست شیطان را از پشت می بندند
یعنی؛ مکر زن از مکر شیطان وسوسه گر هم بیشتراست.
زن بِسو بی زن مَگرد هر چند که زن شیطون بُوَد (بِسو؛ بگیر)؛( امیریان،165:1393)
Zan beso bi zan magard har c̆and ke zan s̆aetoon bovad
ترجمه؛ اگرچه زن شیطان صفت است، اما ازدواج کن و مجرد نباش
جالب است که زن را با همه زشتیی که برای او متصور هستند اما چاره ای جزء زندگی با او ندارند و برای تداوم نسل و حتی لذت خود را بی نیاز از او نمی بینند که این طرز نگاه به زن نشان از عدم شناخت دقیق زن می باشد.
تمام فِتنِیَل زِر سر زنِ ( فِتنِیَل؛ فتنه ها)
Tama̅me fetneyal zer sare zane
ترجمه؛ همه نیرنگ ها و فتنه ها منشاء زنانه دارد.
کِش کِشِ زنَل،کُش کُشِ مِردَل (کِش کِش؛ صدایی برای دور کردن ماکیان، بیشتر توسط زن ها) و ( کُش کُش؛ صدای مردان هنگام جنگ و دعوا)؛( امیریان،307:1393)
Kes̆ kes̆e zanal kos̆ kos̆e merdal
یعنی؛به کنایه این که اگر جنگ و گریز و قتالی رخ می دهد عامل آن چیزی نیست مگر فتنه انگیزی زن ها.
اَر خیری خیر بییی سی حونه بُوش خیر بی ( خیری؛ اسم خاص زنانه در معنای عام) و (بییی؛ بودی) و ( حونه؛ خانه) و ( بُوش؛ بابا و پدر)
Ar xari xair biyi si hooney bous̆ xair bi
ترجمه؛ اگر خیری (اسم خاص زنانه) مایه ی خیر و برکت بود برای پدرش برکت می آورد
یعنی؛ این ضرب المثل می گوید پدران به این خاطر دختران را شوهر می دهند که خیر و برکتی در خانه ندارند.
سنت شفاهی عرب و به تبع آن ضرب المثل های این قوم نگاهی مشابه به زن دارند و تصاویری که در امثال آن ها درباره فتنه انگیزی زن نمایش داده می شود همان تصاویری است که در ضرب المثل های لری ارایه شده بود؛
النّساءُ حبائلُ الشَیَطانِ (میدانی،بی تا:2/340)
ترجمه؛ زنان،ریسمان های شیطان هستند.
شیطان صفتی زنان و مکرانگیزی آن ها موضوعی است که در قرآن،روایات و احادیث هم مورد اشاره قرار گرفته است؛
اِنَّ کَیدَکُنَّ عَظیمٌ (یوسف/28)
ترجمه؛ مکر شما ( زنان) بسیار خطرناک است.
نقل است از پیامبر اکرم (ص) که می فرمایند:
«مَا لاِبلِیسَ جُندٌ أَعْظَمُ مِنَ النِّساءِ وَ الْغَضَبِ »( مجلسی، 1404ق،331:20)
ترجمه؛ابلیس را لشکری بزرگتر از زنان و خشم نیست.
نقل است از حضرت علی (ع) که فرمودند:
« الفِتَنُ ثَلاثٌ حُبُّ النِّسَاءِ وَ هُوَ سَیفُ الشَّیطَان....»(صدوق،1362ش،113:1)
ترجمه؛ فتنه ها سه دسته اند: زن دوستی و آن شمشیر شیطان است........
3-2-3- سخن چینی و قابل مشورت نبودن زن
این باور عامیانه در بین عموم رایج است که زنان اگر موضوعی را بفهمند عالم خبردار می شود به خاطر این طرز نگاه، زنان را محرم اسرار نمی دانند و آن ها را افرادی که حتی قادر به حفظ اسرار نیستند می شمارند و از رازداری با آن ها برحذر می دارند و معتقدند برای حفظ و امنیت جامعه زنان باید از حرف مردان و راز و رمز آن ها باخبر نباشند تا آرامش حکمفرما باشد.
هیچ وقت حرفِ دلتهَ سی زن مَزَن
Hic̆ vaqt harf delta si zan mazan
ترجمه؛ هیچ زمان رازت را به زن نگو
دَهنِ زن چفتُ بَس نیاره
Dahane zan c̆efto bas nayare
ترجمه؛ دهان زن را نمی شود بست
یعنی؛ زن هیچ رازی را در دهان ( دل) نگه نمی دارد.
یَه گَپینهَ کافیهَ زن بِشنفهِ (گپ؛ حرف و حدیث)
Ya gapina kafiya zan bes̆nefe
ترجمه؛ کافیست زن حرفی را بشنود
یعنی؛ به کنایه یعنی برای فاش شدن و عالم گیر شدن حرفی کافیست زن آن را بفهمد.
زنی که حرفَ وازِگو نیکِنه مِردِ گِرونییه ( وازگو؛ بازگو و تکرار)
Zani ke harfa vazego nikene merde geroniya
ترجمه؛ زنی که حرف و راز را تکرار نمی کند و شایعه پراکنی نمی کند مثل مردی با ارزش است.
در این ضرب المثل علاوه بر موضوع رازدار نبودن به ارزش زن و مرد هم اشاره شده و پایگاه مردان را در مقایسه با زنان رفیع تر جلوه داده است.
وقتی زَنَل ایرَن سَر اوه خَشُ خار جم ایکِنِن (اوه؛ آب) و ( خش و خار؛ خار و خاشاک)
Vaqti zanal iran sar ou xas̆o xar jam ikenen
ترجمه؛ زمانی که زن ها برای آوردن آب یه چشمه می روند خار و خاشاک جمع می کنند.
یعنی؛ منظور و مراد این است که وقتی زن ها هم را می بینند حرف های زیادی بین آن ها رد و بدل می شود و همه نوع حرف و غیبت گفته می شود.
زن داسونی ( داسونی؛ سخن چین و نمام)
Zan da̅sooni
ترجمه؛ زن سخن چین
این ضرب المثل در مواقعی کاربرد دارد که کسی پشت سر کسی حرف می زند و معمولا آتش بیار معرکه است. حتی به مردانی که اهل دو بهم زنی هستند هم این عنوان را به کار می برند.
وُ که گوش وَ زن ایگِرهِ وَ زن کمتره
Vo ke goos̆ va zan igere va zan kamtare
ترجمه؛ کسی که با زن مشورت می کند و از او حرف شنوی دارد ارزشش از زن هم کمتر است.
در این ضرب المثل علاوه بر مشورت نکردن با زن، برای زن ارزشی قائل نیست.
حرف وَ زن نَخاسِنهِ
Harf va zan naxasene
ترجمه؛ حرف زن ارزشی ندارد و برای مشورت نیاز به زن نیست.
زن اگر کَهخُدا وابی مالَ مِن زِمِهسون بار ایکِنهِ (مال؛ چهارپایان و خانه عشایری)
Zan agar kahxoda vabi ma̅lah men zemehsoon bar ikene
ترجمه؛ اگر زن صاحب اختیار شود در زمستان کوچ می کند.
یعنی؛ اگر زن صاحب و رئیس شود تصمیم عجیب می گیرد وکار برعکس انجام می دهد.
در ضرب المثل های عربی مشورت با زن نکوهش شده و مردان از مشورت با زنان باز داشته شده اند و نتیجه مشورت و همفکری با جنس زن را چیزی جز تباهی و سرافکندگی نمی دانند؛
مَا اَمْرُ اَلعَذْراء فیِ نَوَی اَلقُوم؟ (میدانی،بی تا:273/2)
ترجمه؛ دوشیزگان را چه به دخالت دادن و نظر دادن در امور قوم؟
اُخْلِف بِقُوْمِ سَادَهُم حِقَابٌ ( همان؛247/1)
ترجمه؛ کار و امور قومی که یک زن چاره اندیششان باشد،فساد و تباهی است.
مَا شَاوِرَ اَلْمِرهءَ إلّا مَرّهءَ ( محمّد نجم و همکاران،13:1427)
ترجمه؛ با زن تنها یک بار مشورت کن.
راست و دروغ صفات و ویژگی هایی که در ضرب المثل های دو قوم و دو فرهنگ لر و عرب به تصویر کشیده شده است به کنار چون هدف پژوهش ارزش گزاری نبوده و صرفا بازنمایی تصاویر ارائه شده در این ضرب المثل هاست.
نتیجه گیری
با بررسی و تحلیل ضرب المثل های لری( استان کهگیلویه و بویراحمد) و عربی و جایگاه و تصویر زن در سنت شفاهی این دو قوم به این نتیجه رسیدم که سیمای زن در این ضرب المثل ها دو وجه دارد و دو گونه بازتاب داشته است. معدودی از تصاویر ارائه شده جایگاه زن را رفیع و دارای منزلت معرفی کرده و برای او ارزش و بها قائل شده( البته زن در جایگاه مادر) و دسته ای از ضرب المثل ها هستند که تصاویری نازیبا و زشت از زن و دختر ارائه کرده اند که بسامد این دسته از تصویر ها در ضرب المثل ها بسیار زیادتر ازتصاویر زیباست به طوری که بدترین صفات انسانی را به آن ها نسبت داده اند و درجه و مقام آن ها را به نازلترین درجه ممکن تنزل داده اند و داشتن دختر را مایه ننگ و رسوایی و رها شدن از این ننگ را جزء در گرو مرگ آن ها نمی دیدند.
به نظر می آید زندگی عشیره ای و قبیله ای هر دو قوم در اعصار متوالی باعث این نوع نگرش شده است و از آن جایی که مقتضیات نظام قبیله ای و کارهای سخت و طاقت فرسا از جمله کشاورزی و دامداری جنس مرد را می طلبید لذا قدرت جسمی مرد و فیزیک متناسب او برای انجام کارهای سخت باعث شده جنس مرد بیشتر مورد توجه قرار بگیرد و زن به حاشیه رانده شود.
البته در عصر حاضر نگاه ها کاملا عوض شده و دیگر به زن به عنوان موجودی ضعیف نگریسته نمی شود و زنان همپای مردان در عرصه های مختلف اجتماعی مشارکت فعال دارند و به خاطر دقت و حساسیت بالای زنان کارهای خیلی حساس به آن ها واگذار می شود و از پس کار به راحتی برمی آیند.
منابع و مأخذ
1- قرآن کریم
2- الافغانی، سعید( 1389). الاسلام و المراۀ، بیروت، دارالفکر.
3- الحنفی البغدادی، النعیمیريالجلال ( 1342). الامثال البغدادیۀ، تقدیم: محمدرضا الشبیبی، بیروت، الدارالعربیۀ الموسوعات.
4- النعیمی، مریم عبداللّه ( 2007). دعوهء للتمیز،الریاض، العبیکان.
5- امیریان، فریدون( 1393). گلچینی از ضرب المثل های کهگیلویه و بویراحمد، سی سخت، فرهنگ مانا.
6- براهنی ، رضا ( 1363). تاریخ مذکر ایران، تهران، نشر البرز.
7- بهمنیار، فریدون( 1328). مثل چیست؟ یغما، سال دوم، شماره 2و3 ؛49-52.
8- پارسا، سید احمد (1390).« مقایسه تطبیقی امثال کردی و فارسی»، فصلنامه ادبیات و زبان های محلی ایران، یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، ش...، صص 18-43.
9- پولادی، منیژه و همتی، امیرحسین( 1395). « بررسی تطبیقی سیمای زن در ادبیات و فرهنگ ایران و عرب»، همایش بین المللی شرق شناسی، تاریخ ادبیات.
10- جمشیدیان، ماندانا ( 1390). « برزی گری، ترانه های کار درو در جامعۀ بختیاری»، فصلنامه ادبیات و زبان های محلی ایران، یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، ش1، صص 57-94
11- حیدری، آرمان و ابتکاری، محمدحسین و محققی، عبدالمجید( 1396). « واکاوی مفهوم زن در ضرب المثل های لری با تاکید بر بعد نابرابری جنسیتی ». فرهنگ و ادبیات عامه،سال 5، شماره 17؛221-195.
12- زلهایم،رودولف( 1381). امثال کهن عربی،ترجمه احمد شفیعیها، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، چاب اول.
13- سویلم شرفات، صالح( 2011). « صورۀ المرأۀ فی الأمثال الشعبیۀ الأُردنیۀ»؛ الأکادیمیۀ للدراسات الاجتماعیۀ و الإنسانیۀ، العدد7، صص34-41.
14- صدوق، محمد بن علی( 1362). الخصال، قم، جامعه مدرسین.
15- طاهری بویراحمدی، سیمین( 1389). فرهنگ عامیانه مردم منطقه کهگیلویه و بویراحمد، تهران؛ ساورز.
16- مجلسی، محمدباقر( 1404ق). بحارالانوار، بیروت، دارالإحیاء التراث العربی، چاپ دوم.
17- محمّد نجم و منور عدنان و عبدالعزیزعلی،عزیزۀ(1427).« صورۀ المرأۀ فی الامثال الشعبیۀ الفلسطینیۀ». دراسۀ مقدمه للموءتمر العلمی، التاریخ الشفوی الواقع والطموح، الجامعه الإسلامیۀ.
18- مظفری،مسلم؛ رستمی ابوسعیدی، علی اصغر ( 1397). « بررسی ضرب المثل های ادبیات محلی شهرستان جیرفت»، فصلنامه ادبیات و زبان های محلی ایران، یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی،ش...،صص 1-30.
19- موسوی دیزکوهی، هاشم( 1374). « طنز در گیلان»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
20- میدانی، ابوالفضل احمد بن محمد بن ابراهیم ( بی تا). مجمع الامثال، ج 1و2، المحقق: محمد محی الدین عبدالحمید، بیروت،دارالمعرفه.
Sources and references
1- Holy Quran
2- Al-Afghani, Saeed (1389). Al-Islam and Al-Marah, Beirut, Dar al-Fakr.
3- Al-Hanafi Al-Baghdadi, Al-Naimiriya Jalal (1342). Al-Akhmool al-Baghdadiyeh, presented by: Mohammad Reza Al-Shabibi, Beirut, Al-Dar al-Arabiya al-Musawaat.
4- Al-Naimi, Maryam Abdullah (2007). Dawah Lattamiz, Riyadh, Ubaikan.
5- Amirian, Fereydoun (2013). An anthology of proverbs by Kohgiluyeh and Boyer Ahmad, 3 hard, Farhang Mana.
6- Brahani, Reza (1363). Masculine History of Iran, Tehran, Alborz Publishing House.
7- Bahmanyar, Fereydoun (1328). what is it like Yaghma, second year, numbers 2 and 3; 49-52.
8- Parsa, Seyyed Ahmad (2018). "Comparative comparison of Kurdish and Persian proverbs", Iranian literature and local languages quarterly, Yasouj, Islamic Azad University, Sh..., pp. 18-43.
9- Poladi, Manijeh and Hemmati, Amirhossein (2015). "Comparative study of the image of women in Iranian and Arab literature and culture", International Conference on Oriental Studies, History of Literature.
10- Jamshidian, Mandana (1390). "Barzi-Giri, harvest songs in Bakhtiari society", Iranian Literature and Local Languages Quarterly, Yasouj, Islamic Azad University, Vol. 1, pp. 57-94
11- Heydari, Arman and Ebtekari, Mohammad Hossein and Mohagheghi, Abdul Majid (2016). "Analysis of the concept of women in Lori proverbs with an emphasis on the aspect of gender inequality". Popular culture and literature, year 5, number 17; 195-221.
12- Zolhaim, Rudolph (1381). Ancient Arabic proverbs, translated by Ahmad Shafiiha, Tehran: University Publishing Center, first edition.
13- Soylam Sharfat, Saleh (2011). "The Form of Al-Marah in Jordanian Folk Proverbs"; Academy of Social and Human Studies, No. 7, pp. 34-41.
14- Sadouq, Muhammad bin Ali (1362). Al-Khasal, Qom, Modaresin community.
15- Taheri Boyerahmadi, Simin (1389). Folk culture of the people of Kohgilouye and Boyerahmad region, Tehran; Sawers.
16- Majlisi, Mohammad Bagher (1404 AH). Bihar al-Anwar, Beirut, Dar al-Ahya al-Trath al-Arabi, second edition.
17- Mohammad Najm and Manour Adnan and Abdul Aziz Ali, Azizah (1427). Introduction to Al-Mu'tamar Al-Alami, Al-Tarikh al-Shafawi al-Waqiq al-Tamouh, Al-Jama'ah al-Islamiyyah.
18- Mozafari, Muslim; Rostami Abu Saidi, Ali Asghar (1397). "Review of local literary proverbs of Jiroft city", Iranian Literature and Local Languages Quarterly, Yasouj, Islamic Azad University, Sh..., pp. 1-30.
19- Mousavi Dizkohi, Hashem (1374). "Humor in Gilan", master's thesis, Faculty of Social Sciences, University of Tehran.
20- Maidani, Abulfazl Ahmed bin Muhammad bin Ibrahim (Bita). Assembly of Proverbs, Volumes 1 and 2, Al-Muhaqq: Muhammad Mohiuddin Abdul Hamid, Beirut, Dar al-Marafa.
The face of a woman in Lori (Kohgiluyeh and Boyer Ahmad) and Arabic proverbs
Mohammad Namdari (author in charge)
Ph.D. student of Persian language and literature, Salman Farsi University of Kazerun, Kazerun, Iran
Farhad Barati
Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Salman Farsi University of Kazerun, Kazerun, Iran
Abstract:
Proverbs are among the rich cultural resources of every people and nation, which have presented an image of the life of the past and ancestors of that people in front of the eyes of today's generation, and they are a reminder of the national identity of the society and contain the beliefs and attitude of the people of their times. As a pillar of society, women have always been in the center of attention in different societies, oral traditions and proverbs have presented contradictory images of women, sometimes showing an ugly and ugly image and sometimes a balanced and beautiful image of her. And, the two great peoples, Lor and Arab, have a lot in common due to the type of tribal and tribal life. One of these common themes is the common themes that prevail in the oral tradition that governs both cultures. In this research, descriptive-analytical method And it has been tried in the form of library and field resourcesThe proverbs of Lori (Kohgiluyeh and Boyar Ahmad provinces) and Arabic proverbs centered on women should be analyzed in a comparative way to determine the image of women in the mirror of the proverbs of these two peoples.
Key words: woman, proverb, Leri (Kohgiluyeh and Boyer Ahmad province), Arabic
[1] . namdari84m@gmail.com.
[2] . fbarati58@gmail.com.