مدهوش گلپایگانی و شاعران سبک خراسانی
محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی
مریم خزاییلی
1
(زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.)
مهرداد چترایی
2
(زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.)
عطامحمّد رادمنش
3
(زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.)
کلید واژه: کلیّات, قصاید, سبک&lrm, خراسانی, قاجار, مدهوش,
چکیده مقاله :
محمّدصادق گلپایگانی، ادیب، شاعر و خطّاط دورۀ قاجار و ملّاباشی حیدرقلی میرزا، فرزند فتحعلی‌شاه قاجار است. وی با نام شعریِ مدهوش، از جمله بهترین و مهمترین صاحبکمالان دیار گلپایگان به حساب می‌آید. مدهوش از شاعران دورۀ بازگشت ادبی محسوب می‌شود. او به غیر از فنون نظم و نثر، در علم عربی نیز مشهور بوده است. کلیّات مدهوش، مجموعهای از منشآت، غزلیّات، مثنویّات، قصاید، رباعیّات و قطعات است و علاوه بر آن نوشتههایی تعلیمی و حکمی به نثر دارد که هنوز آن‌گونه که بایسته است، شناسانده نشده‌‌اند. قصایدِ این مجموعه از نوع قصاید مدحی با زبانی روان و ساده و آرایه‌هایی دلنشین است. سبک شعر مدهوش به دوره‌های غزنوی و سلجوقی نزدیک است. قصاید وی بیشتر به روش انوری و عنصری است و آنان بیشترین تأثیر را بر مدهوش داشته‌اند؛ ولی سهم انوری در این اثرگذاری برجسته‌تر است. وی همچنین در به کارگیری واژه‌های کهن، به شعر فرّخی توّجه بیشتری داشته و در انتخاب ردیف، نگاه خود را به سوی دوره‌های نخست سبک خراسانی معطوف کرده است. شناخت و معرّفی ویژگی‌های شعر مدهوش نیاز به مطالعه و بررسی آن از جنبه‌های مختلف دارد. انجام پژوهش و مطالعه دربارۀ این ویژگی‌ها در عرصة تحقیقات ادبی از ضرورت‌ها به حساب می‌آید. هدف از نگارش این تحقیق، بیان مختصاتی از سبک خراسانی، ویژگی‌های شعر دورۀ بازگشت ادبی و نیز شعر مدهوش و میزان تأثیرپذیری و تقلید وی از شاعران سبک خراسانی است.
Mohammad Sadegh Golpayegani is belletrist, poet and calligrapher the Qajar era, and teacher of Heidargholi Mirza who is the son of Fath Ali Shah Qajar. He whose poem name is Madhoosh is one of the best and most prominent men who have bounty and perfection in Golpayegan land. Madhoosh is a poet of the literary return period. He is also famous in Arabic sciences apart from the poem and prose techniques. Madhoosh’s Koliat (collection of his poems) is a collection of essays, lyrics, odes, quatrains; in addition, it has educational writings and narratives in the form of prose that have not yet been identified as they are needed. The odes of this collection are kind of eulogy ode in the simple and fluent language and pleasant arrays. Madhoosh’s poem style is close to the Ghaznavid and Seljuk periods. Most of his odes are in the way of Anvari and Onsori and they have had the most impact on Madhoosh, but Anvari’s contribution to this effect is more prominent. He also paid more attention to Farrokhi’s poetry in using the old words and he turned his view to the first periods of Khorasani’s style in the selection of Radif. Understanding and introducing the features of the poetry needs to be studied and investigated in various aspects. The research and study of these features in the field of literary research is a necessity.
_||_