اثرات توسعه بخش معدن و صنایع معدنی بر درآمد خانوارها و دولت در ایران

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

داوود بهبودی ¹ , محمد مهدی برقی اسکویی ² , رباب محمدی خانقاهی ³

1 - هیئت علمی دانشگاه تبریز
2 - دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه تبریز
3 - گروه توسعه اقتصادی- دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی - دانشگاه تبریز- تبریز- ایران

تاریخ دریافت : 1398/04/17 تاریخ پذیرش : 1398/04/17 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: Q32, طبقه‌بندی JEL: .O33, E22 واژگان کلیدی: معدن, خانوارها, دولت, تعادل عمومی قابل محاسبه (DCGE),

چکیده مقاله :

چکیده هدف این مقاله بررسی اثرات افزایش سرمایه گذاری و بهره وری بخش معدن و صنایع معدنی بر درآمد خانوارها و دولت در ایران می باشد. برای این منظور از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه پویا و ماتریس حسابداری اجتماعی ایران برای سال 1390 استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد افزایش سرمایه‌گذاری و بهره وری کل عوامل تولید در بخش معدن و صنایع معدنی، درآمد دولت و خانوارها را در هر دو گروه شهری و روستائی افزایش می دهد. افزون بر این، توسعه بخش معدن در ایران درآمد خانوارهای شهری را بیش از درآمد خانوارهای روستائی تحت تاثیر قرار می دهد. بر اساس نتایج، اتخاذ سیاست هایی جهت افزایش سرمایه گذاری و بهبود بهره وری کل عوامل تولید بخش معدن و صنایع معدنی از سوی سیاست‌گذاران کشور ضروری است.

چکیده انگلیسی:

Abstract The aim of this study is to investigate the effects of an increase in the investment and productivity of the mining sector on government revenue and income of households in Iran. For this respect, a dynamic computable general equilibrium (DCGE) model and social accounting matrix (SAM) for Iran for year 1390 is used. The results showed that increasing in mining sector investment and improving its total factor productivity positively affected government revenue and income of households in both urban and rural groups. The results also reveal that the development in the mining sector in Iran has the least effect on the income of rural households and the most effect on income of urban households. Based on the results, it is necessary for policymakers to adopt policies to increase investment and improve the total factor productivity of the mining sector.

منابع و مأخذ:

منابع

-   احمدی، فرزاد، شفق، رستگار، احمدی، روناک (1396). بررسی پیامدهای ناشی از استخراج معادن و تحلیل میزان اثرگذاری آن بر تغییر معیشت مرتع‌داران (مطالعه موردی: مراتع شهرستان دهگلان- استان کردستان). مرتع، (3): 365-377.

-   بهبودی، داود، برقی اسکویی، محمد مهدی، محمدی خانقاهی، رباب (1396). اثرات افزایش سرمایه­گذاری و بهره­وری بخش معدن بر ارزش افزوده و صادرات بخش­های مختلف اقتصادی ایران. نظریه­های کاربردی اقتصاد، (4): 199-228.

-   دهقانی، فرید، مقصودی، ابراهیم (1395). مقایسه تطبیقی اقتصاد معدن در کشورهای شیلی، کانادا و ایران. گزارش مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن.

-   غریبی، سارا، احمدیان، شیری (1394). تحلیل بنیادی صنعت فولاد، گزارش شرکت کارگزاری توسعه فردا (کارگزار رسمی بورس اوراق بهادار- شماره ثبت 120249).

-   غیاثوند، علیرضا (1392). بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای بخش معدن و صنایع معدنی ایران و پیشنهاد راهبردهای توسعه. علوم زمین، (87): 197-204.

-   قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران. 1396. قابل دسترس در:

http://dotic.ir/news_p.php?n=377.

-   کیانی ده­کیانی، محمد، موسوی، سید حبیب الله، صادقیان، خلیل (1396). اثرات توسعه بخش­های اقتصاد ایران بر افزایش درآمد گروه­های شهری و روستایی. مدلسازی اقتصادی، (39): 27-47.

-   موسوی، میرحسین، دهقانی، فرید (1394). بررسی جایگاه بخش معدن در اقتصاد ایران با استفاده از جدول داده-ستانده سال 1390. گزارش مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن.

-      Aroca, P. (2001). Impacts and development in local economies based on mining: The case of the Chilean II region. Resources Policy, 27(2): 119-134.

-      Buultjens, J., & Brereton, D., & Memmott, P., &Reser, J., & Thomson, L. (2010). The mining sector and indigenous tourism development in Weipa, Queensland. Tourism Management, 31: 597-606.

-      Eggert, R.G. (2001). Mining and economic sustainability: National economies and local communities. World business council for sustainable development. Geneva, MMSD Report NO.10.

-      Ejdemo, T., & Soderholm, P. (2011). Mining investment and regional development: A scenario-based assessment for Northern Sweden. Resources Policy, 36: 14-21.

-      Ge, J., & Lei, Y. (2013). Mining development, income growth and poverty alleviation: A multiplier decomposition technique applied to China. Resources Policy, 38: 278-287.

-      Lei, Y., Cui, N., & Pan, D. (2013). Economic and social effects analysis of mineral development in China and policy implications. Resources Policy, 38: 448-457.

-      Lippert, A. B. (2014). Spillovers of a resource boom: Evidence from Zambian copper mines. Draft: January 2014.

-      Loayza, N. & Rigolini, J. (2016). The local impact of mining on poverty and inequality: Evidence from the commodity boom in peru. World Development, 84: 219-234.

-      Lofgren, H., Harris, R. l., & Robinson, S. (2002). A standard computable general equilibrium (CGE) model in GAMS. International food policy research institute.

-      Radetzki, M. (1982). Regional development benefits of mineral projects. Resources Policy, 8: 193-200.  

-      Rolfe, J., Lawrence, R., & Rynne, D. (2011). The economic contribution of the resources sector by regional areas in Queensland. Economic analysis & Policy, 41(1): 15-36.

-      Soderholm, P., & Svahn, N. (2015). Mining, regional development and benefit sharing in developed countries. Resources Policy, 45: 78-91.

-      Tano, S., Pettersson, O., & Stjernstrom, O. (2016). Labor income effects of the "mining boom" in northern Sweden. Resources Policy, 49: 31-40.

-      Thurlow, J. (2004). A dynamic computable general equilibrium (CGE) model for South Africa: Extending the static IFPRI model. Trade and industrial policy strategies(TIPS).

 

 

 

پیوست‌ها

پیوست 1. معادلات کلیدی مدل

	(1)
	(2)
	(3)
	(4)
	(5)

	(6)
	(7)
	(8)
	(9)
	(10)
	(11)
	(12)
	(13)
	(14)
	(15)

	(16)
	(17)
	(18)
	(19)
	(20)
	(21)
	(22)
	(23)
	(24)
	(25)
	(26)
	(27)
	(28)
	(29)
	(30)
	(31)
	(32)
	(33)
	(34)
	(35)
	(36)
	(37)
	(38)
	(39)

 

پیوست 2. جزئیات مدل (پارامترها)

cwts: وزن کالای c در CPI αfa: سهم ارزش افزوده عامل f در فعالیت a βch : سهم نهایی مخارج مصرفی خانوار h acθ: تولید کالای c به ازای یک واحد فعالیت a ivaa: مقدار ارزش افزوده برای هر واحد فعالیت a shifif: سهم نهادهای داخلی از درآمد عوامل تولید tr: پرداخت­های انتقالی بین نهادها tyh: مالیات بر درآمد خانوارها icaca: مقدار کالای c به عنوان کالای واسطه ای برای هر واحد فعالیت a shiiih: سهم درآمد خالص خانوار به عنوان پرداخت انتقالی نهاد h به i tqa: نرخ مالیات بر تولید qinvc: مقدار تشکیل سرمایه ثابت در سال پایه taa: نرخ مالیات بر فعالیت awff,t: متوسط سود سرمایه در کل اقتصاد f    φ: ضریب درجه جابه جایی سرمایه بین بخش ها

:ada پارامتر کارایی در تابع تولید atc : پارامتر انتقال در تابع CET cpi : شاخص قیمت مصرف کننده intaa : مقدار کل نهاده های واسطه­ای به ازای یک واحد فعالیت a pwmc : قیمت جهانی کالای وارداتی pwec : قیمت جهانی کالای صادراتی : پارامتر سهمی در تابع CET ρtc: توان تابع CET : پارامتر سهمی در تابع آرمینگتون ρqc: توان تابع آرمینگتون tmc: نرخ تعرفه بر واردات tec: نرخ سوبسید بر صادرات qgc: مقدار تقاضای دولت در سال پایه  f,a,t : سهم هر بخش از سرمایه­گذاری جدید Depk : نرخ استهلاک سرمایه

 

پیوست 3. جزئیات مدل (متغیرها)

QFSf: مقدار عرضه عوامل تولید QAa: مقدار حاصل شده از فعالیت های تولیدی QEc: مقدار صادرات QXc: مقدار محصول بازاری تولید داخلی QMc: مقدار واردات QINVc: تقاضای کالا برای تشکیل سرمایه ثابت WFf: دستمزد عوامل تولید EG: مخارج دولت PQc: قیمت کالای مرکب PAa: قیمت فغالیت های تولیدی PDc: قیمت کالای تولید و فروش رفته در داخل PVAa: قیمت ارزش افزوده YFf: درآمد عوامل تولید YHh: درآمد خانوار YG: درآمد دولت IADJ: عامل تعدیل سرمایه گذاری MPSh: میل نهایی به پس انداز خانوارها سرمایه جدید اختصاص یافته به هر فعالیت :DKf,a,t                      قیمت عامل سرمایه:PKf,t

QINTAa: تقاضای کل نهاده های واسطه ای QVAa: مقدار ارزش افزوده QFfa: تقاضای فعالیت a برای عامل f QDc: مقدار فروش محصولات داخلی در بازار داخل QINTca: تقاضای فعالیت a برای نهاده واسطه ای c QQc: مقدار کالای مرکب QHch: مقدار کالای مصرفی خانوار PEc: قیمت کالای صادراتی PXc: قیمت تولید کننده PMc: قیمت کالای وارداتی PINTAa: قیمت کل نهاده های واسطه ای EXR: نرخ ارز YIFif: درآمد نهادها از عوامل تولید EHh: مخارج مصرفی خانوار WALRAS: عامل بالانس پس انداز - سرمایه گذاری WFDISTfa: عامل تعدیل دستمزد عامل f در فعالیت a

 

پیوست 4. مقادیر پارامترهای توابع تولید و تجارت

بخش­ها	پارامتر کارایی در تابع تولید	پارامتر انتقال در تابع آرمینگتون	پارامتر سهمی در تابع آرمینگتون	کشش جاشینی واردات تابع آرمینگتون	پارامتر سهمی در تابع CET	کشش جانشینی صادرات در تابع CET	پارامتر انتقال در تابع CET
کشاورزی	214/0	251/1	034/0	7/0	839/0	5/1	092/3
انرژی	354/1	000/1	0.0000001	7/0	135/0	5/0	432/2
معدن	081/1	687/1	177/0	7/0	688/0	2	314/2
صنعت	746/0	742/1	204/0	7/0	689/0	2	319/2
حمل و نقل	424/0	316/1	048/0	7/0	725/0	2	475/2
خدمات	807/0	090/1	007/0	7/0	886/0	2	281/4
ماخذ	محاسبات تحقیق	محاسبات تحقیق	محاسبات تحقیق	مطالعه فولادی و نادران (1384)	محاسبات تحقیق	مطالعه فولادی و نادران (1384)	محاسبات تحقیق