تأثیر مزیت نسبی فعالیت‌های اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی استان‌ها

محورهای موضوعی : اقتصاد کار و جمعیت

سیده نرگس آقامحمدی ¹ , غلامعلی حاجی ^{2 *} , هادی غفاری ³ , پیمان غفاری آشتیانی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
2 - استادیار، گروه اقتصاد، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران
3 - دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه پیام ‌نور مرکز اراک، اراک، ایران
4 - دانشیار، گروه مدیریت بازرگانی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

تاریخ دریافت : 1400/05/10 تاریخ پذیرش : 1400/06/11 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: رشد اقتصادی, پانل پویا, فعالیت‌های اقتصادی, طبقه‌بندی JEL: F10, O21, C2 واژگان کلیدی: مزیت نسبی,

چکیده مقاله :

هدف این مقاله بررسی تأثیر مزیت نسبی فعالیت‌های مختلف بر تولید ناخالص داخلی استان‌ها در بازه زمانی 1393-1383 است. برای این منظور از داده‌های سالنامه‌های آماری و حساب‌های منطقه‌ای مرکز آمار ایران برای 30 استان استفاده شده است. برآورد مدل‌ها در قالب مدل پانل پویا با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم یافته ارزیابی شده است. نتایج برآورد مدل‌ها مؤید آن است که شاخص مزیت نسبی در سه بخش عمده کشاورزی، ساختمان و خدمات تأثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی استان‌ها به ‌ترتیب به میزان 49/0، 08/0 و 07/0 درصد دارند. در حالی که شاخص مزیت نسبی بخش صنعت، معدن و انرژی تأثیر منفی به میزان 15/0 را بر رشد اقتصادی استان‌ها نشان می‌دهد، که این تأثیر منفی می‌تواند ناشی از اثرگذاری بیشتر سایر بخش‌ها بر تولید ناخالص داخلی استان‌ها باشد. با توجه به یافته‌های تحقیق و تفاوت میزان اثرگذاری مزیت نسبی بر بخش‌های مختلف، پیشنهاد می‌شود در مسیر تبدیل هر استان یا شهرستان به قطب اقتصادی زیربخش‌های مختلف، اقدامات لازم صورت پذیرد.

چکیده انگلیسی:

Although economic growth is affected by the growth of factors of production, but according to the pattern of endogenous growth, other variables also affect economic growth. In this study, the effect of the comparative advantage of different activities on the GDP of the provinces in the period 2004-2014 has been used. For this purpose, the data of statistical yearbooks and regional accounts of the Statistics Center of Iran for 30 provinces have been used. The estimation of the models has been evaluated in the form of a dynamic panel model using the GMM technique. The results of estimating the models confirm that the comparative advantage index in the three major sectors of agriculture, construction and services have a positive and significant effect on the economic growth of the provinces by 0.49, 0.08 and 0.07 percent, respectively. While the index of comparative advantage of industry, mining and energy sector shows a negative impact of 0.15 on the economic growth of the provinces, this negative impact can be due to the greater impact of other sectors on the GDP of the provinces.

منابع و مأخذ:

• ابریشمی، حمید و منظور، داوود(1378). تحلیل مقایسه‌ای الگوی رشد نئوکلاسیک و درون‌زا، مجله تحقیقات اقتصادی، 55: 64-27.


• پژویان، جمشید و فقیه‌نصیری، مرجان(1388). اثر رقابت‌مندی بر رشد اقتصادی با رویکرد الگوی رشد درون‌زا، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 13:132-97.


• جعفری صمیمی، احمد و خبره، شیما (1392). اثر گردشگری بر توسعه انسانی، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 7: 24-11.


• جعفری صمیمی، احمد و زری‌باف، مهدی و امیرپور عاشوری، پونه (1391). بررسی رابطه بین مزیت نسبی ارزش ‌افزوده فعالیت‌های بخش گردشگری و رشد اقتصادی استان مازندران و مقایسه آن با سایر استان‌های کشور، فصلنامه مدیریت، 9 (25): 20-11.


• جعفری صمیمی، احمد و صالحی، علی(1391). اثر مزیت نسبی جنگلداری بر توسعه اقتصادی استان‌های ایران، مجله اقتصاد منابع طبیعی، 1(1): 52-37.


• جواهری، بختیار. فقه مجیدی، علی و محمدی، سمیرا (1396). بررسی مزیت‌های نسبی صنایع استان کردستان با استفاده از روش تعیین و تفکیک پایه اقتصادی (مبتنی‌بر اشتغال و ارزش‌ افزوده) و شاخص مزیت نسبی آشکار شده، اولین همایش بین‌المللی برنامه‌ریزی اقتصادی، توسعه پایدار و متوازن منطقه‌ای، رویکردها و کاربردها، دانشگاه کردستان.


• حاجی رحیمی، محمود و ترکمانی، جواد(1382). بررسی نقش رشد بخش کشاورزی در رشد اقتصادی ایران کاربرد الگوی تحلیل مسیر، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، 11(41و 42): 71-89.


• درویشی، باقر و حشمت‌اله، عسگری(1385). جهت‌گیری مزیت نسبی برخی از کشورهای تازه صنعتی شده جنوب شرقی آسیا (NICS) و مقایسه آن با ایران، مجله پژوهشنامه اقتصادی، 23:297-263.


• دژپسند، فرهاد(1389). عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی ایران، پژوهشنامه اقتصادی: 47-13.


• سبحانی، حسن و درویشی، باقر (1384). بررسی مزیت‌های نسبی و تحلیل ساختاری اشتغال در استان ایلام، مجله تحقیقات اقتصادی، 40 (3): 187-159.


• سوری، علی(1392). اقتصاد سنجی پیشرفته همراه با کاربرد Stata و Eviews : انتشارات فرهنگ شناسی، تهران.


• صادقی، سیدکمال(1392). بررسی عوامل مؤثر بر رشد فراگیر در استان‌های ایران(رهیافت گشتاور تعمیم‌یافته در داده‌های تابلویی)، مجله اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، 20(6): 221-205.


• عسکرپور کبیر، فریده و حری، حمیدرضا و جلایی اسفندآبادی، سیدعبدالمجید(1394). بررسی مزیت نسبی عسل طبیعی ایران با استفاده از شاخص هزینه منابع داخلی، مجله اقتصاد کشاورزی، 9(34): 101-87.


• فرشادفر، زهرا و اصغرپور، حسین(1389). بررسی مزیت نسبی اشتغال‌زایی بخش‌های عمده اقتصادی در استان کرمانشاه ، مجله دانش و فناوری، 1(2): 75-60.


• فلسفیان، آزاده و قرمان‌زاده، محمد و غلامی، لیلا(1389). بررسی رابطه علی بین رشد بخش کشاورزی و رشد اقتصادی در ایران، علوم کشاورزی، 4 (14): 91-101.


• کریمی تکانلو، زهرا و رنج‌پور، رضا(1392). اقتصادسنجی داده‌های تابلویی، انتشارات سمت، تهران.


• لشکری، محمد(1388). توسعه و برنامه‌ریزی، انتشارات پیام نور، تهران.


• محمدرضایی، رسول وهمکاران(1388). ارزیابی ثبات شاخص‌های مزیت نسبی صادرات و تولید خرمای ایران، مجله دانش کشاورزی، 19 (2): 176-165.


• محنت‌فر، یوسف و سلیمانی، حامد و بابایی، سیدبیژن(1394). تأثیر ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی بر رشد اقتصادی استان‌ها در برنامه چهارم توسعه (با تأکید بر بخش کشاورزی) با استفاده از داده‌های تابلویی، پژوهشنامه اقتصاد کلان، 10(20): 28-15.


• مشکی، مهدی(1390). تعیین عوامل مؤثر بر عملکرد شرکت‌های بورسی با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) و حداقل مربعات تعمیم‌یافته برآوردی (EGLS)، پیشرفت‌های حسابداری، 3(1): 119-91.


• ندیری، محمد و محمدی، تیمور(1390). بررسی تأثیر ساختارهای نهادی بر رشد اقتصادی با روش GMM داده‌های تابلویی پویا، مدل‌سازی اقتصادی، 5 (15): 24-1.


• یاوری، کاظم و اشرف‌زاده، سیدحمیدرضا(1388). یکپارچگی اقتصادی کشورهای در حال توسعه؛ کاربرد مدل جاذبه با داده‌های تلفیقی به روش GMM و همگرایی، پژوهشنامه بازرگانی، 9(36): 28-1.


• Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations. The Review of Economic Studies, 58(2): 277-297.


• Balasa, B. (1965). Trade Liberalization and Reveal Comparative Advantage. The Manchester School of Economic and School Social Studies, (33): 99-123.


• Baltagi, B. H. (2002). Econometric Analysis of Panel Data, Chichester, United Kindgom.


• Barro, R. J., & Sala-i- Martin, X. (2003). Economic Growth. New York: MaGraw Thill.


• Ferto, I. & Hubbard, L. J. (2002). Revealed Comparative Advantage and Competiveness in Hungarian Agri-Food sector, Institute of Economics Hungarian Academy of Scinces.


• Greene, W. H. (2008). Econometric Aanalysis, sixth edition, New Jersey, Upper Saddle River: Pearson International.


• Levine, R., & Renelet. D. (1992). A Sensitivity Analysis of Cross- Country Growth Rerression, The American Economic Review, 82(4): 942- 963.


• Mankiw, N., & Romer, D. & Weil, D. (1992). A Contribution to the Empirics of Economic Growth, Quarterly Journal of Economics, Vol. 107: 112- 128.


• Marconi, D. (2012). Environmental Regulation and Revealed Comparative Advantages in Europe: Is China a Pollution Haven? Review of International Economics, Wiley Blackwell, 20(3): 616-635.


• Shahab, S., & Mahamud Tariq, M. (2013). Comparative Advantage of Leather Industry in Pakistan with Selected Asia Economies, International Journal of Economics and Financial Issues, 3(1): 133-139.


• Sitanggang, M. (2015). The Contribution of Agriculture Sector to the Economic Development (Case Study: North Sumatera). Global Advanced Research Journal of Agriculture Science, 4(11): 769-774.


• Solow, R. M. (1956). A Contribution to the Theort of Economic Growth, Quarterly Journal of Economics, (70): 65-94.


• Startiene, G., & Remeikiene, R. (2014). Evaluation of Revealed Comparative Advantage of Lithuanian Industry in Global Markets. Original Research Article Procedia- Social and Behavioral.


• Swan, T. W. (1956). Economic Growth and Capital Accumulation, Economic Record , (32): 334-361.


• Vollrath, T. (1991). A Theoretical Evaluation of Alternative Trade Intensity Measures of Revealed Comparative Advantage. Review of World Economics, 127, 265-280.