مقایسه تطبیقی حس مکان در شهرهای جدید تهران (نمونه موردی: شهرهای جدید پردیس، پرند و اندیشه)
محورهای موضوعی :
آمایش محیط
میثم ادینه لوفرد
1
,
محمد رحمانی
2
1 - (کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره))
2 - (استادیار گروه شهرسازی،واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران)
تاریخ دریافت : 1399/09/19
تاریخ پذیرش : 1399/11/11
تاریخ انتشار : 1401/09/01
کلید واژه:
حس مکان,
شهر جدید,
شهرهای جدید تهران,
کیفیت کالبدی,
چکیده مقاله :
یکی از مهمترین چالش‌های شهرهای دوران معاصر، بحران هویت می‌باشد که تحت تأثیر فقدان حس مکان، تعلق و دلبستگی به آن ایجاد می‌شود. در این زمینه، شهرهای جدید که از سابقه سکونت کمتری برخوردار هستند، بیشتر از سایر شهرها در معرض بی‌هویتی قرار دارند. شناسایی و تحلیل عوامل منجر به حس مکان در این شهرها، تأثیر عمده‌ای بر رفع مشکلات موجود و دستیابی به هویت خواهد داشت. بنابراین، تحقیق کیفی حاضر با روشی توصیفی -تحلیلی به بررسی تطبیقی حس مکان در سه شهر جدید پرند، پردیس و اندیشه می‌پردازد. نتایج بیانگر آن است که حس مکان در شهر جدید اندیشه (فاز سوم)، در شرایط بهتری قرار دارد که عمدتاً ناشی از کیفیت بالای محیط کالبدی و انطباق با استانداردهای شهرسازی می‌باشد. ازاین‌رو، ارتقای کیفیت کالبدی- فضایی در شهرهای جدید، به ویژه تنوع فعالیت‌ها و میزان پاسخگویی آن‌ها به نیازهای روزانه ساکنین، منجر به افزایش حس مکان و هویت خواهد شد.
چکیده انگلیسی:
One of the most important challenges in contemporary cities is the identity crisis that is affected by the lack of sense of place, belonging to the place, and attachment to it. In this regard, new towns have been exposed to a lack of identity more than others due to less residential background. On the other hand, understanding and analyzing the effective factors of the sense of place in new towns have significant effects on solving the existing issues. For this reason, it is a must to study the current situation of new towns. So, this study aims to compare the sense of place among three new towns around Tehran, namely Pardis (phase 1), Parand (phase 2), and Andisheh (phase 3). The method of this qualitative study is descriptive-analytical based on documental studies and surveys. In this study, reviewing the literature shows that sense of place is a subjective concept that is derived from objective aspects. This sense depends on both individuals who percept it and the characteristics and situation of the place. The data (based on respondents who were residents of case studies by sampling) were analyzed using the TOPSIS technique. The results show that the sense of place in phase 3 in Andisheh new town is more than that in the two others that is because of the higher quality of the physical and spatial environment and also adaptation to standards and principles of urbanism. So, improving the physical and spatial qualities in new towns in particular in the field of various activities (mix land use) that are responding to the daily needs of residents, high quality of infrastructures such as roads, facilities, and equipment, considering to order, harmony and human scale of the space during planning and designing, making the spaces attractive for increasing the presence and high-quality urban furniture can increase a sense of place that leads to identity in these areas.
منابع و مأخذ:
احمدیپور، ز.، میرزاییتبار، م (1390) نقش احساس مکانی در سازماندهی سیاسی فضا، فصلنامه آمایش محیط، 12 (4) : 62-47.
بیگدلو، ر (1396) تحلیل تاریخی کارکرد حس مکان در ایجاد و تداوم هویت ایرانی، مطالعات ملی، 18(3): 42-21.
دانش‌پایه، ن.، حبیب، ف.، طغیانی، ش (1396)، تبیین فرایند شکل‌گیری مکان در توسعه جدید شهری (منطقه 4 شهرداری تهران)، مطالعات ملی، 18(4): 155-137.
سرمست، ب.، متوسلی، م.م (1389) بررسی نقش مقیاس شهر در میزان حس تعلق به مکان، مطالعه موردی: شهر تهران، مدیریت شهری، 26: 146-133.
علیپور، د.، شهابیان، پ (1398) ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایتمندی از کیفیت محیطی محلات مسکونی، فصلنامه آمایش محیط، شماره 46: 22-39.
فتحبقالی، ع.، صنیعیپور، ح (1395) تأثیر عوامل کالبدی-فضایی (معماری) بر دلبستگی به مکان شهروندان در مجموعه بازار تبریز، فصلنامه آمایش محیط، 43 (11): 124-97.
فلاحت، م.ص (1385) مفهوم حس مکان و عوامل شکل‌دهنده آن، هنرهای زیبا، 26: 66-57.
فلاحت، م.ص.، کمالی، ل.، شهیدی، ص (1395) نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت حفاظت معماری، باغ نظر، 14(46): 22-15
کاشی، ح.، بنیادی، ن (1392) تبیین مدل هویت مکان-حس مکان و بررسی عناصر و ابعاد مختلف آن، هنرهای زیبا، 18(3): 52-43.
لینچ، ک (1395) تئوری شکل خوب شهر، ترجمه دکتر سید حسین بحرینی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
منتظر‌الحجه، م.، شریف‌نژاد، م.، دهقان، س (1395) ارزیابی و سنجش عوامل مؤثر بر ایجاد حس مکان در مراکز محله‌های شهری، مطالعه موردی: مراکز محله‌های شیخداد و شهرک دانشگاه در شهر یزد، مطالعات شهر ایرانی، اسلامی،7(26): 54-43.
مهندسان مشاور نقش محیط (1392) طرح بازنگری توسعه و عمران شهر جدید پرند. وزارت راه و شهرسازی.
Robert، C (2005) The Dictionary of Urbanism. Streetwise Press. London.
Micheal، D (2004) A Planners Dictionary. Chicago، IL: American Planning Association، Planning Advisory Service.
Eisenhauer BW، et al (2000) Attachment to Special Places on Public Lands: An Analysis of Activities، Reason for Attachments and Community Connections، Society and Natural Resources،12:421-441.
Farnum، J et al (2005) Sense of Place in Natural Resource Recreation and Tourism: An Evaluation and Assessment of Research Findings، General Technical Report، PNW-GTR-660. United States Department of Agriculture، Pacific Northwestern Research Station.
Bradley،، Richard، S (2011) Measuring the Spatial Component of Sense of Place: A Methodology for Research on the Spatial Dynamics of Psychological Experiences of Places، Environment and Planning B: Planning and Design، 38: 795 – 813.
Bjorn، K (1997) Nature of Place Attachment: A study among Recreation Homeowners in Southern Norway، Leisure-Sciences، 19(3): 175-189.
Maria، L (2011) Place Attachment: How Far Have We Come in the Last 40 Years، Environmental Psychology،31: 207-230.
Manzo،C.، Perkins، D. D (2006) Finding Common Ground: The Importance of Place Attachment to Community Participation and Planning، Planning Literature، 20:335-350.
Robert،، Rosaline، C (2018) From Sense of Place to Visualization of Place: Examining People-Place Relationships for Insight on Developing Geovisualizations، Heliyon،2(4):1-37.
Schulz، N (1997) The Phenomenon of Place، New York: Princeton Architectural Press.
Relph، E (1976) Place and Placelessness.London: Pion Press.
Shamai، S et al (2012) From Home to Community and Settlement: Sense of Place in Different Scales، Stud Home Com Sci، 6(3): 153-163.
Shamai، S (1991) Sense of Place: An Empirical Measurement، Israel Geoforum ،22: 347-358.
andisheh-ntoir.gov.ir
pardis.ntdc.ir
_||_
