بازآفرینی فرهنگی بافت تاریخی شهری با تأکید بر سیاست‌های ملی و محلی دانشگاه‌ها (منطقه 12 کلان‌شهر تهران)

محورهای موضوعی : آمایش محیط

صدرالدین متولی ¹ , موسی کمانرودی ² , سیدعلی حسینی سنگنو ^{3 *} , غلامرضا جانباز قبادی ⁴

1 - (گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، مازندران، ایران)
2 - (گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران)
3 - (گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، مازندران، ایران)
4 - (گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، مازندران، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/02/23 تاریخ پذیرش : 1398/05/09 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: منطقه 12 تهران, بافت تاریخی, بازآفرینی شهری, دانشگاه‌ها, بازآفرینی فرهنگی,

چکیده مقاله :

در سال‌های اخیر ارتباط دانشگاه و شهر به‌طور فزاینده‌ای تبدیل به یک موضوع فراگیر شده است. از جمله حوزه های مؤثر دانشگاه، نقش‌آفرینی آن در ارتقاء کیفیت فرهنگی بافت تاریخی شهرهاست. برای این منظور در این پژوهش به بررسی نقش دانشگاه در بازآفرینی فرهنگی بافت تاریخی کلان‌شهر تهران پرداخته‌شده است. هدف از این پژوهش شناسایی معیارهای عملکردی دانشگاه ها در بازآفرینی فرهنگی بافت تاریخی است. روش پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی است. محدوده پژوهش بافت تاریخی شهر تهران منطبق بر منطقه 12 شهرداری تهران است. جامعه آماری پژوهش، متخصصان و هیأت ‌علمی رشته های برنامه ریزی شهری، شهرسازی و معماری است. حجم نمونه 35 نفر بوده و این تعداد بر مبنای اشباع نظر نخبگان انتخاب شده است. روش جمع آوری داده ها به صورت مشاهده، مصاحبه نیمه ساختار یافته و پرسشنامه بوده است. روش تجزیه‌وتحلیل داده ها با استفاده از آزمون T-Test و روش معادلات ساختاری بوده است. یافته های حاصل نشان می‌دهد که دانشگاه ها با مصادیق مختلفی می توانند در بازآفرینی فرهنگی نقش مؤثری ایفا کنند. در این خصوص ضریب مسیر بین متغیر عملکرد دانشگاه‌ها در بازآفرینی فرهنگی به میزان 0.971 گویای این واقعیت است که سازوکارهای حاکم بر ساختار درونی دانشگاه ها در حوزه فرهنگی به‌صورت نمودهای بازآفرینی فرهنگی در بافت قدیم قابل پیاده کردن است. همچنین سازه تأثیر سیاست های ملی و محلی بر عملکرد دانشگاه‌ها نشان می‌دهد که این سیاست ها به‌خصوص در حوزه ملی بر عملکرد دانشگاه‌ها تأثیر مثبتی داشته و میزان این ضریب 0.978 به دست آمد؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که سیاست‌های ملی بر عملکرد دانشگاه‌ها تأثیر گذاشته و این عملکرد نمودهای خود را در بازآفرینی فرهنگی می تواند نشان دهد.

چکیده انگلیسی:

In recent years, the connection between the university and the city has increasingly become a pervasive issue. Among the effective domains of the university is its role in improving the cultural quality of the historical context of cities. For this purpose, in this research, the role of the university in the cultural re-creation of the historical fabric of the Tehran metropolis has been investigated. The purpose of this research is to identify the performance criteria of universities in the cultural reproduction of the historical context. The research method is applied and descriptive-analytical. The research scope of the historical fabric of Tehran corresponds to the 12th district of Tehran Municipality. The statistical population of the research is specialists and faculty of urban planning, urban planning, and architecture. The sample of the study included 35 people and this number was chosen based on the opinion saturation of the elites. The method of data collection was an observation, semi-structured interview, and questionnaire. The method of data analysis was using the T-Test and structural equation method. The findings showed that universities can play an effective role in cultural regeneration with various examples. In this regard, the coefficient of the path between the performance variable of universities in cultural regeneration is 0.971, which indicates the fact that the mechanisms governing the internal structure of universities in the cultural field can be implemented as manifestations of cultural regeneration in the old context. Also, the structure of the effect of national and local policies on the performance of universities shows that these policies, especially in the national field, with a coefficient of 0.978 have a positive effect on the performance of universities. Therefore, it can be concluded that national policies have influenced the performance of universities and this performance can show its manifestations in cultural regeneration.

منابع و مأخذ:

1. امین­زاده، ب.، دادرس، ر. 1391. بازآفرینی فرهنگ مدار در بافت تاریخی شهر قزوین با تأکید بر گردشگری شهری. دو فصلنامه معماری ایرانی، 1(2): 99-108.


2. بهزادفر، م. 1386. هویت شهر؛ نگاهی به هویت شهر تهران. چاپ سوم. انتشارات نشر. 330 صفحه.


3. پژوهان، م.، پورمقدم، ز. 1396. برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری شهری با رویکرد بازآفرینی فرهنگ مبنا در بافت‌های تاریخی (مطالعه موردی: بافت قدیم شهر رشت). فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری، 7(27): 53-63.


4. پوراحمد، ا.، اکبرنژادیابی، ر. 1390. هرم بازآفرینی بافت تاریخی شهری با استفاده از مدل SWOT (نمونه موردی: بافت تاریخی شهر بابل). فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، 3(9): 81-107.


5. پوراحمد، ا.، حبیبی، ک.، کشاورز، م. 1388. سیر تحول مفهوم‌شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نو در بافت‌های فرسوده شهری. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(1): 73-92.


6. پیرحیاتی، ع.، وظیفه‌دوست، ح.، جعفری، پ.، سیف، ا. 1400. تحلیلی بر تأثیرگذاری برنامه‌های بازاریابی اجتماعی اجرا شده توسط شهرداری همدان بر باورهای زیست محیطی. فصلنامه آمایش محیط، 14(53): 67-84.


7. حبیبی، س. 1387. از شار تا شهر (تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تأثر). چاپ یازدهم. انتشارات موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. 274 صفحه.


8. حسینی سنگ‌نو، س.ع.، کمانرودی کجوری، م.، متولی، ص.، جانباز قبادی، غ. (1398)، نقش دانشگاه‌ها در بازآفرینی فرهنگی بخش تاریخی مرکزی شهر تهران. فصلنامه شهر پایدار، 2(3): 97-110.


9. دانشپور، ع.، شیری، ا. 1394. عناصر کالبدی، کارکردی شکل‌دهنده به هویت بافت‌های تاریخی شهر ایرانی اسلامی. فصلنامه علمی-پژوهشی نقش‌جهان، 5(1): 17-25.


10. شاهینی‌فر، م.، پاهکیده، ا.، چاره‌جو، ف.، خالدیان، ژ. 1399. سنجش میزان مشارکت‏های مردمی در نوسازی بافت‏های فرسوده شهری (نمونه موردی: بافت قدیم شهرکرمانشاه). فصلنامه آمایش محیط، 13(48): 153-172.


11. شکوئی، ح. 1383. دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری، جلد اول. چاپ ششم. انتشارات سازمان سمت. 570 صفحه.


12. شماعی، ع، پوراحمد، ا. 1384. بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه جغرافیا. چاپ اول. انتشارات مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. 414 صفحه.


13. عالی‌پور، ع.، عنایتی، ت. 1396. تجاری‌سازی پژوهشات دانشگاه‌های نسل چهارم. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات بین‌رشته‌ای دانش راهبردی، 7(26): 53-76.


14. عبداله‌زاده فرد، ع., شکور، ع.، محمدی، زهرا. 1400. تأثیر هویت شهری در گذرهای تاریخی با رویکرد پیاده محوری نمونه موردی: گذر کوچه اتابکان. فصلنامه آمایش محیط، 14(53): 155-176.


15. عزیز، م.، عزیزی، ا. 1395. نسل سوم دانشگاهی: تجربه‌های موفق دانشگاه‌های برتر در آموزش کارآفرینی با اتکا به منابع صنعت. نشریه صنعت و دانشگاه، 9(31): 1-13.


16. گلپایگانی، م. 1389. تحلیل عملکرد فضایی مراکز آموزش عالی در توسعه پایدار فرهنگ شهری کلان‌شهر تهران. رساله دکتری در رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور تهران، 251 صفحه.


17. لطفی، س. 1390. بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا: تأملی بر بن‌مایه‌های فرهنگی و کنش بازآفرینی. نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، 3(45): 49-62.


18. محمدپور، ب.، رحیمیان، ح.، عباس پور، ع.، دلاور، ع. 1391. بازشناسی چالش‌های فراروی تجاری‌سازی پژوهش‌های مدیریت آموزشی با ارائه نظریه زمینه‌ای. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3(3): 1-26.


19. Etzkowitz, H. 2004. The evolution of the entrepreneurial university. International Journal of Technology and Globalization, 1(1), 64-77.


20. Nagy, J., Robb, A. 2007. Can Universities Be Good Corporate Citizens? Critical Perspectives on Accounting, 19(8): 1414-1430.

Vicjery, J. 2007. The Emergence of Culture-led Regeneration: A policy concept and its discontents. University of Warwick: Centre for Cultural Policy StudiesWiewel, W., & Perry, D. 2005. Global universities and urban development: case studies and analysis. Edition 1. Published by Routledge. 360 pages.