کاربرد منطق فازی و الگوریتم جست‌وجوی ممنوعه (TS) در زمینه حل مسئله هاب به‌منظور مکانیابی بازارهای روز
محورهای موضوعی : آمایش محیطغلامعلی خمر 1 , زهرا سیدی 2 , فاطمه وظیفه جو 3
1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل
2 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل
3 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل
کلید واژه: منطق فازی, مکانیابی, شهر زابل, بازار روز, الگوریتم جست‌وجوی ممنوعه, مسئله هاب,
چکیده مقاله :
انتخاب نقاط مستعد به‌منظور ایجاد بازارهای روز محله، به‌عنوان واحدی خدماتی، یکی از وظایف خطیر برنامه‌ریزان شهری در زمینه علوم مکانیابی هست، که از سویی با تسهیل دسترسی‌های شهری و از سوی دیگر با کنترل ترافیک شهری ارتباط دارد. هدف پژوهش حاضر مکانیابی بازارهای روز محله در شهر زابل در راستای توزیع مناسب بازارهای روز به‌منظور تسهیل دسترسی و بهبود تقاضای سفر درون‌شهری می‌باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی است. در این تحقیق در مرحله نخست کار، اقدام به شناسایی و بررسی عوامل مثبت و منفی مؤثر بر مکانیابی پرداخته شد. سپس از طی کردن مراحل جمع‌آوری داده‌ها، تهیه لایه اطلاعاتی، طبقه‌بندی و ارزش‌گذاری درونی لایه‌ها و وزن‌دهی و همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی با استفاده از افزونه الحاقی منطق فازی در محیط GIS شده و به اولویت‌بندی زمین‌های شهر زابل برای ایجاد بازارهای روز محله پرداخته شد و در نهایت 6 نقطه مساعد به‌منظور مکانیابی بازارهای روز شناسایی شد. در ادامه با توجه به ویژگی‌های مربوط به هرکدام از نقاط انتخابی و محاسبه میزان دسترسی هرکدام از محله های چهل‌گانه شهر زابل نسبت به این نقاط از الگوریتم جست‌وجوی ممنوعه در زمینه حل مسئله مکان یابی هاب استفاده نمودیم. در نتیجه نرم‌افزار با تکرار 100 و با وزن نهایی 531 و در بازه زمانی 11 ثانیه بهترین جواب ممکن را ارائه کرد. یافته های الگوریتم حاکی از آن است که به ترتیب نقاط 1،2، 4 و 5 مناسب‌ترین نقاط به‌منظور مکانیابی بازارهای روز می‌باشد. نقاط 3 و 6 نسبت به نقاط انتخابی نرم‌افزار، به علت محدودیت‌هایی مانند شکل پراکنش محلات شهر، تراکم کم تر جمعیت و دسترسی‌های محدودتر در مجموعه انتخابی قرار نگرفت.
Choosing suitable points to establish daily neighborhood markets, as service units, is an important task for urban planners in the field of location sciences. It is related to facilitating urban access and controlling urban traffic. The purpose of this research is to locate neighborhood day markets in Zabol, considering proper distribution to enhance accessibility and improve intra-city travel demand. The research method used in this study is descriptive and analytical. Initially, the positive and negative factors influencing location were identified and examined. Then, through data collection, information layer preparation, classification, internal valuation of the layers, and weighting and overlaying of information layers using fuzzy logic in a GIS environment, the lands of Zabol were prioritized for creating neighborhood day markets. Six favorable points for locating day markets were identified. Furthermore, considering the characteristics of each selected point and calculating the accessibility of the forty neighborhoods in Zabol, the forbidden search algorithm was applied to solve the hub location problem. The software provided the best possible answer after 100 iterations, with a final weight of 531, within a time frame of 11 seconds. The algorithm’s findings indicate that points 1, 2, 4, and 5 are the most suitable for locating day markets.
_||_