رتبه‌بندی جایگاه‌های پمپ بنزین از منظر شهروندان با استفاده از مدل Vikor (مطالعه موردی: شرق کلانشهر اهواز)
محورهای موضوعی : آمایش محیط
رضا شوشتری
1
,
عباس معروف نژاد
2
1 - (دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ماه‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماه شهر، ایران)
2 - استادیار،گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ماه شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماه‌شهر، ایران
کلید واژه: رتبه بندی, شهروندان, مدل ویکور, جایگاه پمپ بنزین, شرق کلان شهر اهواز,
چکیده مقاله :
با افزایش جمعیت در شهرهای ایران و به‌خصوص شهرهای بزرگ، حجم تقاضا برای خدمات عمومی افزایش یافته است. همچنین نیاز به استفاده از خودرو و به تبع آن ایجاد جایگاه‌های سوخت متعدد نسبت به گذشته بیشتر احساس می‌شود. به‌رغم آن‌که کشور ایران دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در جهان است؛ اما مدت‌هاست که از بنزین و گازوئیل مانند اکثر کشورهای دنیا به عنوان دو سوخت متداول خودرو بهره گرفته می‌شود. با توجه به اختلاف ظرفیت تولید و میزان مصرف بنزین در کشور، بخش عمده‌ای از این سوخت از خارج تأمین می‌شود که بار مالی فراوانی را بابت خرید، حمل و پخش در پایانه‌های سوخت به اقتصاد کشور وارد می‌کند. پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و روش به کار رفته در آن توصیفی- تحلیلی است که طی آن با استفاده از منابع اسنادی و برداشت میدانی- پرسشنامه‌ای از یازده جایگاه پمپ بنزین واقع در شرق کلان شهر اهواز و با لحاظ 7 شاخص و استفاده از تکنیک Vikor مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.نتایج نشان داد که در بین 11 جایگاه پمپ بنزین در شرق کلان شهر اهواز به ترتیب جایگاه پمپ بنزین فتوحی با Qi صفر در رتبه‌ی اول و جایگاه پمپ بنزین پنج شرکتی با Qi 931/0 در رتبه‌ی یازده‌ام و آخر قرار گرفته است؛ لذا جهت رسیدن به توزیع فضایی و ایجاد تعادل نسبی در توزیع خدمات باید در جهت تقویت و افزایش سطح 7 شاخص مورد ارزیابی اقدامات لازم صورت پذیرد.
With the population increase in the cities of Iran, especially in the big cities, the demand for public services has increased too. Also, the need to use cars and, consequently, to create multiple gas stations has been increased more than ever before. Despite the fact that Iran is the second largest natural gas supplier in the world, it has long enjoyed the use and export of gas and diesel as the two most commonly fuel used for vehicles in most countries of the world. Given the difference in production capacity and gas consumption in the country, a large part of this fuel is supplied from abroad, which puts a lot of financial burden on buying, transportation and distribution at fuel terminals of the country's economy. The present study is objective as far as its objective is regarded and the method used in this study is a descriptive-analytical one. Using documentary resources and field surveys, a questionnaire consisting of 11 gas stations located in the eastern part of Ahvaz with seven indicators was designed and the stations were analyzed using the Vikor technique. The results of the study showed that among the stations, the position of gas station with Qi zero was ranked first and the position of the gas station of five companies with Qi 0.931 ranked the 11th or the last one. Therefore, in order to achieve spatial distribution and establish a relative balance in the distribution of services, measures should be taken to strengthen and increase the level of these seven indicators.
1- بهشتیان، م. ۱۳۸6، ساماندهی سیستم حمل و نقل همگانی(سیستم اتوبوسرانی)جهرم و حومه. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران. 135صفحه.
2- توکلیمقدم،ر.، نجفی، ا.، یزدانی، م. 1391. انتخاب مدیر پروژه با به کارگیری یک رویکرد ترکیبی دلفی- ویکور فازی، فصلنامه پژوهشهای مدیریت در ایران،4(16):44- 19.
3- حنفی زاده، پ،. موسوی، س ح،. نایبی، م الف. 1388. ارائه مدلی برای ارزیابی و رتبه‌بندی جایگاه‌های سوخت زنجان با فرایند رتبه‌بندی سلسله مراتبیAHP. ماهنامه مدیریت توسعه و تحول،2(1) :56-35.
4- داهی‌فر، س.1390. مکانیابی بهینه جایگاه‌های عرضه سوخت(مطالعه موردی مناطق22گانه شهر تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی،تهران.
5- رحمانی، م.1395. پهنه بندی تصادفات جاده‌ای با هدف تعیین نقاط حادثه خیز با استفاده از GIS (نمونه موردی مسیر همدان- ملایر). فصل نامه آمایش محیط. 34(9): 175-155.
6- اجزاءشکوهی، م،. شاداب مهر،هو.1394. مطالعه تطبیقی موقعیت مکانی پمپ بنزین‌های شهر مشهد، فصل نامه آمایش محیط. 28(8): 82-67.
7- شهرداری اهواز.1395. سالنامه آماری شهر اهواز، انتشارات شهرداری اهواز.78 صفحه.
8- ضرابی، ا،. ایزدی، م. 1392. تحلیلی بر توسعه منطقهایی استانهای کشور، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، 1(3): 116-101.
9- نصیری،ع.1389. معیارها و استانداردهای اجرای طرح‌های گازرسانی. جزوه آموزشی کاربردی شرکت ملی گاز ایران، مجتمع فنی و مهندسی نفت اصفهان. 45 صفحه.
10- نظریان، ا،. گودرزی، د.1392. ساختار فیزیکی- کالبدی شهرها و نقش آن در ترافیک شهری (مطالعه موردی: شهر بروجرد). فصل نامه آمایش محیط. 23(6): 50-27.
11- نوبخت، ش. 1390. مکانیابی بهینه جایگاه‌های عرضه سوخت با استفاده از برنامه‌ریزی ریاضی و سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS، مطالعه موردی شهر مشهد فصلنامه مهندسی حمل و نقل. 2(2): 180-171.
12- ولی پور، م،. بهرامی، م،. رحیم آبادی، ا،. کریمی، ا. 1393. مکان یابی پمپ بنزین‌های شهر بروجرد با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. فصل نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم انداز زاگرس. 20(6): 179-161.
13- یعقوب زاده, ن،. بالارستاقی، ف. ۱۳۹۴. مکانیابی بهینه جایگاه‌های عرضه سوخت پمپ‌بنزین مطالعه موردی: شهرگرگان، اولین همایش ملی علوم زمین و توسعه شهری، تبریز.18-1.
14- Chang, C and Hsu, C.2009. Multi-Criteria analysis via the VIKOR method for prioritizing land-use restraint strategies in the Tseng-Wen reservoir watershed. Journal of Environmental Management, 90(11). 3226-3230.
15- Chen, L. Y and Wang, T. C .2009. Optimizing partner's choice in IS/IT out sourcing projects: the strategic decision of fuzzy VIKOR. International Journal of Production Economics, 20(1): 232-242.
16- Chen, L. Y and Wang, T. C .2009. Optimizing partner's choice in IS/IT out sourcing projects: the strategic decision of fuzzy VIKOR. International Journal of Production Economics, 20(1): 232-242.
17- Chu, M. T., Shyu, J., Tzeng, G. H and Khosla, R .2007. Comparison among three analytical methods for knowledge communities group-decision analysis. Expert Systems with Applications, 33(4), 1011–1024.
18- Cram D. S., Baker T. T., Boren J. C.2006.Wildland fire effects in silviculturally treated vs. untreated stands of New Mexico and Arizona. Fort Collins Co. Arizona: USDA Forest Service.
19- Malchfsky J. 2006.GIS and Multicriteria Decision Analysis. USA: John Wiley & Sons;1-392.
20- Opricovic. S and Tzeng, GH. 2004.Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research; 156(2): 445-455.
21- Rao, R. V.2008. A decision making methodology for material selection using an improved compromise ranking method. Materials and Design, 29(10), 1949-1954.
22- Weant, Robert A.2001.Parking Garage Planning and Operation, The Eno Foundation for Transportation, Inc, Westport, CT, Transportation Research Part A: General, 13(4), 145-158.
23- Wei, J and Xiangyi, L.2008. The Multiple Attribute Decision- Making VIKOR Method and Its Application, Wireless Communications, Networking and Mobile Computing. WICOM '08. 4th International Conference, Chain.
_||_