دلالات العناوين في رواية " عتبة الألم " لحسن سامي يوسف

محورهای موضوعی : Contemporary Literature Studies

امید سبزعلی ¹ , فرهاد دیوسالار ^{2 *} , حسن شوندی ³ , راضیه علی بخشی ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران. (نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران.
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/03/27 تاریخ پذیرش : 1403/09/12 تاریخ انتشار : 1404/09/17

کلید واژه: دراسة العناوین, الأدب العربي المعاصر, "حسن سامي يوسف", "عتبة الألم".,

چکیده مقاله :

عنوان یکی از بخش‌های اصلی متون مختلف است که جایگاه مهمی در ثبات موضوعیت یک اثر دارا است. عنوان جنسی ادبی بوده که محدود به واژگان نمی‌باشد و در دوره معاصر، نویسندگان به عنوان اهمیت بیشتری نسبت به دوره‌های گذشته داده‌اند و به وسیله این جنس ادبی توانسته‌اند خلاقیت خود را شکوفا کنند و دانشی به‌ نام«عنوان پژوهی» خلق کنند. رمان«عتبة الألم» اثر حسین سامی یوسف با موضوع اجتماعی-سیاسی یکی از رمان‌های دوره معاصر است که نویسنده با استفاده از عناوین مختلف، فصول متعددی را ایجاد کرده و داستان خود را کامل کرده است. این جستار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر تحلیل معنایی وساختاری عناوین اصلی وفرعی رمان «عتبة الألم» علاوه بر بررسی اثر گذاری دلالت‌های عنوان بر ایجاد فضای روایی رمان مذکور، به دنبال واکاوی هدف نویسنده بوده است. نتایج برآمده نشان‌دهنده تنوع ساختاری عناوین فصول بوده که نویسنده با استفاده از جملات و اسامی به دنبال حاکمیت موضوع روایی از ابتدای هر فصل بوده و استفاده از عناوین متعدد باعث محدوده‌سازی روایت شده است.

چکیده انگلیسی:

عنوان یکی از بخش‌های اصلی متون مختلف است که جایگاه مهمی در ثبات موضوعیت یک اثر دارا است. عنوان جنسی ادبی بوده که محدود به واژگان نمی‌باشد و در دوره معاصر، نویسندگان به عنوان اهمیت بیشتری نسبت به دوره‌های گذشته داده‌اند و به وسیله این جنس ادبی توانسته‌اند خلاقیت خود را شکوفا کنند و دانشی به‌ نام«عنوان پژوهی» خلق کنند. رمان«عتبة الألم» اثر حسین سامی یوسف با موضوع اجتماعی-سیاسی یکی از رمان‌های دوره معاصر است که نویسنده با استفاده از عناوین مختلف، فصول متعددی را ایجاد کرده و داستان خود را کامل کرده است. این جستار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر تحلیل معنایی وساختاری عناوین اصلی وفرعی رمان «عتبة الألم» علاوه بر بررسی اثر گذاری دلالت‌های عنوان بر ایجاد فضای روایی رمان مذکور، به دنبال واکاوی هدف نویسنده بوده است. نتایج برآمده نشان‌دهنده تنوع ساختاری عناوین فصول بوده که نویسنده با استفاده از جملات و اسامی به دنبال حاکمیت موضوع روایی از ابتدای هر فصل بوده و استفاده از عناوین متعدد باعث محدوده‌سازی روایت شده است.

منابع و مأخذ:

ابن منظور، (1992)، لسان العرب، بیروت: دارصادر.
بوطیب، جمال، (1996)، العنوان في الروایة المغربیة، الدارز البیضاء: دار الثقافة.
چندلر، دانیل، (1387)، مبانی نشانه شناسی، ترجمه مهدی پارسا، تهران: انتشارات مهر.
الحارثی، حمدان محسن عواض، (بی¬تا)، العنوان في النص الشعری الحدیث في مملکة العربیة السعودیة، رسالة علمیة، مکتبة الملک عبدالله بن عبدالعزیز.
الزیات، احمد و همکاران، (د.ت)، المعجم الوسیط، بیروت: مؤسسة الصادق للطباعة و النشر.
سامی یوسف، حسن، (2014)، روایة عتبة الألم، دمشق: مکتبة الرمحي أحمد.
فراهیدی، خلیل بن احمد، (1995)، معجم العین، ط2، دمشق: دار ریاض للکتب و النشر.
کوک، دیوید، (1399)، تاریخ جامع سینمای جهان، تهران: نشر چشمه.
گیرو، پی¬پر، (1387)، نشانه شناسی، ترجمه محمد نبوی، تهران: آگاه.
مزادی نژاد، سمیه و همکاران، (1397)، مهم‌ترین کارکردهای عرفانی داستان لیلی و مجنون، «پژوهشنامه زبان و ادب فارسی»، دوره12، شماره3: صص47-72.
Hock, Leo,(1981), lamarque du titre, didpositifs semiotiques, dune paris: moutors publishers.