پاسخ ارقام مختلف نخود دیم به تغییرات تراکم بوته در شهرستان خرم¬آباد
محورهای موضوعی : پژوهش های به زراعیزینب بیرانوند 1 , سجاد رحیمی مقدم 2 , خسرو عزیزی 3 , عبدالمجید سهیلی نژاد 4
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم¬آباد، ایران
2 - استادیار، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم¬آباد، ایران
3 - استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم¬آباد، ایران
4 - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پيام نور، ایران
کلید واژه: تراکم بهینه, رگرسیون, حبوبات, وزن صد دانه,
چکیده مقاله :
حبوبات يكي از مهمترین منابع تأمين كننده پروتئين، مواد معدنی و کالری در رژيم غذايي مردم كشورهاي در حال توسعه می-باشند. نخود به عنوان یکی از مهم¬ترین حبوبات شناخته می¬شود که عملکرد آن تحت تاثیر عوامل مدیریتی و ژنتیکی قرار دارد. بر این اساس، این پژوهش به منظور بررسی تاثیر تراکم بوته بر بهبود عملکرد اقتصادی و اجزای عملکرد ارقام نخود دیم در شهرستان خرم¬آباد در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان در سال زراعی 1402-1401 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار بود. فاکتورها شامل تراکم در پنج سطح (20، 30، 40، 50 و 60 بوته در متر¬مربع) و ارقام مختلف نخود در سه سطح (عادل، سعید و منصور) بودند. براساس نتایج بدست آمده اثر متقابل تراکم و رقم بر فاصله اولین شاخه فرعی از سطح خاک، فاصله اولین غلاف از سطح خاک، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن کل دانه در بوته و تعداد دانه در بوته در سطح یک درصد معنی¬دار بود اما بر عملکرد اقتصادی، زیستی و وزن صد معنی¬دار نبود. اثر ساده تراکم در سطح پنج درصد بر عملکرد اقتصادی و زیستی و اثر ساده رقم بر وزن صد دانه در سطح پنج درصد معنی¬دار بود. مقایسه میانگین تحت تاثیر تراکم نشان داد، بیشترین عملکرد اقتصادی (5/3390 کیلوگرم در هکتار) در تراکم 50 بوته در متر مربع و کمترین آن (3/2678 کیلوگرم در هکتار) در تراکم 20 بوته در متر مربع بدست آمد که 6/26 درصد برتری نشان داد. با مقایسه رگرسیون بین عملکرد و تراکم¬های مختلف برای ارقام، بهترین عملکرد رقم عادل در تراکم 98/44 (تقریبا 45) بوته در متر مربع (3394 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. همچنین بر اساس این رابطه رگرسیونی بیشینه عملکرد برای رقم سعید در تراکم 83/59 (تقریبا 60) بوته در متر مربع (3264 کیلوگرم در هکتار) بود و برای رقم منصور در تراکم 85/37 (تقریبا 38) بوته در متر مربع (3430 کیلوگرم در هکتار) است. با توجه به نتایج بدست آمده برای کشاورزان منطقه رقم منصور با تراکم 40 بوته در متر مربع توصیه می¬گردد.
Legumes are one of the most important sources of protein, minerals, and calories in the diet of people in developing countries. Chickpea is known as one of the most important legumes influenced by management and genetic factors. Accordingly, the current research aimed to assess the effect of planting density on improving economic yield and yield components of rainfed chickpea cultivars in Khorramabad County at the research farm of Lorestan University in 2023. Factorial arrangement of the treatments was set up as a randomized complete block design with three replications. Factors included plant density in five levels (20, 30, 40, 50, and 60 plants per square meter) and cultivars in three levels (Adel, Saeed, and Mansour). Based on the obtained results, the interaction effect of density and cultivar on the distance of the first secondary branch from the ground, the distance of the first pod from the ground, the number of secondary branches, the number of pods per plant, the number of seeds in a pod, and the number of seeds per plant was significant at the level of 1% and was not on economic and biological yields and 100-seed weight. However, the simple effect of density was significant on economic and biological yields at the level of 5%. Also, the simple effect of cultivar was significant on economic and biological yields at the level of 5%. Based on the mean comparison, the highest economic yield (3390.5 kg/ha) was obtained at a density of 50 plants per square meter and the lowest (2678.3 kg/ha) at a density of 20 plants per square meter showing 26.6% superiority. By comparing the regression between economic yield and different densities for various cultivars, the best economic yield of Adel cultivar (3394 kg/ha) was obtained at a density of 44.98 plants per square meter (approximately 45). Also, the maximum economic yield for the Saeed cultivar (3264 kg/ha) was at a density of 59.83 plants per square meter (approximately 60), and for the Mansour cultivar (3430 kg/ha) at a density of 37.85 plants per square meter (approximately 38). Accordingly, the Mansour cultivar with a density of 40 plants per square meter is recommended for the growers in Khorramabad.