تأثیر مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر صفات زراعی و فیزیولوژیک برنج رقم طارم هاشمی
محورهای موضوعی : پژوهش های به زراعیسید محمد جعفری کلاریجانی 1 , داوود براری تاری 2 , یوسف نیک نژاد 3 , هرمز فلاح 4 , ابراهیم امیری 5
1 - دانشجوی دکتری
2 - استادیار
3 - استادیار
4 - استادیار
5 - استاد
کلید واژه: برنج, بهره‌وری, بوم نظام شالیزار, کارایی استفاده از نیتروژن,
چکیده مقاله :
مدیریت مناسب کود نیتروژن یکی از چالش‌های عمده اراضی شالیزاری محسوب می‌گردد که در صورت مدیریت صحیح در مصرف، هیچ عنصر غذائی دیگر نمی‌تواند در رقابت با آن سودمندی بالاتری داشته باشد. از این‌رو، این مطالعه در اراضی شالیزاری در سه منطقه واقع در استان مازندران (منطقه بندپی و دشت بابل) و استان گیلان (منطقه لاهیجان) طی سال‌های 1396 و 1397 اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کود نیتروژن شامل مقادیر 50، 90 و 130 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل اول و تقسیط نیتروژن در سطح با مصرف در دو مرحله پایه و ظهور خوشه به عنوان عامل دوم بودند. نتایج نشان داد عملکرد شلتوک در منطقه بندپی و دشت بابل معادل 7/03 و 5/86 درصد بیشتر از منطقه لاهیجان بود. حداکثر عملکرد شلتوک (6995 کیلوگرم در هکتار) با مصرف 130 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد که در مقایسه با مصرف 50 و 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (5602 و 6314 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب برابر 24/87 و 10/79 درصد افزایش نشان داد که علت اصلی آن نیز افزایش تعداد و درصد خوشه‌چه پر در خوشه بود. بیشترین عملکرد شلتوک (6455 و 6619 کیلوگرم در هکتار) در سطوح دوم و سوم تقسیط نیتروژن حاصل شد. حداکثر جذب نیتروژن دانه، و شاخص برداشت نیتروژن (43/96 درصد) با مصرف 130 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد. بیشترین کارایی جذب نیتروژن (7/7 کیلوگرم بر کیلوگرم) با مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل شد که در مقایسه با مصرف 90 و 130 کیلوگرم نیتروژن در هکتار معادل 8/15 و 26/02 درصد افزایش یافت. کارایی استفاده از نیتروژن در سطوح دوم و سوم تقسیط معادل 11/46 و 11/34 درصد بیشتر از سطح اول تقسیط نیتروژن بود. کارایی جذب نیتروژن در سطوح دوم و سوم تقسیط معادل 17/72 و 32/29 درصد بالاتر از سطح اول تقسیط بود. بنابراین، مصرف مقادیر بالاتر نیتروژن منجر به افزایش عملکرد کمی شده؛ ولی باعث تلفات بیشتر نیتروژن و همچنین کاهش کارایی استفاده و جذب نیتروژن گردید.
The experiment was conducted to investigate the response of rice crop plant to nitrogen management in in different geographical regions in northern Iran as factorial based on a Randomized Complete Block Design (RCBD) with three replications in Mazandaran province (Band pay Babol and Babol Plain) and Guilan province (Lahijan region) during 2019 and 2020. Three levels of nitrogen fertilizer including 50, 90 and 130 kg N ha-1 from urea sources were used as main plots and three levels of nitrogen splitting in basal applied, initial heading stage and full heading stage were used as sub plots. The findings revealed that grain yield in Lahijan region (6044 kg ha-1) was 6.57% and 5.53% lower than Band pay region and Babul Plain. With increase of 90 and 130 kg N ha-1 compared to 50 kg N ha-1, panicle length, number of panicle per hill, number of spikelet per panicle, filled spikelet percentage, grain nitrogen uptake, protein yield and nitrogen harvest index (0.77% and 2.44%, respectively) were significantly enhanced which resulted in enhance of grain yield (24.87% and 12.71%, respectively). GY with application of 50, 90 and 130 kg N ha-1 was 5602, 6314 and 6995 kg ha-1, respectively. In contrast, nitrogen utilization efficiency (108.21% and 30.37%, respectively) and nitrogen uptake efficiency (26.02% and 16.53%, respectively) were significantly decreased. Therefore, nitrogen management in the paddy field could be an effective approach to enhance performance of rice and nitrogen utilization efficiency is a major objective of future.
_||_