بررسی چرخه اووژنز سوسمار سبز خزری در استان مازندران

محورهای موضوعی : فصلنامه زیست شناسی جانوری

سید محمد کشاورز ¹ , ویدا حجتی ² , رضا بهنیافر ³

1 - گروه زیست شناسی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران
2 - گروه زیست شناسی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران
3 - گروه زیست شناسی، واحد دامغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دامغان، ایران

تاریخ دریافت : 1394/03/26 تاریخ پذیرش : 1396/02/31 تاریخ انتشار : 1394/02/01

کلید واژه: تخمدان, اووژنز, سوسمار, لاسرتیده,

چکیده مقاله :

سوسمار سبز خزری متعلق به خانواده لاسرتیده، روز فعال بوده و زیستگاه اصلی آن در ایران غالباً نواحی خزری و استان­های شمالی کشور می­باشد. در این مطالعه که از فروردین تا مهر ماه در استان مازندران انجام شد، 24 نمونه ماده از سه ایستگاه گوهرباران، آبندانسر و آبندانکش در اطراف شهرستان ساری به منظور بررسی چرخه اووژنز این گونه در گشت­های روزانه و با دست جمع­آوری شدند. پس از انتقال نمونه­ها به آزمایشگاه، با کلروفرم بیهوش شدند و صفات مورفومتریک بدن و تخمدان­ها اندازه­گیری شد. در طی دوره فعالیت این گونه، تخمدان 24 نمونه ماده بالغ مورد بررسی ریختی و بافتی قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد ماده­ها در اواسط فروردین، اووژنز و ویتلوژنز خود را آغاز می­کنند. اووژنز این گونه دارای سه مرحله غیرفعال، زرده­سازی و تخم اویداکتی است. اووژنز از اواسط اردیبهشت تا اوایل خرداد به اوج خود رسیده و از اواسط مرداد به بعد کاملاً خاتمه می­یابد. تخم­گذاری از اواخر اردیبهشت تا اواخر خردادماه صورت می­گیرد. تخمدان­ها زوج و کیسه­ای بوده و بطور میانگین 11 فولیکول در هر تخمدان موجود است. لایه فولیکولی در این مارمولک پلی­مورفیک و چندلایه است. چرخه اووژنز این گونه از نوع فصلی و از نوع پیوسته است.

چکیده انگلیسی:

Caspian green lizard belongs to the family Lacertidae is diurnal and the main habitat of this species in Iran is the Caspian coasts and northern provinces. This study was conducted from April to October 2013 in Mazandaran Province and 24 mature female were collected from three stations: Goharbaran, Abandan­kesh, Abandan­sar around Sari County in order to the study of oogenic cycle of this species by hand during mid-day. Specimens after transferring to the laboratory were anesthetized with chloroform and body and ovarian morphometric characters were measured. During the activity period, the ovaries of 24 adult female specimens were morphologically and histologically studied. The results show that females start their oogenesis and vitellogenesis in early April. The oogenic cycle consists of three stages: inactive, vitellogenic and oviductal egg. The maximal oogenesis was obseved from early May to early June and completely stopped in early to mid August. The ovaries are pair and vesicular, consist of average 11 follicles in each ovary. The follicular layer is polymorphic and multilayer. The oogenic cycle of this species is seasonal and associated.