بررسی آناتومیکی و بافت شناسی تخمدان در مارمولک Cyrtopodion caspium
محورهای موضوعی : فصلنامه زیست شناسی جانوری
ویدا حجتی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، گروه زیست شناسی، دامغان، ایران)
کاظم پریور
2
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه زیست‌شناسی، تهران، ایران)
اسکندر رستگارپویانی
3
(دانشگاه تربیت معلم سبزوار، گروه زیست شناسی، سبزوار، ایران)
عبدالحسین شیروی
4
(دانشگاه آزاد اسلامی، واحد دامغان، گروه زیست شناسی، دامغان، ایران)
کلید واژه: تخمدان, آناتومی, بافت شناسی, مارمولک, Cyrtopodion caspium,
چکیده مقاله :
جکوی انگشت خمیده خزری، Cyrtopodion caspiumیکی از فراوان ترین مارمولک های خانگی شب فعال ایران است که با توجه به انتشار گسترده ای که در استان های شمالی کشور دارد تا کنون هیچ مطالعه ای روی تولیدمثل آن صورت نگرفته است. این تحقیق به منظور بررسی آناتومی و بافت شناسی تخمدان در این گونه از 15 فروردین تا 30 مهرماه 1390 به فاصله هر 15 روز در شهرستان ساری انجام شد. در طی هفت ماه، تخمدان های هفتاد نمونه ی ماده ی بالغ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد ماده ها پس از گذراندن خواب زمستانی در اوایل فروردین ظاهر می شوند و در اواخر فروردین، اووژنز و ویتلوژنز را آغاز می کنند. تخمدان ها زوج و کیسه ای، متشکل از 3 تا 8 فولیکول در هر تخمدان بوده که قطر آنها از 32/0 تا 99/4 میلی متر می باشد. لایه فولیکولی در این گونه، پلی مورفیک و چند لایه است. قطر لایه ی فولیکولی از 30 میکرون در فولیکول های رسیده تا 70 میکرون در فولیکول های نارس متغیر است. قطر هسته ی فولیکول ها بین 35 میکرون در فولیکول های نارس تا 260 میکرون در فولیکول های رسیده است. هستک ها از فروردین تا تیر ماه کاملاً بزرگ و مشخص هستند. تعداد آنها از 2 عدد در فولیکول های نارس تا 30 عدد در فولیکول های رسیده متغیر و دارای قطری بین 20 تا 70 میکرون می باشند. فعالیت هستک ها از مرداد تا مهر ماه بسیار کاهش یافته و سپس در هسته محو می شوند. میانگین قطر تونیکا آلبوژینه آ یا پوشش تخمدان 10 میکرون است. اوج فعالیت تخمدان ها در اردیبهشت و خرداد است. اووژنز، ویتلوژنز و تخم گذاری این گونه از اواسط مرداد به بعد کاملاً خاتمه می یابد.
The Caspian bent-toed gecko, Cyrtopodion caspium, is one of the most common nocturnal lizards of Iran which consider to widespread distribution of it in the Northernprovinces, no studies have been done on its reproduction. This research was done in order to the study of anatomy and histology of the ovaries of this species every 15 days in Sari County from May 5th to October 20th 2011. The ovaries of 70 mature specimens were histologically studied during 7 month. The results of this research show that females emerge in early April after hibernation and start their oogenesis and vitellogenesis in middle April. The ovaries are pair and vesicular and consist of 3 to 8 follicles with 0.32 to 4.99 mm diameter. The follicular layer is polymorphic and multilayer. The diameter of follicular layer is between 30 and 70 microns in mature and immature follicles and diameter of nucleus varies between 35 and 260 microns in immature and mature follicles, respectively. The nucleoli are very large and distinguishable from April to July and their numbers vary between 2 and 30 in immature and mature follicles respectively. The diameter of nucleolus is between 20 and 70 micron. The activity of nucleoli reduces after August and they disappear in nucleus. The mean diameter of tunica albuginea is 10 micron. The maximal activity of ovaries is in May and June. The oogenesis, vitellogenesis and oviposition of this species are completely stopped in early August.