اثرات سطوح مختلف کود نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد آفتابگردان رقم آذرگل در منطقه تاکستان

محورهای موضوعی : بوم شناسی گیاهان زراعی

جبار بابایی‏ اقدم ¹ (کارشناس ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه.)
مهرداد عبدی ² (دکتری تخصصی فیزیولوژی گیاهی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه.)
سعید سیف زاده ³ (عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان.)
مجید خیاوی ⁴ (کارشناس ارشد زراعت. مرکز تحقیقات کشاورزی زنجان.)

تاریخ دریافت : 1386/11/13 تاریخ پذیرش : 1388/02/15 تاریخ انتشار : 1388/02/01

کلید واژه: عملکرد, آفتابگردان, اجزای عملکرد, نیتروژن, تراکم بوته,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف کود نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد آفتابگردان رقم آذرگل آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و دوازده تیمار طی سال زراعی 85-1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود نیتروژن با سطوح: 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار و تراکم بوته با سطوح: 5/5، 6/6 و 3/8 بوته در مترمربع در نظر گرفته شدند. اثر کود نیتروژن بر روی کلیه صفات اندازه گیری شده از نظر آماری معنی دار بود. افزایش نیتروژن تا میزان 200 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد روغن، قطر طبق، قطر ساقه، وزن هزار دانه و تعداد دانه در طبق گردید، ولی درصد روغن کاهش یافت. افزایش عملکرد روغن نیز به دلیل افزایش عملکرد دانه در سطوح بالای تراکم بوته و با مصرف 200 کیلوگرم کود نیتروژن اتفاق افتاد. بیشترین درصد روغن مربوط به سطح کودی 100 کیلوگرم در هکتار بود. اثر تراکم بوته بر درصد روغن معنی دار نشد، ولی اثر تراکم بر ارتفاع گیاه، عملکرد دانه، عملکرد روغن، قطر طبق، قطر ساقه ، وزن هزار دانه و تعداد دانه در طبق معنی دار بود. با کاهش تراکم بوته، قطر ساقه، قطر طبق، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق افزایش یافت، ولی درصد روغن، عملکرد روغن و عملکرد دانه در هکتار کاهش یافت. با توجه به نتایج حاصله تراکم 3/8 بوته در مترمربع و به میزان100 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار برای کاشت آفتابگردان رقم آذرگل در منطقه تاکستان مناسب به نظر می رسد.

چکیده انگلیسی:

  In order to evaluat the effect of different levels of N and plant densities on seed yield and  yield components of Azargol sunflower cultivar an experiment was conducted in the factorial based on randomized complete block design with four replications and 12 treatments in the  research farm of agricultural departmeant of Islamic Azad university Takestan branch during 2005-2006. The factors of the experiment were four N fertilizer levels including 50, 100, 150, and 200 kg/ha orea manure, and three levels of bush densities (5.5, 6.6 and 8.3 plant/m2). Results showed significant effect of different levels of N on most studied traits. Bush height, grain yield, capitulum and stem diameters, thousand seed weight, and number of grain per capitulum were increased at 200 kg/ha nitrogen treatment, but the oil percentage was decreased. Oil yield was also increased in higher levels of bush density and 200 kg/ha fertilizer amount due to increased seed yield. The highest oil percent was obtained at 100 kg/ha N fertilizer level. The effect of bush density was not significant on oil percentage, but on height of plant, grain yield, oil yield, stem and capitulum diameters, thousand seed weight and the number of grains per capitulum. Stem and capitulum diameters, thousand seed weight and the number of grains per capitulum were increased in lower bush densities ,but oil yield, oil percentage and grain yield were decreased. According to the results, it seems that 8.3 bush/m2 and applying 100 kg/ha N amount is suitable for cultivation of Azargol variety in Takestan and similar regions.

منابع و مأخذ:

1-  آئین، ا. س.، ا. هاشمی دزفولی و م. ر. احمدی. 1379. بررسی اثر تراکم و الگوهای مختلف کاشت بر روند رشد و عملکرد ارقام آفتابگردان در منطقه جیرفت. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکده علوم کشاورزی کرج، ص. 406- 405.

2-  اردکانی، م. ر.، ع. رحمتی، م. یارنیا. ج. دانشیان و م. ولی‏زاده. 1385. بررسی تأثیر تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد دو هیبرید آفتابگردان. چکیده مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشگاه تهران، پردیس ابوریحان، ص. 9.

3-  اسماعیلی، م. 1379. بررسی تأثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن و پتاسیم بر عملکرد و کیفیت دانه آفتابگردان. انتشارات مرکز تحقیقات کشاورزی استان زنجان، ص. 51.

4- امامی، ب.، ا. ح. شیرانی‏راد، م. ر. نادری و س. ع. ر. بنی طباء. 1383. اثر آرایش کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد سه رقم آفتابگردان روغنی در اصفهان. چکیده مقالات هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان، ص. 324.

5- توشیح، و. 1377. تعیین مناسب‏ترین میزان بذر و نیاز و غذایی آفتابگردان رقم آذرگل در شرایط کردستان. نشریه فنی 91147 سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، ص. 55- 43.

6- جعفری، ف.ح.، ا. حلاجی، م. یارنیا، ه. آلیاری و م. ولی‏زاده. 1385. بررسی تأثیر تراکم کاشت بر عملکرد، خصوصیات مورفولوژیک و فنولوژیک هیبرید آذرگل آفتابگردان، چکیده مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشگاه تهران، پردیس ابوریحان، ص. 59.

7- خواجه پور، م. ر. 1383. گیاهان صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان، ص. 564.

8- دانشیان، ج. 1384. تعیین بهترین آرایش کاشت هیبرید آذرگل آفتابگردان در کشت دوم. گزارش نهایی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، بخش تحقیقات دانه‏های روغنی، ص. 85- 46.

9- رحمتی، ع.، م. یارنیا. م. ر. اردکانی، ج. دانشیان و م. ولی‏زاده. 1385. بررسی محدودیت منبع مخزن و اثر تراکم بر آن در دو هیبرید آفتابگردان. چکیده مقالات نهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشگاه تهران. پردیس ابوریحان، ص. 375.

10- صالحی، ف. و م. ج. بحرانی. 1377. تأثیر تراکم و مقادیر مختلف کود اوره بر اجزای عملکرد و عملکرد دانه و روغن آفتابگردان. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی کرج، ص. 476.

11- عرشی، ی. 1373. علوم و تکنولوژی آفتابگردان. انتشارات اداره کل پنبه و دانه‏های روغنی ایران، ص. 750.

12- غفاری، م. و ج. دانشیان. 1383. بررسی واکنش هیبرید آذرگل در آرایش‏های مختلف کاشت در منطقه خوی. چکیده مقالات هشتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان، ص. 420.

13- فیضی، ح. و ح. غدیری. 1376. تأثیر آرایش کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و ویژگی‏های زراعی دو رقم آفتابگردان. چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکده علوم کشاورزی کرج، ص.
445-444.

14-گلچین، ا. 1379.بررسی اثرات سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد آفتاگردان. مرکز تحقیقات کشاورزی زنجان، ص. 50.

15. Daneshian, J., Ardakani, M. R. and Habibi, D. 2005. Drought stress effects on yield, quantitative characteristics of new sunflower hybrids. The 2^nd international conference on integrated approaches to sustain and improve plant production under drought stress. Rome, Italy, P. 406.

16. Hoking, P. J. 1987. Sulfur nutrition  of sunflower  affected nitrogen supply: Effect on vegetative growth, the development of yield components and seed yield and quality. Field Crop Research 16(2):157-175.

17. Mahgedi, R. and Khademi, Z. 1999. Effect of placement of potassium and phosphorus fertilizerson corn yield. International symposium on balanced fertilization and crop response to potassium. Soil and Water Res. Ins. International potash Ins. iv'Iay 15-13, Tehran, Iran, Pp. 3-5.

18. Muirhead, W. A.  and White, G. 1982. The response of irrigated sunflower cultivars to nitrogen fertilizer. Proceeding of 10th international sunflower conference, Pp. 82-85-

19. Rao, S. V. C. K. and Saran, G. 1991. Response of sunflower cultivars to planting density and nutrient application. Indian Journal of Agronomy 36:95-98.

20. Rezaei. H., Malakouti, N. J., Dordipor, E., Seilsepor, M. and Salahi Farahi, M. 1999. Dose cotton response to potassium fertilizer in  Iran. International symposium on balanced  fertilization and crop response to potassium. May15-18, Tehran, Iran, Pp. 60.

21. Rizzardi, M. A. and Kuffi, A.1993. Effect of spacing on seed and oil yields and yield components of sunflowers. Crop Science 23: 287-290.

22. Robinson, R. G., Ford, J. H., Lueschen, W. E., Rabas, D. L., Smith, L. J., Warnes, D. D. and Wiersma, J. V. 1980. Response of sunflower to plant population. Agronomy Journal 72: 869-871.

23. Salehi, F. and Bohrani, M. J. 2000. Sunflower summer planting yield as affected by plant population and nitrogen application rates. Iran Agricultural Research 18:63-72.