تأثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با نقش تعدیلی راهبرد تجاری
محورهای موضوعی : حسابداری و مسئولیت پاسخگویی
1 - استادیار، گروه حسابداری، واحد بیله سوار، دانشگاه آزاد اسلامی، بیله سوار، ایران.
کلید واژه: راهبرد تجاری, عملکرد اجتماعی شرکت, عملکرد بازار شرکت.,
چکیده مقاله :
هدف: عملکرد شرکتها براساس دستیابی به اهداف ترسیم شده کوتاه مدت و بلند مدت اندازه گیری میشوند. بدین جهت، عملکرد شاخص مناسبی جهت دسترسی به اهداف ترسیم شده تلقی می‌گردد. عوامل متعددی در افزایش عملکرد بازار شرکتها مؤثر هستند. از مهم‌‌ترین معیارهای موفقیت شرکتها عملکرد بازار آن‌هاست. این پژوهش به دنبال تعیین نقش تعدیلگری راهبرد تجاری در تأثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. روش‌شناسی: اطلاعات 117 شرکت در بازه زمانی 1393 تا 1400 گردآوری و با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات تعمیم یافته مرتبه اول مورد آزمون قرار گرفته است. برای اندازهگیری عملکرد اجتماعی شرکتها از ابعاد اجتماعی، حاکمیت شرکتی و محیط زیستی استفاده شده و برای اندازهگیری عملکرد بازار شرکت از دو معیار نسبت کیوتوبین و ارزش بازار به دفتری شرکت استفاده شده است. یافته‌ها: یافتههای پژوهش نشان داد که عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکت تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد. علاوه بر این یافتههای پژوهش نشان داد که راهبرد تجاری تهاجمی باعث تقویت تأثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکت شده است. دانش افزایی: نتایج پژوهش میتواند در بازنگری و اصلاح دستورالعمل‌ها و چارچوب گزارشگری اطلاعات عملکرد اجتماعی شرکتها موثر باشد، بطوری که به تمامی ذینفعان و استفاده کنندگان کمک کند تا میزان توجه شرکتها به تأثیر عملکرد اجتماعی شرکت به عملکرد بازار را مورد ارزیابی ارزیابی قرار دهند. روش‌شناسی پژوهش: اطلاعات 117 شرکت در بازه زمانی 1393 تا 1400 گردآوری و با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات تعمیم یافته مرتبه اول مورد آزمون قرار گرفته است. برای اندازه گیری عملکرد اجتماعی شرکتها از ابعاد اجتماعی، حاکمیت شرکتی و محیط زیستی استفاده شده و برای اندازهگیری عملکرد بازار شرکت از دو معیار نسبت کیوتوبین و ارزش بازار به دفتری شرکت بهره‌‌گیری شده است. یافته‌ها: یافته های پژوهش نشان داد که عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکت تأثیر مثبت و معنی داری دارد. علاوه بر این یافتههای پژوهش نشان داد که راهبرد تجاری تهاجمی باعث تقویت تأثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکت شده است. اصالت / ارزش‌افزوده علمی: نتایج پژوهش میتواند در بازنگری و اصلاح دستورالعمل‌ها و چارچوب گزارشگری اطلاعات عملکرد اجتماعی شرکتها موثر باشد بطوریکه به تمامی ذینفعان و استفاده کنندگان کمک کند تا میزان توجه شرکتها به تاثیر عملکرد اجتماعی شرکت به عملکرد بازار را مورد ارزیابی ارزیابی قرار دهند همچنین این رابطه بر اساس نوع راهبرد تجاری شرکتها مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد.
Purpose: The performance of companies is measured based on the achievement of short-term and long-term goals. For this reason, performance is considered a suitable indicator to reach the set goals. Several factors are effective in increasing the market performance of companies. The most important success criterion for companies is their market performance. This research sought to determine the moderating role of business strategy in the effect of corporate social performance on the market performance of companies listed on the Tehran Stock Exchange. Methodology: The collected data of 117 companies from 2013 to 2021 was tested by the first-order generalized least squares regression method. To measure the corporate social performance, social dimensions, corporate governance, and environment are used, and to measure the market performance of the company, two criteria, Tobin’s Q ratio and the MBV of the company, have been used. Findings: The research findings showed that corporate social performance has a positive and significant effect on the company's market performance. In addition, the findings of the research showed that the aggressive business strategy has strengthened the effect of corporate social performance on the company's market performance. Originality: The results of the research can be effective in revising and modifying the guidelines and reporting framework of corporate social performance information so that it helps all stakeholders and users evaluate the level of companies attention to the impact of the corporate social performance on market performance.
امیری علی، شهابي صالح، روستا عباس و اسماعیلی، مختار. (1399). تاثیر مسئولیت پذیری اجتماعی بر عملکرد مالی با نقش واسطه ای فعالیت های سیاسی شرکت در مجتمع گاز پارس جنوبی. نشریه علمی رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری، 4(14)، 15-39.
آبگینه، مریم، قنبری، مهرداد و رحمانی، محمود. (1402). ارائه مدل عملکرد مالی بر اساس افشای اطلاعات زیست محیطی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(45)، 17-38.
بابائی، فاطمه؛رحمانی، علی، همایون، سعید و امین، وحید. (1400). رابطه بین عملکرد پایداری شرکتی و ارزش شرکت: با تأکید بر نقش امتیاز افشا و اندازه شرکت. مجله دانش حسابداری، 12(3) ، 1-27.
جلالیان لرکی، رضا؛ باورصاد، بلقیس و علیزاده، صابر. (1400). بررسی رابطه مدیریت سبز و عملکرد پایداری (عملکرد اقتصادی، عملکرد زیست محیطی و عملکرد اجتماعی): مورد مطالعه شرکت های فعال در صنعت پتروشیمی. پیشرفتهای مالی و سرمایهگذاری، 2(4)، 1-32.
داداشی، نسرین و پورعلی، محمدرضا. (1401). تاثیر مسئولیت اجتماعی و ریسک پذیری بر عملکرد شرکت ها با توجه به متغیر تعدیل گر محدودیت مالی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 11(41)، 145-158.
رشیدی، محسن و حسینی، حنیفه. (1401). تاثیر احساسات سرمایه گذاران بر عملکرد اجتماعی شرکت. حسابداری و منافع اجتماعی، 12(2)، 171-200.
رضایی، غلامرضا، تقی زاده، رضا، صادق زاده مهارلویی، محمد و زراعتگری، رامین. (1401). تأثیر رقابت در بازار محصول بر کارایی سرمایهگذاری در نیروی کار با تأکید بر نقش محدودیت در تأمین مالی. راهبرد مدیریت مالی، 10(2)، 77-98.
صادق پور، فرشته، حسینی معصوم، محمدرضا و سعیدی، هادی. (1401). اثر تعاملی هزینه‌های تحقیق و توسعه بر رابطه بین عملکرد زیست‌محیطی و عملکرد مالی شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران. پیشرفت های مالی و سرمایه گذاری، 3(7)، 1-22.
طهماسبی آقبلاغی، داریوش، فرجی، میثم و چراغی، امیر. (1401). مسئولیت اجتماعی و کارایی سرمایهگذاری: نقش تعدیلی نوع استراتژی تجاری شرکت (مورد مطالعه: شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. مدیریت بازاریابی، 17(57)، 155-165.
عسگری آلوج، حسین و مطر خباط العنزی، حسن. (1402). بررسی تاثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با تاکید بر نقش تعدیلگری احساسات سرمایه گذار. پژوهش های مالی و رفتاری در حسابداری، 3(2)، 93-114.
فخاری، حسین، ملکیان، اسفندیار و جفایی رهنی، منیر. (1396). تبیین و رتبه بندی مولفه ها و شاخص های گزارشگری زیست محیطی، اجتماعی و راهبری شرکتی به روش تحلیل سلسله مراتبی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، ۲(۴) ،۱۵۳-۱۸۷.
قوامی، هادی؛ حسینپور، حمید و حصاری، حمید. (1401). تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکتها بر عملکرد مالی، ثبات مالی و شمول مالی در بخش بانکداری، مدیریت، حسابداری و اقتصاد، 6(3)، 35-49.
کردستانی، غلامرضا؛ قادرزاده، سید کریم و حقیقت؛ حمید (1397). تاثیر افشای مسئولیت اجتماعی بر معیارهای حسابداری، اقتصاد و بازار ارزیابی عملکرد شرکتها، پیشرفتهای حسابداری، 10(1)، 187-217.
یبلویی خمسلویی، مالک، ایزدی‌نیا، ناصر و عرب‌صالحی، مهدی. (1397). بررسی رابطه متقابل بین میزان افشای شاخصهای گزارشگری پایداری شرکتی و کیفیت سود، حسابداری سلامت، 7(2)، 104-126.
Abgineh, M., Ghanbari, M., & Rahmani, M. (2023). presentation of model of financial performance based on the disclosure of environmental information in companies listed on the Tehran Stock Exchange (TSE). Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 12(45), 17-38. [In Persian]
Amiri, A., Shahbi, S., Rusta, A. & Esmaili, M. (2019). The effect of social responsibility on financial performance with the mediating role of political activities in South Pars gas complex. Quarterly journal of new research approaches in management and accounting, 4(44), 15-39. [In Persian]
Asgari Alouj, H. & Khabbat alanzi, H. M. (2023). Effect of Corporate Social Performance on Financial Performance at Listed Companies on the Tehran Stock Exchang with Moderating Role of Investor Sentiment. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 3(2), 93-111.[ In Persian]
Babaei, F.; Rahmani, A.; Homayun, S. & Vahid, A. (2021). The relationship between corporate sustainability performance and firm value: with emphasis on the role of disclosure score and firm size. Journal of accounting knowledge, 10(42), 45-62. [In Persian]
Bentley, K. A., Omer, T. C., & Sharp, N. Y. (2013). Business strategy, financial reporting irregularities, and audit effort. Contemporary accounting research, 30(2), 780-817.
Bentley-Goode, K. A., Omer, T. C., & Twedt, B. J. (2019). Does business strategy impact a firm’s information environment?. Journal of accounting, auditing & finance, 34(4), 563-587.
Brockett, A., & Rezaee, Z. (2012). Corporate sustainability: Integrating performance and reporting (Vol. 630). John Wiley & Sons.
Guping, C., Safdar Sial, M., Wan, P., Badulescu, A., Badulescu, D., & Vianna Brugni, T. (2020). Do board gender diversity and non-executive directors affect CSR Reporting? Insight from agency theory perspective. Sustainability, 12(20), 8597.
Dadashi, N., & Pourali, M. R. (2022). The effect of social responsibility and risk-taking on the performance of companies according to the moderator variable of financial constraint. Journal of Management Accounting and Auditing Knowledge, 11(41), 145-158. [In Persian]
Fakhari, H., Malekian, E. & Jafaei Rahani, M. (2016). Explanation and ranking of the components and indicators of environmental, social and corporate governance reporting by the hierarchical analysis method in companies admitted to the Tehran Stock Exchange. Value and behavioral accounting, 2(4), 187-153. [In Persian]
Habbash, M., & Haddad, L. (2020). The impact of corporate social responsibility on earnings management practices: evidence from Saudi Arabia. Social Responsibility Journal, 16(8), 1073-1085.
Habib, A., & Hasan, M. M. (2021). Business strategy and labor investment efficiency. International Review of Finance, 21(1), 58-96.
Jalalianlarki, R., Bavarsad, B., & alizadeh, S. (2021). Investigating the relationship between green management and economic performance, environmental performance and social performance (a study of companies active in the petrochemical industry). Advances in Finance and Investment, 2(4), 1-32. [In Persian]
Jha, M.K., Rangarajan, K. (2020). Analysis of corporate sustainability performance and corporate financial performance causal linkage in the Indian context. Asian Journal of Sustainability and Social Responsibility, 5, 1-30.
Kamalirezaei, H., Anvary Rostamy, A. A., Saeedi, A., & Khodaei Valeh Zaghard, M. (2020). Corporate social responsibility and bankruptcy probability: Exploring the role of market competition, intellectual capital, and equity cost. Journal of Corporate Accounting & Finance, 31(1), 53-63.
Khan, A., Afeef, M., Ilyas, M., & Jan, S. (2023). Does CSR committee drive the association between corporate social responsibility and firm performance? International evidence. Managerial Finance.
Kordestani, G., Ghaderzadeh, S. K., & Haghighat, H. (2018). Impact of social responsibility disclosure on accounting, economic and market based Measures Of corporate performance evaluation. Journal of Accounting Advances, 10(1), 187-217. [In Persian]
Nikolaou, I. E., Tsalis, T. A., & Evangelinos, K. I. (2019). A framework to measure corporate sustainability performance: A strong sustainability-based view of firm. Sustainable Production and Consumption, 18, 1-18.
Paltrinieri, A., Dreassi, A., Migliavacca, M., & Piserà, S. (2020). Islamic finance development and banking ESG scores: Evidence from a cross-country analysis. Research in International Business and Finance, 51, 101100.
Qavami, H.; Hosseinpour, H. & Hessari, H. (2022). The effect of social responsibility on financial performance, financial inclusion and financial stability in the banking sector. Management, Accounting and Economics, 6(3), 35-49. [In Persian]
Rashidi, M., & hosseini, H. (2022). Investor Sentiment for Corporate Social Responsibilities. Journal of Accounting and Social Interests, 12(2), 171-200. [In Persian]
Rezaei, Gh., Taghizadeh, R., Sadeghzadeh Maharloi, M., & Zeraatgari, (2022). The effect of competition in the product market on the efficiency of investment in labor with an emphasis on the role of restrictions in financing. Financial Management Strategy, 10(2), 77-98. [In Persian]
Sadegh Pour, F., Hosseini Masoom, M. R., & Saeidi, H. (2022). The moderating effect of research and development costs on the relationship between environmental performance and financial performance Tehran Stock Exchange companies. Advances in Finance and Investment, 3(7), 1-22. [In Persian]
Silva, J. R., Silva, A. F., & Chan, B. L. (2019). Enterprise risk management and firm value: evidence from Brazil. Emerging Markets Finance and Trade, 55(3), 687-703.
Tahmasebi aghbelaghi, D., faraji, M., & cheraghi, A. (2022). Social Responsibility and Investment Efficiency: The Moderating Role of the Type of Business Strategy of the Company (Case Study: Companies Listed on the Tehran Stock Exchange). Jounal of Marketing Management, 17(57), 101-115. [In Persian]
Thi Pham, P. M., & Thi Dao, B. T. (2022). A meta-analysis of risk taking and corporate performance. Cogent Business & Management, 9(1), 2064263.
Tran, Q. N. (2017). The behavior patterns of investors in Thailand stock market, Asian Journal of Finance & Accounting, 9(1), 155-165.
Vuong. N. B. (2022). Investor sentiment, corporate social responsibility, and financial performance: Evidence from Japanese companies, Borsa _Istanbul Review, 22(5), 911-924.
Wu, H., & Li, J. (2023). The relationship between environmental disclosure and financial performance: Mediating effect of economic development and information penetration. Economic research-Ekonomska istraživanja, 36(1), 116-142.
Yabalouei Khameslouei, M., Izadinia, N., & Arabsalehi, M. (2018). Investigating the Mutual Relationship between the Extent of Disclosure of Corporate Sustainability Reporting Indicators and Earnings Quality. Journal of Health Accounting, 7(2), 104-126. [In Persian]
Ying, M., Tikuye, G. A., & Shan, H. (2021). Impacts of firm performance on corporate social responsibility practices: The mediation role of corporate governance in Ethiopia corporate business. Sustainability, 13(17), 9717.
Zhang, Y., Zhang, Y., Shen, D., & Zhang, W. (2017). Investor sentiment and stock returns: Evidence from provincial TV audience rating in China. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 466, 288-294.
Journal of Accounting & Financial Transparency Volume 1, Issue 1, Autumn 2023 pp. 99-121.
|
The impact of corporate social performance on the market performance of companies listed on the Tehran Stock Exchange with the moderating role of business strategy
Hosein Asgari Alouj1
Received: November 28, 2023 Accepted: December 21, 2023
Received: 00/00/0000 Accepted: 00/00/0000
Abstract
Purpose: The performance of companies is measured based on the achievement of short-term and long-term goals. For this reason, performance is considered a suitable indicator to reach the set goals. Several factors are effective in increasing the market performance of companies. The most important success criterion for companies is their market performance. This research sought to determine the moderating role of business strategy in the effect of corporate social performance on the market performance of companies listed on the Tehran Stock Exchange.
Methodology: The collected data of 117 companies from 2013 to 2021 was tested by the first-order generalized least squares regression method. To measure the corporate social performance, social dimensions, corporate governance, and environment are used, and to measure the market performance of the company, two criteria, Tobin’s Q ratio and the MBV of the company, have been used.
Findings: The research findings showed that corporate social performance has a positive and significant effect on the company's market performance. In addition, the findings of the research showed that the aggressive business strategy has strengthened the effect of corporate social performance on the company's market performance.
Originality: The results of the research can be effective in revising and modifying the guidelines and reporting framework of corporate social performance information so that it helps all stakeholders and users evaluate the level of companies attention to the impact of the corporate social performance on market performance.
Keywords: Business strategy, corporate social performance, market performance.
JEL Classification: G40, G41, G20, G4, M14
[1] . Assistant Professor, Department of Accounting, Bilesavar Branch, Islamic Azad University, Bilesavar, Iran. (Corresponding Author). (hosein.asgari@ut.ac.ir)
Cite this paper: Asgari Alouj, H. (2023). The impact of corporate social performance on the market performance of companies listed on the Tehran Stock Exchange with the moderating role of business strategy. Journal of Accounting & Financial Transparency, 1(1), 99-121. [In Persian]
حسابداری و شفافیت مالی
سال اول، پاییز 1402، شماره 1، صفحه 121-99
تأثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با نقش تعدیلی راهبرد تجاری
حسین عسگری آلوج1
تاریخ دریافت: 07/09/1402 تاریخ پذیرش: 30/09/1402
تاریخ پذیرش: 00/00/0000
چکیده
هدف: عملکرد شرکتها براساس دستیابی به اهداف ترسیم شده کوتاه مدت و بلند مدت اندازه گیری میشوند. بدین جهت، عملکرد شاخص مناسبی جهت دسترسی به اهداف ترسیم شده تلقی می‌گردد. عوامل متعددی در افزایش عملکرد بازار شرکتها مؤثر هستند. از مهم‌‌ترین معیارهای موفقیت شرکتها عملکرد بازار آن‌هاست. این پژوهش به دنبال تعیین نقش تعدیلگری راهبرد تجاری در تأثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است.
روش‌شناسی: اطلاعات 117 شرکت در بازه زمانی 1393 تا 1400 گردآوری و با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات تعمیم یافته مرتبه اول مورد آزمون قرار گرفته است. برای اندازهگیری عملکرد اجتماعی شرکتها از ابعاد اجتماعی، حاکمیت شرکتی و محیط زیستی استفاده شده و برای اندازهگیری عملکرد بازار شرکت از دو معیار نسبت کیوتوبین و ارزش بازار به دفتری شرکت استفاده شده است.
یافته‌ها: یافتههای پژوهش نشان داد که عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکت تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد. علاوه بر این یافتههای پژوهش نشان داد که راهبرد تجاری تهاجمی باعث تقویت تأثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکت شده است.
دانش افزایی: نتایج پژوهش میتواند در بازنگری و اصلاح دستورالعمل‌ها و چارچوب گزارشگری اطلاعات عملکرد اجتماعی شرکتها موثر باشد، بطوری که به تمامی ذینفعان و استفاده کنندگان کمک کند تا میزان توجه شرکتها به تأثیر عملکرد اجتماعی شرکت به عملکرد بازار را مورد ارزیابی ارزیابی قرار دهند.
کلیدواژه‌ها: راهبرد تجاری، عملکرد اجتماعی شرکت، عملکرد بازار شرکت.
طبقه‌بندی موضوعی: G40, G41, G20, G4, M14
[1] 1. استادیار، گروه حسابداری، واحد بیله سوار، دانشگاه آزاد اسلامی، بیله سوار، ایران. (نویسنده مسئول). (hosein.asgari@ut.ac.ir)
استناد: عسگری آلوج ، نام. (1402). تأثیرعملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با نقش تعدیلی راهبرد تجاری. حسابداری و شفافیت مالی، 1(1). 121-99.
مقدمه
شرکتها برای موفقیت در رقابت با سایر رقبا، از شاخصهای مناسب برای ارزیابی عملکرد خود استفاده میکنند تا با شناسایی نقاط ضعف و قوت، به دنبال بهبود وضعیت عملکردی خود باشند. یکی از شاخصه‌هایی که بیانگر چگونگی استفاده بهینه از منابع سازمانی در راستای تولید، نسبت به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان است، بازده شرکت میباشد (پام و دائو1، 2022). متغیرهای بازده داراییها، بازده حقوق صاحبان سهام، بازده فروش و سود پس از مالیات به عنوان معیارهای عملکرد حسابداری و کیو توبین و ارزش بازار به دفتری بعنوان معیارهای عملکرد بازار و از مجموع معیار‌ها برای محاسبه بازده شرکت (بازده حسابداری و بازار) استفاده شده است. ژائو و رنگ آراجان2 (2020) متغیرهای عملکرد پایداری شرکتی را به صورت کلی و جداگانه درسطوح عملکرد زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی و متغیر عملکرد شرکتی را در سطوح معیارهای حسابداری و معیارهای مبتنی بر بازار مورد ارزیابی قرار دادند. دیدگاه‌های سنتی اقتصادی، عملکرد مالی شرکت را عمدتاً به تولید و فروش وابسته دانسته و بیان میکنند که شرکتها صرفاً با پرداختن به فعالیتهای اصلی میتوانند نسبت به تحقق بازده مورد انتظار سهامداران اقدام کنند. از اواخر قرن بیستم همگام با ظهور تئوریهای سیستمی، ادبیات پژوهشی به سوی سنجش عملکرد اجتماعی شرکتی در کنار عملکرد مالی و تاثیر آن بر عملکرد مالی و سایر معیارهای مالی شرکتها حرکت نمود (پالترنری و همکاران3، 2020). تئوریهای سیستمی بر پایه گزارشگری اجتماعی شرکتها نسبت به عموم ذینفعان بنا شده‌‌اند که شامل تئوری ذینفعان، تئوری مشروعیت و تئوری اخلاقی است. علاوه بر این تاثیر عملکرد اجتماعی بر عملکرد مالی از طریق تئوری‌هایی مانند تئوری نمایندگی و تئوری علامت دهی نیز قابل توجیه هستند (وونگ4، 2022). بر اساس تئوری مشروعیت، شرکتها برای مشروعیت بخشی به فعالیتهای خود در نگاه مصرف کنندگان به دنبال توجه بیشتر به عملکرد اجتماعی خود و گزارشگری عملکرد در این حوزه هستند تا به واسطه کسب شهرت، از این مزیت رقابتی در رقابت با سایر رقبا، فروش بیشتری داشته و عملکرد مالی خود را بهبود دهند (ینگ و همکاران5، 2021). بر مبنای تئوری نمایندگی، افشای عملکرد اجتماعی شرکت باعث کاهش عدم تقارن اطلاعاتی ما بین شرکت و ذینفعان شده و هزینه‌های نمایندگی را کاهش میدهد (حبش و حداد6، 2020؛ چنگ و همکاران7، 2020). بر اساس نظریه اخلاقی، شاخص موفقیت شرکت، صرفا بر پایه سودگزارش نمی‌‌شود، بلکه به وسیله حاکمیت شرکتی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، رفتار اخلاقی و برنامه‌‌های زیست محیطی آنها مشخص میشود (بروکت و رضائی8، 2012). بر اساس تئوری علامت دهی نیز شرکتها برای جلب توجه سهامداران و سرمایه‌گذاران، با گزارش عملکرد خود در عملکرد اجتماعی، باعث انتشار پیام‌های مثبت به جامعه میشوند که نتیجه آن، افزایش اعتماد فعالان بازار به شرکت و رشد شاخصهای سودآوری و ارزش شرکت خواهد بود (عسگری آلوج و خباط العنزی، 1402).
هدف عملکرد اجتماعی شرکت دستیابی به توسعه پایدار اقتصادی از طریق بهبود کیفیت زندگی کارکنان شرکتها و خانواده‌های آنها، محیط زیست و کل جامعه میباشد. عملکرد اجتماعی برموضوعات مهمی مانند اخلاق، محیط زیست، سلامت، آموزش، حقوق بشر تاکید دارد، اگر چه فعالیتهای پایداری شرکتی برای واحدهای اقتصادی هزینه دارد اما با ارتقای شهرت و اعتبار آنها در طولانی مدت منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش فروش، بهبود عملکرد مالی و توانائی رقابت و کاهش ریسک از جمله ریسک ورشکستگی می‌گردد (کمالی رضائی و همکاران، 2019). برخی از محققین براین عقیده‌اند که اغلب پرسشهای مطرح شده توسط سهامداران و سرمایه‌گذاران، ممکن است مرتبط با این موضوع باشد که آیا تعهد شرکت به مسئولیت اجتماعی در نهایت منجر به عملکرد مالی بهتر میشود یا خیر؟ اکثر پژوهشهای مسئولیت اجتماعی، سوددهی شرکتها را ارزیابی نموده‌اند (داداشی و پورعلی، 1401).
به منظور بهبود عملکرد اجتماعی، عملکرد بازار شرکتها در این زمینه باید اندازهگیری شود. در این راستا چارچوب روش شناختی متعددی ارائه شده است تا عملکرد اجتماعی شرکتها را قابل درک‌تر، کاربردی‌تر و کمی‌تر کنند (نیکولا و همکاران9، 2018). نظریه سازمانی بیان می‌دارد که شرکتها در صنعت خود از راهبردهای مختلفی پیروی مینمایند که این راهبرد به ویژگیهای شرکت بستگی دارد (بنتلی و همکاران10، 2017). نتایج برخی از پژوهش‌ها نشان میدهد که راهبردهای تجاری شرکتها نیز میتوانند یکی از عوامل اثرگذار بر عملکرد شرکت (کارائی) سرمایهگذاری در نیروی کار باشد (حبیب و حسن، 2021). شرکت های تهاجمی اغلب شرکت های نوآوری هستند که به دنبال محصولات جدید و بهره‌برداری از فرصتهای بازار هستند. آنها بخش زیادی از بودجه خود را به تحقیق، توسعه و بازاریابی اختصاص می‌دهند، علاوه بر این، طیف گسترده‌ای از محصولات را در اختیار دارند، تمایل دارند به سرعت ترکیب محصولات خود را تغییر دهند تا بتوانند اولین قدرت را در بازار مربوطه داشته باشند (طهماسبی آقبلاغی، 1401). دو بعد از انواع راهبردهای تجاری شرکتها راهبرد تهاجمی و راهبرد تدافعی میباشد، که هر کدام از این دو راهبرد بسته به شرایط بازار و نیز تصمیمات کلان مدیریتی برای دوره‌های معمولاً بلندمدت انتخاب میشود. در بررسی ادبیات رابطه بین عملکرد اجتماعی و بازده (عملکرد حسابداری) شرکت بررسی شده است، ولی پژوهش چندانی در این راستا که چگونه می‌‌توان از مزایای عملکرد اجتماعی شرکت در جهت بهبود عملکرد بازار شرکت استفاده کرد، قابل مشاهده نیست. بنابراین پژوهش حاضرعملکرد اجتماعی شرکت را به عنوان یکی از موضوعات مطرح در حوزه حسابداری مطالعه نموده و چگونگی رابطه آن با عملکرد بازار را مورد بررسی قرار میدهد. و جهت پوشش این خلاء تلاش مینماید از راهبرد تجاری به عنوان متغیر تعدیلگر بهره بگیرد. تا تأثیر پذیری رابطه عملکرد اجتماعی و عملکرد بازار بر اساس دو راهبرد تهاجمی و تدافعی در محیط بازار سرمایه ایران را مورد آزمون قرار گیرد. این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ به سوال‌های زیر انجام میگیرد:
سوال 1) آیا عملکرد اجتماعی بر عملکرد بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد؟
سوال 2) آیا راهبرد تجاری در تأثیر عملکرد اجتماعی بر عملکرد بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نقش تعدیلگری دارد؟
در ادامه پژوهش ابتدا مبانی نظری و پیشینه پژوهش بررسی میشود سپس در قسمت سوم روش شناسی پژوهش بحث میشود و در ادامه تجزیه و تحلیل دادهها تشریح میشود و انتهای پژوهش نتایج یافته‌ها، پیشنهادات و محدودیت‌های پژوهش مورد بررسی قرار میگیرد.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مفهوم عملکرد اجتماعی شرکت برای اولین بار در دهه ۱۹۲۰ میلادی مطرح گردید ولی به دلیل رکود بزرگ و جنگ جهانی دوم، نتوانست به عنوان یک موضوع جدی تا دهه ۱۹۵۰ میان رهبران کسب و کار جایگاهی پیدا کند. عملکرد اجتماعی شرکت یکی از مکانیسم‌هایی است که اخلاق مدیران را با انتظارات ذینفعان همسو میکند (عسگری آلوج و خباط العنزی، 1402). افشای عملکرد اجتماعی سازوکار موثری برای سرمایه‌گذاران بالقوه تلقی میشود تا تصمیمات صحیح سرمایهگذاری اتخاذ کرده و به طور موثر هزینه‌های سرمایهگذاری را کاهش دهند (ژانگ و همکاران، 2017). گزارشگری عملکرد اجتماعی عموما دارای ماهیت داوطلبانه و اختیاری بوده و به فعالیتهای که با قانون هم در تعارض نیست مربوط می‌گردد و حتی پایداری شرکتی ممکن است انتظارات در حال تغییر جامعه را نیز منعکس کند (تران11، 2017).
کردستانی و همکاران (1397) تأثیر افشای مسئولیت اجتماعی بر معیارهای حسابداری، اقتصادی و بازار ارزیابی عملکرد شرکتها طی سال‌های 1385 تا 1394 را مورد بررسی قرار داده اند و نتایج نشان میدهد که سطح افشای مسئولیت اجتماعی تأثیر مثبت معنی‌داری بر نرخ بازده داراییها، سود هر سهم و ارزش افزوده اقتصادی شرکتها دارد؛ سطح افشای مسئولیت اجتماعی تأثیر منفی معنی‌داری بر نرخ هزینه سرمایه شرکتها داشته و سطح افشای مسئولیت اجتماعی شرکتها بر معیارهای ارزش افزوده بازار و نرخ بازده سهام تأثیر معنی‌داری ندارد.
امیری و همکاران (1399) در پژوهشی به تأثیر مسئولیت پذیری اجتماعی بر عملکرد مالی با نقش واسطه‌ای فعالیتهای سیاسی شرکت در مجتمع گاز پارس جنوبی به شناسایی مولفه‌های تاثیرگذار عوامل موثر بر عملکرد مالی پرداخته‌اند. نتایج نشان میدهد که مسئولیت پذیری اجتماعی بر عملکرد مالی و فعالیتهای سیاسی شرکت تاثیر مثبت و معنی‌داری داشته و فعالیتهای سیاسی شرکت نیز بر عملکرد مالی تاثیر مثبت و معنی‌داری دارد.
بابائی و همکاران (1400) پژوهشی با موضوع رابطه بین عملکرد پایداری و ارزش شرکت: با تاکید بر نقش امتیاز افشا و اندازه شرکت انجام و نتایج نشان میدهد بین ابعاد مالی (بعد اقتصادی) و غیرمالی عملکرد پایداری شرکتی (ابعاد اجتماعی، حاکمیتی، زیست‌محیطی و اخلاقی) و ارزش شرکت رابطه مثبت و معنی‌داری وجود داشته و شرکتهایی که عملکرد پایداری بالاتری دارند، تأثیر عملکرد پایداری بر ارزش شرکت در آنها بیشتر مشاهده می‌گردد. همچنین نتایج نشان داد که شرکتهایی که امتیاز افشای بالاتری دارند، تأثیر عملکرد پایداری بر ارزش شرکت در آنها بیشتر بوده و تأثیر عملکرد پایداری بر ارزش شرکت در شرکتهای بزرگ و کوچک تقریباً برابر میباشد.
جلالیان لرکی و همکاران (1400) در پژوهشی به بررسی رابطه مدیریت سبز و عملکرد اقتصادی، عملکرد زیست‌محیطی و عملکرد اجتماعی پرداختند. نتایج به‌دست‌آمده با استفاده از روش تحلیل ساختاری نشان داد مدیریت سبز با عملکرد اقتصادی، عملکرد زیست‌محیطی و عملکرد اجتماعی ارتباط مثبت معناداری دارد و شدت ارتباط بین مدیریت سبز با عملکرد زیست‌محیطی بیشتر از دو بعد دیگر عملکرد پایدار است.
قوامی و همکاران (1401) در پژوهشی با عنوان تأثیر مسئولیت پذیری اجتماعی بر عملکرد مالی، شمول مالی و ثبات مالی در بخش بانکداری، اطلاعات 110 شعبه از بانکهای ملت مستقر در شهر تهران را در بازه زمانی 1393 تا 1399 مورد بررسی و آزمون آماری قرار داده و یافته‌ها نشان میدهد که مسئولیت پذیری اجتماعی بر عملکرد مالی بانکهای مورد بررسی تاثیر مثبت و معنی‌داری دارد.
رشیدی و حسینی (1401) در پژوهشی با موضوع تأثیر احساسات سرمایه‌گذاران بر عملکرد اجتماعی شرکت را بررسی و یافتههای پژوهش نشان میدهد که مسئولیت پذیری اجتماعی بر بازده سهام تاثیر مثبت و معنی‌داری دارد. و پس از دوره‌های احساسی بالا، شرکتهای دارای مسئولیت پذیری اجتماعی، بازده کمتری را تحصیل میکنند. بنابراین، به عنوان یک استراتژی مهم، افشای عملکرد مسئولیت پذیری اجتماعی تحت تاثیر احساسات سرمایه گذار قرار میگیرد.
رضایی و همکاران (1401) راهبرد تجاری و کارایی سرمایهگذاری در نیروی کار شرکتها را بررسی نمودند. نتایج نشان میدهد که بین راهبرد تجاری و ناکارایی سرمایهگذاری در نیروی کار رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد؛ به این معنا که شرکتهای دارای راهبرد تهاجمی، کارایی کمتری در سرمایهگذاری نیروی کار نسبت‌به شرکتهای تدافعی از خود نشان می‌دهند. همچنین، یافتههای آنها حاکی است که بین راهبرد تجاری و بیش‌سرمایه‌گذاری (کم‌سرمایه‌گذاری) در نیروی کار رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد؛ به این معنا که شرکتهای تهاجمی (تدافعی) بیشتر درگیر بیش‌سرمایه‌گذاری (کم‌سرمایه‌گذاری) در نیروی کار میشوند.
داداشی و پورعلی (1401) در مطالعه دیگری تاثیر مسئولیت اجتماعی و ریسک‌پذیری شرکتها بر عملکرد را با توجه به متغیر تعدیلگر محدودیت مالی بررسی کرده اند و یافتههای پژوهش نشان میدهد که مسئولیت اجتماعی و ریسک‌پذیری تاثیر معکوس و معنادار بر عملکرد شرکت دارند. همچنین متغیر تعدیلگر محدودیت مالی بر رابطه بین مسئولیت اجتماعی و عملکرد تاثیر مثبت و معنادار دارد اما بر رابطه ریسک‌پذیری و عملکرد تاثیر معنادار ندارد.
عسگری آلوج و خباط العنزی (1402) تاثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد مالی با تاکید بر نقش تعدیلگری احساسات سرمایه گذار بررسی کرده اند و نتایج حاکی است که احساسات سرمایهگذار بر عملکرد مالی تاثیر مثبت و معنی‌داری داشته است. همچنین تاثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد مالی بصورت مستقیم و معنی دار مشاهده گردیده است. در نهایت یافتههای پژوهش نشان داد که احساسات سرمایهگذار باعث تقویت تاثیر عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران گردیده است.
آبگینه و همکاران (1402) به بررسی رابطه افشای اطلاعات زیست محیطی و عملکرد مالی پرداخته اند که یافتههای آنها نشان می دهد که بین افشای اطلاعات زیست‌محیطی و عملکرد مالی رابطه معناداری وجود دارد. توجه به افشای اطلاعات زیست‌محیطی به خصوص در صنایع آلاینده سبب ایجاد ارزش و توسعه پایدار شرکتها خواهد شد.
وونگ (2022) در پژوهشی با عنوان احساسات سرمایه گذار، پایداری شرکتی و عملکرد مالی: مطالعه‌ای از شرکتهای ژاپنی با استفاده از رگرسیون چند متغیره به شناسایی رابطه احساسات سرمایه گذار، پایداری شرکتی و عملکرد مالی پرداخته است. یافتههای پژوهش بیانگر این است که احساسات سرمایه گذار موجب افزایش ارزش شرکتها میشود و بر سودآوری (بازده داراییها)، تاثیر مثبت و معنی‌داری داشته است. نتایج پژوهش نشان داد که پایداری شرکتی بر ارزش شرکتها تاثیر منفی و معنی‌داری دارد و این در حالیست که تاثیر پایداری شرکتی بر سودآوری شرکت مثبت است. یافتههای پژوهش نشان داد که احساسات سرمایهگذار در رابطه پایداری شرکتی و عملکرد مالی نقش تعدیلگری ایفا میکند.
وو و لی12 (2023) در پژوهشی رابطه بین افشای محیطی و عملکرد مالی را بررسی نموده است. یافته‌ها نشان میدهد که بین افشای اجباری محیطی و افشای داوطلبانه محیطی و عملکرد مالی رابطه مثبت وجود دارد. توسعه اقتصادی ارتباط مثبتی با عملکرد مالی شرکت دارد و همچنین رابطه بین افشای محیطی و عملکرد مالی را تقویت میکند. نفوذ اطلاعات به طور مثبت با عملکرد مالی شرکت مرتبط است، اما رابطه بین افشای محیطی و عملکرد مالی را تضعیف میکند. با گذشت زمان، عملکرد مالی شرکت به طور کلی افزایش قابل توجهی پیدا کرده است.
خان و همکاران (2023) در پژوهشی موضوع ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکت و عملکرد شرکت را بررسی کرده‌اند. این مطالعه شواهد بین‌المللی را ارائه میکند که عملکرد اجتماعی، عملکرد مالی را افزایش میدهد. علاوه بر این، مزایای کمیته‌های عملکرد اجتماعی از نظر افزایش تأثیر مثبت عملکرد اجتماعی بر عملکرد مالی در کشورهای دارای حاکمیت قوی و در صنایع کمتر حساس به محیط زیست به طور قابل توجهی بیشتر است.
روش‌شناسی پژوهش
این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر نحوه گردآوری دادهها، توصیفی و از نوع همبستگی پس رویدادی یا گذشته نگر است. داده های مورد نظر متغیرها از اطلاعات صورتهاي مالی شرکتها به روش کتابخانهای و با مراجعه به لوحهاي فشرده سازمان بورس اوراق بهادار تهران، نرم افزارتدبیر پرداز و سایت اطلاع رسانی شرکت بورس گردآوری و به منظور بررسی ادبیات و مبانی نظری متغیرهای پژوهش نیز از روش کتابخانهای با مراجعه به کتب، مقالات و پایاننامههای مرتبط استفاده شده است.
جامعه آماری پژوهش حاضر شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌‌باشند. با استفاده از روش حذف سامانمند، نمونه نهایی انتخاب میشود. پس از در نظر گرفتن شرایط حذفی 117 شرکت به عنوان نمونه نهایی پژوهش انتخاب گردید.
در پژوهش حاضر به پیروی از پژوهش (پام و دائو، 2022)، عملکرد بازار (MKT) از دو معیار کیوتوبین و ارزش بازار به دفتری (MBV) شرکت که معیار موفقیت شرکت در ایجاد ارزش برای سهامداران هستند، استفاده شده است.
برای اظهار نظر نسبت به فرضیههای پژوهش، از مدلهای رگرسیونی (1) و (4) برای آزمون فرضیه اول پژوهش و از مدلهای رگرسیونی (6) و (7) برای آزمون فرضیه دوم پژوهش استفاده شد.
رابطه (1)
: نسبت کیوتوبین شرکت i در دوره t: شاخصی برای اندازه گیری ارزش شرکت بوده که بر مبنای رابطه (2) اندازهگیری شده است (پام و دائو، 2022).
رابطه (2)
عملکرد اجتماعی شرکتی(CSP13): در پژوهش حاضر با پیروی از پژوهش (وونگ، 2022)، عملکرد زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی شرکت برای تعیین میزان عملکرد اجتماعی شرکتی استفاده میشود نحوه سنجش این متغیر منطبق با محیط گزارشگری ایران با استفاده از عملکرد زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) به پیروی از (عسگری آلوج و خباط العنزی، 2023)، از الگوی وزنی (فخاری و همکاران، 1396) که برای سنجش میزان گزارشگری زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی شرکتهای فعال در بازار سرمایه ایران ارائه دادند، استفاده شد. بدین صورت که براساس چک لیست پژوهش مذکور، گزارشات هیئت مدیره به دقت مورد تحلیل محتوا قرار گرفته و در صورت وجود هر شاخص برای آن امتیاز 1 و در غیر اینصورت امتیاز صفر در نظر گرفته شده است که برای هر شرکت بصورت جداگانه محاسبه می‌گردد.
رابطه (3)
که در رابطه (3)، ESG نمایانگر نمره میزان گزارشگری زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی، E نمایانگر نمره بعد زیست محیطی، S نمایانگر نمره بعد اجتماعی و G نمایانگر نمره بعد حاکمیتی است. شاخصهای مربوط به ابعاد افشا زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی به شرح جدول 1 بوده که برای هر شرکت یک میانگین ابعاد طبق پژوهشهای وونگ (2022)، یبلوئی خمسلوئی (1397) و عسگری آلوج و خباط العنزی (1402) براساس شاخصهای جدول 2 محاسبه و ESG هرشرکت طبق رابطه (3) بدست می‌آید. حداکثر امتیاز برای هر ابعاد یک شرکت همان ضرایب رابطه (3) بوده و حداقل امتیاز هم صفر خواهد بود. هرچه این شاخص به 1 نزدیک باشد نشانگر رعایت کامل استانداردهای سه گانه زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (عملکرد اجتماعی شرکت) هست و هر چه به صفر نزدیک باشد نشانگر عدم رعایت استانداردهای عملکرد اجتماعی توسط شرکت میباشد.
: اندازه شرکت i در دوره t: شاخص داراییها بوده و از طریق لگاریتم طبیعی ارزش دفتری داراییها در پایان دوره مالی اندازهگیری شده است.
: اهرم مالی شرکت i در دوره t: شاخص تامین مالی بوده و از طریق نسبت بدهی‌ها به داراییها سنجیده شده است.
: اندازه هیات مدیره شرکت i در دوره t: شاخصی از تنوع بخشی در هیات مدیره بوده و برابر است با تعداد اعضای هیات مدیره شرکت (سیلوا و همکاران، 2019).
: استقلال هیات مدیره شرکت i در دوره t: شاخصی از حاکمیت شرکتی خوب بوده و از طریق نسبت اعضا غیر موظف به کل اعضای هیات مدیره اندازه گیری شده است (سیلوا و همکاران، 2019).
جدول 1. شاخصهای ابعاد زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی | ||
شاخصهای حاکمیت شرکتی(G) | شاخصهای اجتماعی(S) | شاخصهای زیست محیطی (E) |
(1) انطباق با قوانین | (1)توسعه اجتماعی و بشردوستی | (1) سیستم مدیریت محیطی |
(2) اخلاق، فساد و اصول رفتاری | (2) ادراک اجتماعی ذینفعان | (2) انرژی، بهره وری و آب |
(3) رعایت حقوق سهامداران | (3) عدم تبعیض و شمول اجتماعی | (3) مسائل محیطی، محصولات خدمات و زنجیره تامین |
(4) ترکیب هیات مدیره | (4) حقوق نیروی کار | (4) تغییرات آب وهوا |
(5) کمیته ها | (5) سلامت، امنیت و بهره وری | (5) تنوع زیستی |
(6) جبران عملکرد | (6) رعایت اصول حقوق بشر | (6) آلایندگی و آلودگی ضایعات |
(7) مدیریت ریسگ سرمایهگذاری | (7) سلامت | (7) ارزیابی ریسک محیطی |
(8) اقدامات نظارتی و مدیریت ریسک | (8) مسائل اجتماعی مشتریان و زنجیره تامین | (8) آموزش محیطی |
(9) شفاف سازی راهبری | (9) حفظ نام تجاری و رفتار ضد رقابتی | (9) شفاف سازی محیطی |
| (10) سرمایهگذاری، مسئولیت اجتماعی |
|
| (11) یادگیری و آموزش اجتماعی |
|
| (12) شفاف سازی اجتماعی |
|
| منبع: فخاری و همکاران (1396) |
|
رابطه (4)
ارزش شرکت (MBV) ارزش شرکت i در دوره t برابر است با نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سرمایه که به شرح رابطه (5) اندازه گیری شده است ( پام و دائو، 2022).
رابطه (5)
و سایر متغیرها از جمله CSP و متغیرهای کنترلی در رابطه (1) تشریح شده است.
عدم رد فرضیه اول منوط به مثبت بودن ضریب 
و معنادار بودن آماره آن در سطح 05/0 است.
رابطه (6)
: راهبرد تجاری شرکت i در دوره t: بنتلی و همکاران (بنتلی و همکاران، 2013) از یک مجموعه امتیاز ترکیبی مبتنی بر ویژگیهای شرکتها برای تعیین راهبرد تجاری استفاده کردند. امتیاز بالاتر نشان دهنده شرکتهای دارای راهبرد تهاجمی و امتیازات پایین تر شرکتهای تدافعی هستند. برای اندازهگیری راهبرد تجاری از سیستم امتیازدهی ترکیبی (بنتلی و همکاران، 2013) استفاده گردید. برای محاسبه امتیاز ترکیبی از امتیازات ترکیبی پنج نسبت نرخ رشد فروش، هزینه تبلیغات به کل فروش، تعداد کارمندان به فروش، ارزش بازار شرکت به ارزش دفتری و نسبت دارایی‌های ثابت به کل داراییها بهره‌‌گیری میشود. بدین منظور ابتدا شرکتها را بر اساس چهار نسبت اول، به ترتیب از بالا به پایین در پنج گروه (پنجک) تقسیم نموده و سپس شرکتی که در بالاترین پنجک قرار دارد امتیاز 5 و شرکتی که در پایین ترین پنجک قرار میگیرد، امتیاز 1 را کسب میکند و بقیه شرکتها نیز متناسب با پنجک مربوطه امتیازدهی میشوند. در خصوص نسبت پنجم، روش امتیازدهی برعکس است؛ یعنی، این بار شرکتی که در بالاترین پنجک قرار میگیرد امتیاز 1 و شرکتی که در پایین ترین پنجک قرار دارد امتیاز 5 را کسب میکند و بقیه شرکتها متناسب با پنجک مربوطه امتیازدهی می‌‌گردند. در ادامه، امتیازات به دست آمده از دو مرحله قبل با یکدیگر جمع شده تا امتیاز نهایی هر شرکت به دست آید؛ بنابراین، دامنه امتیازات ترکیبی (مجموع پنج نسبت فوق) هر شرکت طی یک سال بین 5 تا 25 خواهد شد. در نهایت، شرکتهایی که مجموع امتیازشان در بازه 15 تا 25 باشد، به عنوان شرکتهای تهاجمی در نظر گرفته شده و به آنها عدد 1 اختصاص می‌‌یابد. در مقابل، برای شرکتهایی که مجموع امتیازشان در بازه 5 تا 15 باشد (شرکتهای تدافعی)، عدد صفر منظور میشود.
رابطه (7)
برای آزمون فرضیه دوم پژوهش ضریب
مورد توجه قرار خواهد گرفت. در صورتی که ضریب متغیر تعاملی (عملکرد اجتماعی شرکت*راهبرد تجاری) نسبت به ضریب در مدلهای اول و دوم افزایش یافته باشد، بیانگر تایید نقش تعدیلگری راهبرد تجاری است.
یافتههای پژوهش
با استفاده از نرم افزار استاتا آمار توصیفی جداول 3 و 4 استخراج شد که مشاهده ضریب چولگی و کشیدگی متغیرها بیانگر وجود دادههای پرت در برخی متغیرها بوده است. برای رفع این مشکل که امکان ایجاد تورش در نتایج را افزایش میدهد نسبت به ترمیم دادههای پرت اقدام شد. در این پژوهش از دستور وینزورایزینگ برای ترمیم دادههای پرت استفاده شده است.
جدول 2. آمار توصیفی متغیرهای پژوهش | |||||||
کشیدگی | چولگی | حداکثر | حداقل | انحراف معیار | میانگین | مشاهدات | نام متغیر |
354/4 | 520/1 | 968/7 | 316/1 | 838/1 | 900/2 | 936 | نسبت کیوتوبین |
779/4 | 631/1 | 025/17 | 059/1 | 306/4 | 810/4 | 936 | ارزش شرکت |
367/2 | 523/0 | 821/0 | 139/0 | 182/0 | 413/0 | 936 | عملکرد اجتماعی شرکت |
008/3 | 818/0 | 473/18 | 909/12 | 470/1 | 002/15 | 936 | اندازه شرکت |
050/2 | 094/0- | 860/0 | 196/0 | 189/0 | 538/0 | 936 | اهرم مالی |
617/34 | 801/4 | 7 | 3 | 330/0 | 047/5 | 936 | اندازه هیات مدیره |
031/4 | 696/0- | 000/1 | 000/0 | 205/0 | 654/0 | 936 | استقلال هیات مدیره |
جدول 3. آمار توصیفی متغیرهای کیفی | |||
جمع | راهبرد تدافعی | راهبرد تهاجمی | متغیر |
936 | 409 | 527 | تعداد شرکت-سال |
- | 0 | 1 | ارزش درج شده |
در جدول 3 گزارش شده است. بر اساس نتایج مشاهده میشود که 56 درصد شرکتهای مورد بررسی (527 سال- شرکت) دارای راهبرد تهاجمی و مابقی شرکتها (409 سال- شرکت) راهبرد تدافعی را برای خود برگزیده‌اند. بیشترین انحراف معیار نیز به عملکرد بازار تعلق گرفته و کمترین انحراف معیار نیز به عملکرد اجتماعی شرکت تعلق گرفته است. در نمونه مورد بررسی چولگی اهرم مالی، و استقلال هیات مدیره به سمت چپ بوده و مابقی متغیرها دارای چولگی به سمت راست بوده‌‌اند. بیشترین چولگی و کشیدگی نیز به اندازه هیات مدیره تعلق یافته است.
در این پژوهش از آزمون عامل تورم واریانس برای بررسی هم خطی بین متغیرها استفاده گردیده است. که نتایج در جدول 4 نشان داده شده است.
جدول 4. نتایج حاصل از آزمون تشخیص همخطی | |||
متغیرهای توضیحی | مدل اول | مدل سوم | نتیجه |
VIF | VIF | ||
عملکرد اجتماعی | 02/1 | 02/1 | همخطی وجودندارد |
راهبرد تجاری |
| 04/1 | همخطی وجودندارد |
اهرم مالی | 09/1 | 09/1 | همخطی وجودندارد |
اندازه شرکت | 01/1 | 04/1 | همخطی وجودندارد |
استقلال هیات مدیره | 05/1 | 05/1 | همخطی وجودندارد |
اندازه هیات مدیره | 02/1 | 02/1 | همخطی وجودندارد |
میانگین عامل تورم واریانس | 05/1 | 05/1 | همخطی وجودندارد |
نتایج گزارش شده در جدول 4 بیانگر نبود هم خطی شدید بین متغیرهای توضیحی است. با توجه به مشترک بودن متغیرهای توضیحی مدل اول و دوم؛ مدل سوم و چهارم، بررسی دو مدل اول، سوم برای نبود هم خطی کفایت مینماید. علاوه بر این، در راستای اطمینان بیشتر نسبت به اجرای آزمون ضریب همبستگی پیرسون نیز اقدام گردید که نتایج حاکی از نبود همبستگی شدید در بین متغیرهای توضیحی بوده است.
جهت انتخاب بهترین مدل بین دادههای تلفیقی و ترکیبی با روش اثرات ثابت از آزمون چاو (F تست) و در نهایت جهت انتخاب بهترین مدل بین دادههای ترکیبی با روش اثرات ثابت و روش اثرات تصادفی از آزمون هاسمن استفاده شد که نتایج این آزمونها برای هر چهار مدل در جدول 5 گزارش شده است.
جدول 5. نتایج آزمون چاو و هاسمن- انتخاب الگوی مناسب برای آزمون فرضیه‌ها | |||||
مدل | آزمون چاو | آزمون هاسمن | الگوی انتخابی | ||
آماره | معنی‌داری | آماره | معنی‌داری | ||
اول | 20/36 | 000/۰ | 88/160 | 000/0 | اثرات ثابت |
دوم | 63/20 | 000/0 | 49/146 | 000/0 | اثرات ثابت |
سوم | 41/59 | 000/0 | 47/210 | 000/0 | اثرات ثابت |
چهارم | 62/45 | 000/0 | 38/183 | 000/0 | اثرات ثابت |
با استفاده از آزمون والد تعدیل شده برای آزمون ناهمسانی واریانس استفاده گردید که نتایج این آزمون در جدول 6 گزارش شده است. نتایج گزارش شده نشان میدهد که سطح معنی‌داری آزمون والد تعدیل شده در هر چهار مدل پژوهش کمتر از 05/0 است که حاکی از وجود ناهمسانی واریانس است. برای رفع این مشکل از مدل رگرسیونی حداقل مربعات تعمیم یافته GLS استفاده گردید و مشکل ناهمسانی واریانس‌ها رفع شد.
جدول 6. نتایج آزمون ناهمسانی واریانس | |||
مدل | آزمون والد تعدیل شده | نتیجه آزمون | |
آماره | معنی‌داری | ||
اول | 31/5675 | ۰۰۰/۰ | وجود ناهمسانی واریانس |
دوم | 64/15812 | 000/0 | وجود ناهمسانی واریانس |
سوم | 51/4178 | 000/0 | وجود ناهمسانی واریانس |
چهارم | 68/37649 | 000/0 | وجود ناهمسانی واریانس |
در پژوهش حاضر به منظور بررسی خودهمبستگی سریالی بین باقیمانده‌‌ها، از آزمون والدریج استفاده شده است که در جدول 7، نتایج حاصل از آزمون والدریج نشان داده شده است.
جدول 7. نتایج آزمون عدم خودهمبستگی سریالی والدریج | |||
مدل | آماره آزمون | سطح معنی‌داری | نتیجه |
اول | 218/177 | 000/۰ | وجود خودهمبستگی سریالی |
دوم | 756/173 | 000/0 | وجود خودهمبستگی سریالی |
سوم | 505/102 | 000/0 | وجود خودهمبستگی سریالی |
چهارم | 160/88 | 000/0 | وجود خودهمبستگی سریالی |
نتایج گزارش شده در جدول 7 حکایت از وجود خودهمبستگی سریالی در باقیمانده‌‌های مدل پژوهش دارد، زیرا سطح معنی‌داری آزمون والدریج در هر چهار مدل پژوهش کمتر از 05/0 بوده است. برای رفع این مشکل مدل پژوهش با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات تعمیم یافته مرتبه اول برآورد گردیده است.
برای بررسی وابستگی مقطعی بین باقیمانده‌‌ها از آزمون پسران استفاده شده است که در جدول 8 نتایج حاصل از آزمون پسران نشان داده شده است.
جدول 8. نتایج آزمون همبستگی مقطعی بین باقیمانده‌‌ها | |||
مدل | آماره آزمون | سطح معنی‌داری | نتیجه |
مدل اول | 991/125 | 000/۰ | وجود همبستگی مقطعی |
مدل دوم | 483/122 | 000/0 | وجود همبستگی مقطعی |
مدل سوم | 621/90 | 000/0 | وجود همبستگی مقطعی |
مدل چهارم | 411/80 | 000/0 | وجود همبستگی مقطعی |
یافتههای گزارش شده از آزمون پسران در جدول 8 نشان داده است که سطح معنی‌داری این آزمون برای هر چهار مدل پژوهش کمتر از 05/0 است که بیانگر وجود همبستگی مقطعی بین باقیمانده‌‌ها است. برای رفع این مشکل از روش رگرسیون حداقل مربعات تلفیقی استفاده گردیده است.
در این پژوهش برای بررسی نرمال بودن باقیمانده‌‌ها از آزمون جارکیو برا بهره‌‌گیری شده است. نتایج این آزمون برای هر شش مدل پژوهش در جدول 9 ارائه شده است.
جدول 9. آزمون نرمال بودن باقیمانده‌‌ها (آزمون جارکیو- برا) | ||
مدل مربوطه | آماره آزمون | نتیجه |
مدل اول | 609/12 | عدم نرمال بودن باقیمانده‌‌ها |
مدل دوم | 079/11 | عدم نرمال بودن باقیمانده‌‌ها |
مدل سوم | 002/13 | عدم نرمال بودن باقیمانده‌‌ها |
مدل چهارم | 147/10 | عدم نرمال بودن باقیمانده‌‌ها |
بر اساس گزارش اجرای آزمون جارکیو برا، آماره این آزمون در هر چهار مدل پژوهش بیش از 99/5 بوده است. بنابراین باقیمانده‌‌های مدل نرمال نبوده‌‌اند. با توجه به برقراری فروض کلاسیک قبلی، ضرورتی برای نرمال بودن باقیمانده‌‌ها وجود ندارد.
با توجه به وجود خودهمبستگی سریالی در مدلهای پژوهش، با استفاده از روش حداقل مربعات تعمیم یافته مرتبه اول نسبت به آزمون چهار فرضیه پژوهش اقدام و نتایج ارائه شده است.
فرضیه اول: عملکرد اجتماعی شرکت بر عملکرد بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد.
فرضیه فرعی اول: عملکرد اجتماعی شرکت بر نسبت کیوتوبین شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر مثبت و معنی‌داری دارد.
جدول 10. نتایج آزمون فرضیه فرعی اول پژوهش | |||||
روش آزمون: حداقل مربعات تعمیم یافته مرتبه اول | |||||
| |||||
نام متغیر | نوع متغیر | ضریب | انحراف معیار | آماره z | سطح معنی‌داری |
عملکرد اجتماعی شرکت | مستقل | 028/0 | 009/0 | 88/2 | 004/0 |
اندازه شرکت | کنترلی | 098/0- | 052/0 | 89/1- | 058/0 |
اهرم مالی | کنترلی | 766/2- | 383/0 | 22/7- | 000/0 |
اندازه هیات مدیره | کنترلی | 104/0- | 198/0 | 53/0- | 596/0 |
استقلال هیات مدیره | کنترلی | 167/0- | 313/0 | 53/0- | 593/0 |
ضریب ثابت | 733/6 | 286/1 | 23/5 | 000/0 | |
ضریب تعیین: 4034/0 ضریب آماره والد: 36/56 ضریب تعیین تعدیل شده: 391/0 سطح معنی‌داری آماره والد: 000/0 | |||||
جدول 11. نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم پژوهش | |||||
روش آزمون: حداقل مربعات تعمیم یافته مرتبه اول | |||||
| |||||
نام متغیر | نوع متغیر | ضریب | انحراف معیار | آماره z | سطح معنی‌داری |
عملکرد اجتماعی شرکت | مستقل | 059/0 | 024/0 | 45/2 | 014/0 |
اندازه شرکت | کنترلی | 172/0- | 129/0 | 34/1- | 182/0 |
اهرم مالی | کنترلی | 244/2 | 947/0 | 37/2 | 018/0 |
اندازه هیات مدیره | کنترلی | 520/0- | 487/0 | 07/1- | 286/0 |
استقلال هیات مدیره | کنترلی | 111/0- | 769/0 | 15/0- | 885/0 |
ضریب ثابت | 365/9 | 178/3 | 95/2 | 003/0 | |
ضریب تعیین: 4167/0 ضریب آماره والد: 22/19 ضریب تعیین تعدیل شده: 401/0 سطح معنی‌داری آماره والد: 002/0 | |||||
جدول 12. نتایج آزمون فرضیه فرعی سوم پژوهش | |||||
روش آزمون: حداقل مربعات تعمیم یافته مرتبه اول | |||||
| |||||
نام متغیر | نوع متغیر | ضریب | انحراف معیار | آماره z | سطح معنی‌داری |
عملکرد اجتماعی شرکت | مستقل | 026/0 | 009/0 | 89/2 | 004/0 |
راهبرد تجاری | تعدیلگر | 198/1 | 113/0 | 55/10 | 000/0 |
عملکرد اجتماعی شرکت * راهبرد تجاری | تعاملی | 017/0 | 017/0 | 03/1 | 304/0 |
اندازه شرکت | کنترلی | 010/0- | 047/0 | 23/0- | 820/0 |
اهرم مالی | کنترلی | 914/2- | 353/0 | 25/8- | 000/0 |
اندازه هیات مدیره | کنترلی | 071/0- | 183/0 | 39/0- | 698/0 |
استقلال هیات مدیره | کنترلی | 142/0- | 290/0 | 49/0- | 623/0 |
ضریب ثابت | 634/4 | 195/1 | 88/3 | 000/0 | |
ضریب تعیین: 3642/0 ضریب آماره والد: 60/188 ضریب تعیین تعدیل شده: 3509/0 سطح معنی‌داری آماره والد: 000/0 | |||||
جدول 13. نتایج آزمون فرضیه فرعی چهارم پژوهش | |||||
روش آزمون: حداقل مربعات تعمیم یافته مرتبه اول | |||||
| |||||
نام متغیر | نوع متغیر | ضریب | انحراف معیار | آماره z | سطح معنی‌داری |
عملکرد اجتماعی شرکت | مستقل | 050/0 | 022/0 | 24/.2 | 025/ |
راهبرد تجاری | تعدیلگر | 904/2 | 276/0 | 52/10 | 000/0 |
عملکرد اجتماعی شرکت* راهبرد تجاری | تعاملی | 119/0 | 042/0 | 84/2- | 004/0 |
اندازه شرکت | کنترلی | 045/0 | 116/0 | 39/0 | 699/0 |
اهرم مالی | کنترلی | 933/1 | 863/0 | 24/2 | 025/0 |
اندازه هیات مدیره | کنترلی | 441/0- | 447/0 | 99/0 | 324/0 |
استقلال هیات مدیره | کنترلی | 072/0 | 708/0 | 10/0- | 919/0 |
ضریب ثابت | 169/4 | 919/2 | 43/1 | 153/0 | |
ضریب تعیین: 3715/0 ضریب آماره والد: 08/155 ضریب تعیین تعدیل شده: 3596/0 سطح معنی‌داری آماره والد: 000/0 | |||||
[1] . Pham & Dao
[2] . Jha & Rangarajan
[3] . Paltrinieri et al.
[4] . Voung
[5] . Ying et al.
[6] . Habbash & Haddad
[7] . Cheng et al.
[8] . Brockett & Rezaee
[9] . Nikolaou et al.
[10] . Bentley et al.
[11] . Tran
[12] . Wu & Li
[13] . Corporate Social Performance
مقالات مرتبط
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400