بررسی تأثیر خطاهای ارزشیابی سهام و واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری: نقش شفافیت و شوک اطلاعاتی
محورهای موضوعی : سرمایه‌گذاری
نازنین یادگاری
1
,
علی لعل بار
2
*
,
حسن عابدی
3
1 - گروه مدیریت مالی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
2 - گروه حسابداری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
3 - گروه حسابداری، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
کلید واژه: ارزشیابی سهام, شوک اطلاعات, شفافیت اطلاعاتی, تصمیمات سرمایه‌گذاری, واکنش افراطی,
چکیده مقاله :
هدف: این پژوهش به بررسی تأثیر خطاهای ارزشیابی سهام و واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری پرداخته و نقش شفافیت و شوک اطلاعاتی را مورد توجه قرار داده است.
روش‌شناسی پژوهش: این تحقیق، از نوع کاربردی و به روش توصیفی-همبستگی انجام شده است. جامعه آماری شامل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال‌های 1393 تا 1400 بوده و از بین آنها 125 شرکت با روش حذف سیستماتیک انتخاب شدند. داده‌ها با روش کتابخانه‌ای گردآوری و تحلیل‌ها با استفاده از نرم‌افزار ایویوز و آزمون رگرسیون چندمتغیره انجام شده است.
یافته‌ها: نتایج نشان داد خطاهای ارزشیابی سهام و واکنش افراطی در بازار تأثیر معناداری بر تصمیمات سرمایه‌گذاری دارند. این تأثیر در شرکت‌های دارای شفافیت بالاتر اطلاعاتی و در شرایط شوک اطلاعاتی قوی‌تر، متفاوت است. این یافته‌ها با ادبیات نظری تحقیق همخوانی داشته و نقش عوامل روانشناختی و سوگیری‌های شناختی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران را تأیید می‌کند.
اصالت / ارزش‌افزوده علمی: این پژوهش نشان می‌دهد رفتارهای سرمایه‌گذاران همواره مطابق نظریه‌های اقتصادی نیست و تحلیل رفتار آنها می‌تواند ابزار مفیدی برای سیاست‌گذاران مالی و اقتصادی باشد تا تصمیماتی اتخاذ کنند که به جذب سرمایه و حمایت از اهداف سرمایه‌گذاری افراد منجر شود.
Purpose: This study investigates the impact of stock mispricing and market overreaction on investment decisions, with a particular focus on the roles of information transparency and information shocks.
Research Methodology: This applied research was conducted using a descriptive–correlational design. The statistical population consisted of firms listed on the Tehran Stock Exchange from 2014 to 2021, and 125 firms were selected using systematic elimination. Data were collected through documentary review and analyzed using the EViews software and multiple regression tests.
Findings: The results indicate that stock mispricing and market overreaction have a significant impact on investment decisions. This effect varies depending on the degree of information transparency and the severity of information shocks. These findings are consistent with the related theoretical literature and confirm the influence of psychological factors and cognitive biases on investors' decisions.
Originality / Value: This study demonstrates that investors’ behavior is not always aligned with traditional economic theories. Analyzing such behavioral patterns can provide valuable insights for financial and economic policymakers, enabling them to implement strategies that encourage investment and support individual investment objectives.
Asiabi, L., Rahimzadeh, A., Falihi, N., & Rajaei, Y. (2021). Selection of stock asset portfolio based on behavioral economics method: A case study of Tehran Stock Exchange. Quarterly Journal of Financial Economics, 15(55), 155-190. [In Persian]
Babajide, A. A., & Adetiloye, K. A. (2012). Investors’ behavioural biases and the security market: an empirical study of the nigerian security market. Accounting and Finance Research, 1(1), 219-219.
Bakar, S., & Yi, A. N. C. (2016). The impact of psychological factors on investors’ decision making in Malaysian stock market: a case of Klang Valley and Pahang. Procedia Economics and Finance, 35, 319-328.
Bashir, T., Javed, A., Usman, A., Meer, U. I., & Naseem, M. M. (2013). Empirical testing of heuristics interrupting the investor's rational decision making. European Scientific Journal, 9(28) , 432-444.
Changsheng, H., & Yongfeng, W. (2012). Investor sentiment and assets valuation. Systems Engineering Procedia, 3, 166-171.
Chuang, W. J., Ouyang, L. Y., & Lo, W. C. (2010). The impact of investor sentiment on excess returns: A Taiwan stock market case. International Journal of Information and Management Sciences, 21(1), 13-28.
Davallou, M., & Papaei, S. S. (2017). Micro and Macro Herding by Investors and Their Effects on Market Volatility. Journal of Asset Management and Financing, 5(2), 149-166. [In Persian]
Gitman, L. J., & Joehnk, M. D. (2008). Fundamentals of investing (10th ed.). Pearson/Addison-Wesley.
Golmohammadi Gharehbaba, J., & Pourzamani, Z. (2024). biological and psychological factors and economic decisions of investors. Accounting and Auditing Studies. [In Persian]
Heidarpour, F., Tari Vardi, Y., & Mehrabi, M. (2013). The effect of investors’ sentiments on the stock return. Financial Knowledge of Securities Analysis, 6(17), 1–13. [In Persian]
Hudson, Y., Yan, M., & Zhang, D. (2020). Herd behaviour & investor sentiment: Evidence from UK mutual funds. International Review of Financial Analysis, 71, 101494.
Jones, J. J. (1991). Earnings management during import relief investigations. Journal of accounting research, 29(2), 193-228.
Kamyabi, Y., Rasekhi, S., & Nasiri, S. Z. (2018). Investor Sentiment Index and Capital Asset Pricing. Macroeconomics Research Letter, 12(24), 149-171. [In Persian]
Kardan, B., Vadeei, M. H., & ZolfagharArani, M. H. (2018). Examining the impact of sentiments and behavioral tendencies of investors on pricing of capital assets. Journal of Accounting Knowledge, 8(4), 7–35. [In Persian]
Kengatharan, L., & Kengatharan, N. (2014). The influence of behavioral factors in making investment decisions and performance: Study on investors of Colombo Stock Exchange, Sri Lanka. Asian Journal of Finance & Accounting, 6(1), 1-23.
Kiamehr, A., Janani, M. H., & Hemmatfar, M. (2021). Explain the role of stock market anomalies in the pricing of capital assets. Quarterly Journal of Financial Economics, 14(31), 391-323. [In Persian]
Kim, M., & Park, J. (2015). Individual investor sentiment and stock returns: Evidence from the Korean stock market. Emerging Markets Finance and Trade, 51(sup5), S1-S20.
Le Luong, P., & Thi Thu Ha, D. (2011). Behavioral factors influencing individual investors decision-making and performance.: A survey at the Ho Chi Minh Stock Exchange.
Martínez‐Ferrero, J., Garcia‐Sanchez, I. M., & Cuadrado‐Ballesteros, B. (2015). Effect of financial reporting quality on sustainability information disclosure. Corporate social responsibility and environmental management, 22(1), 45-64.
Mehrani, K., & Madanchi zaj, M. (2018). The Test of the Effect of Investor Trading Behavior and Investors` Sentiment on Excess Return in Tehran Stock Exchange. Financial Management Strategy, 6(2), 140-167. [In Persian]
Mirmohammadi Shaktai, S. M., & Shahriari Rad, F. (2023). Investigating the moderating effect of information asymmetry on the relationship between financial leverage and investment decisions. Management and Accounting Inquiry, 8(3), 386–409. [In Persian]
Mousavi Shiri, M., Khalat Bari, H., & Vaghfi, H. (2012). The Impact of Equity Overvaluation on Earnings Management. Journal of Accounting Knowledge, 3(9), 143-166. In Persian]
Mousavi, S. Z., Kaabomeir, A., & Nasiri, S. (2023). Assessing the effectiveness of investors' judgments on the readability of disclosure of the company's financial statements. Financial Economics, 17(63), 173–192. [In Persian]
Muhammad, U., Saleem, S., Muhammad, A. U. H., & Mahmood, F. (2018). Stock mispricing and investment decisions: evidence from Pakistan. Journal of Financial Reporting and Accounting, 16(4), 725-741.
Nasiri, S. Z., & Kamyabi, Y. (2019). Investigating the Impact of Investor's Sentiment and Trading Behavior on Excess Return: Revised Fama and French Five Factor Model. Journal of Asset Management and Financing, 7(4), 97-116. [In Persian]
Nikoomaram, H., Rahnamay Roudposhti, F., Heibati, F., & Yazdani, S. (2012). Investors' cognitive biases effect on stock valuation. Financial Knowledge of Securities Analysis, 5(13), 65–81. [In Persian]
Parveen, S., Satti, Z. W., Subhan, Q. A., Riaz, N., Baber, S. F., & Bashir, T. (2021). Examining investors' sentiments, behavioral biases and investment decisions during COVID-19 in the emerging stock market: a case of Pakistan stock market. Journal of Economic and Administrative Sciences, 39(3), 549-570.
Pompian, M. M. (2006). Behavioral Finance and Wealth Management, translated by: Ahmad Badri.
Rhodes–Kropf, M., Robinson, D. T., & Viswanathan, S. (2005). Valuation waves and merger activity: The empirical evidence. Journal of financial Economics, 77(3), 561-603.
Saadat Zadeh Hesar, B., Abdi, R., Mohammad Zadeh Salteh, H., & Narimani, M. (2021). Studying the cognitive bias in investors' behavior for stock price fluctuations. Financial Economics, 15(56), 303–320. [In Persian]
Sarlak, K., Alipour Darvish, Z., & Vakilifard, H. R. (2013). The impact of sentimental decision investors and fundamental variables techniques on stock returns in Tehran Stock Exchange. Financial Knowledge of Securities Analysis, 5(16), 1–12. [In Persian]
Sayrani, M., Razmjoy, M., & Samari, R. (2023). The impact of heuristic biases in investment decision-making and perceived market efficiency: A survey at the Tehran Stock Exchange. Financial and Behavioral Researches in Accounting, 3(1), 1–16. [In Persian]
Yari, H., & Yari, A. (2016). A Study on Capital Asset Pricing Model with Different Approaches to Risk in Tehran Stock Exchange. Monetary & Financial Economics, 23(11), 146-166. [In Persian]
Zhu, Z., Song, X., & Huang, W. (2018). Top management team demography, investor sentiment, and the investment levels of listed companies. Asia-Pacific Journal of Accounting & Economics, 25(3-4), 481-495.
Journal of Advances in Finance and Investment Volume 6, Issue 3, 2025 pp. 169-200. Paper type: Research paper
|
Investigating the impact of stock valuation errors and overreaction in the market on investment decisions: the role of transparency and information shock
Nazanin Yadegari1, Ali Lalbar2, Hasan Abedi3
Received: 25/07/2024 Accepted: 18/01/2025
Extended Abstract
Introduction
The bursting of the stock price bubble in the late 1990s in America increased the importance of understanding the irrational behavior of investors and caused the spread of words such as "normal" man versus "rational" man. "Normal" human being in behavioral finance is a description of real human behavior in economic decision-making. A person who has behavioral tendencies and biases and people are exposed to these biases to different degrees, so that some of them can be easily observed in the daily behavior of humans (Pompian, 2006). Behavioral capital considers how various psychological characteristics influence the way individuals or groups act as investors, analysts, and portfolio managers. This research attempts to understand how emotions and cognitive errors affect the behavior of individual investors (Kengatharan and Kengatharan, 2014). Many researchers believe that all investors do not have the same understanding of the received information and do not show the same reaction to the trends. As a result, their decisions are not always in accordance with economic theories. Behavioral studies examine this issue in a more realistic way. Ambiguous future conditions and cognitive mistakes that are rooted in human psychology cause investors to make systematic mistakes and face cognitive biases in forming expectations, making decisions and judgments.
Literature Review
The history of behavioral finance roughly dates back to the early 1970s. This combined branch of financial sciences, which actually uses psychological sciences and sometimes sociology to better analyze the problems of its financial markets, often investigates the decision-making process of investors and their reactions to different financial market conditions and emphasizes It is more about the influence of personality, culture and judgments of investors on investment decisions. Behavioral science is one of the applied sciences that has entered the field of science in the form of a specialized field called psychology. The basic foundation of this knowledge is man and his inherent complexities, behavior and personality, which require understanding and recognition in a scientific framework under the title of psychology. Behavioral finance theory, which is based on psychology, seeks to understand how emotions and cognitive errors affect the behavior of individual investors (Kengatharan and Kengatharan, 2014). According to Gitman and Joehnk (2008), researchers in behavioral finance believe that investors' decisions are influenced by a number of beliefs and preferences. The resulting beliefs and prejudices make investors overreact to a certain type of financial information and help others make irrational decisions and affect their risk (Asiabi et al., 2021).
Research Methodology
The spatial scope of the research was the companies admitted to the Tehran Stock Exchange and the temporal scope was the years between 2014 and 2021. In this research, stock valuation errors and overreaction in the market are considered independent variables and dependent variable investment decisions. The current research is in the category of applied research, if the classification of types of research is considered based on the nature and method, then the current research method is in the descriptive research category in terms of nature, and in terms of method, it is considered in the correlation research category. In this research, the library method was used to collect data and information. Based on the systematic elimination method, 125 companies were selected as a statistical sample. In order to analyze the data, first, pre-tests of heterogeneity of variance, Flimer test, Hausman test and Jarek-Ber test were performed, and then multivariate regression test was used to test the research hypotheses with the help of Eviuse software.
Results
As a general conclusion and taking into account the cases mentioned in the literature section of the research topic, it can be concluded that stock valuation errors and extreme reaction in the market have an impact on the company's investment decisions. These results can increase the understanding and knowledge of investors and researchers in the field of capital market, and in light of that, it may be possible to identify other factors that have the ability to explain changes in investment decisions.
Discussion and Conclusion
All investors do not have the same understanding of the received information and do not show the same reaction to the trends, as a result, their decisions are not always in accordance with economic theories. Financial and economic policy makers and capital market decision makers should have sufficient knowledge of their behavior in order to attract funds from this segment of society and help them make the right decisions in the capital market so that they can achieve their investment goals. The analysis of investor behavior is a new scientific field in the space of financial behavior, which is considered a good tool for acquiring this knowledge.
Conflict of Interest
The authors of this article declared no conflict of interest regarding the authorship or publication of this article.
Keywords: Extreme Reaction, Information Shock, Information Transparency, Investment Decisions, Stock Valuation Errors.
JEL Classification: G11, G13, G14, G41.
پیشرفت‌های مالی و سرمایه‌گذاری
سال پنجم، پاییز 1403 - شماره 3
صفحات 200-169
نوع مقاله: پژوهشی
بررسی تأثیر خطاهای ارزشیابی سهام و واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری: نقش شفافیت و شوک اطلاعاتی
نازنین یادگاری4، علی لعل بار5، حسن عابدی6
تاریخ دریافت: 04/05/1403 تاریخ پذیرش: 29/10/1403
چکیده
هدف: این پژوهش به بررسی تأثیر خطاهای ارزشیابی سهام و واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری پرداخته و نقش شفافیت و شوک اطلاعاتی را مورد توجه قرار داده است.
روش‌شناسی پژوهش: این تحقیق، از نوع کاربردی و به روش توصیفی-همبستگی انجام شده است. جامعه آماری شامل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال‌های 1393 تا 1400 بوده و از بین آنها 125 شرکت با روش حذف سیستماتیک انتخاب شدند. داده‌ها با روش کتابخانه‌ای گردآوری و تحلیل‌ها با استفاده از نرم‌افزار ایویوز و آزمون رگرسیون چندمتغیره انجام شده است.
یافته‌ها: نتایج نشان داد خطاهای ارزشیابی سهام و واکنش افراطی در بازار تأثیر معناداری بر تصمیمات سرمایه‌گذاری دارند. این تأثیر در شرکت‌های دارای شفافیت بالاتر اطلاعاتی و در شرایط شوک اطلاعاتی قوی‌تر، متفاوت است. این یافته‌ها با ادبیات نظری تحقیق همخوانی داشته و نقش عوامل روانشناختی و سوگیری‌های شناختی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران را تأیید می‌کند.
اصالت / ارزش‌افزوده علمی: این پژوهش نشان می‌دهد رفتارهای سرمایه‌گذاران همواره مطابق نظریه‌های اقتصادی نیست و تحلیل رفتار آنها می‌تواند ابزار مفیدی برای سیاست‌گذاران مالی و اقتصادی باشد تا تصمیماتی اتخاذ کنند که به جذب سرمایه و حمایت از اهداف سرمایه‌گذاری افراد منجر شود.
کلیدواژه‌ها: خطاهای ارزشیابی سهام، شوک اطلاعات، شفافیت اطلاعاتی، تصمیمات سرمایه‌گذاری، واکنش افراطی.
طبقه‌بندی موضوعی: G11, G13, G14, G41.
1- مقدمه
در دهه 1970 فرضیه بازار کارای سرمایه در مرکز نظریه مالی قرار داشت، در دهه 1980 شواهدی پدیدار شد که فرضیه بازار کارا به‌طور کامل آنها را توجیه نمی‌کرد. به‌علاوه پیشرفت‌هایی در نظریه‌های روان شناختی صورت گرفت و درباره رفتار نماینده‌های اقتصادی عقلایی تردید ایجاد کرد، اما لزومی برای به‌کارگیری آنها در بازارهای مالی وجود نداشت، با این حال این امر سبب تلاش‌های غیر رسمی در ادبیات برای شرح شواهد از منظر روان شناختی شد (Nasiri and Kamyabi, 2019).
ترکیدن حباب قیمتی سهام در اواخر دهه 1990 در آمریکا بر اهمیت درک رفتار غیر عقلایی سرمایه‌گذاران افزود و موجب رواج واژه‌هایی نظیر انسان "نرمال" در برابر انسان "عقلایی" گردید. انسان "نرمال" در دانش مالی رفتاری، بیانگر توصیف رفتار واقعی انسان در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی است. انسانی که دارای تمایلات و سوگیری‌های رفتاری است و افراد با درجات متفاوتی در معرض این سوگیری‌های قرار دارد، به‌نحوی که برخی از آنها را به‌سادگی می‌توان در رفتارهای روزمره انسان مشاهده کرد (Pompian, 2006). برای سال‌ها، به‌طور پیوسته سرمایه معمولی استاندارد فرض می‌شود که سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاری خود در بازار سهام معمولی حساس هستند و به همین دلیل آنها در مورد بازده ریسک بازده و بهره برداری از ارزش آن بی تفاوت هستند. آنها باید تمام اطلاعات لازم را مطابق با فرضیه بازار کارآمد در دسترس داشته‌باشند و در تحلیل اوراق بهادار و انتخاب سهام برنده بی طرف باشند. با این حال روانشناسان دریافته‌اند که انسان‌ها به‌صورت منطقی مانند اقتصاددانان فکر نمی‌کنند. وقوع ناهنجاری‌های در بازار سهام و تحقیقات تجربی انجام شده توسط باباجید و ادتیلویه (Babajid and Adetiloye, 2012) و بشیر و همکاران (Bashir et al., 2013) نشان داد که سرمایه‌گذاران همیشه به‌اندازه اقتصاددانان منطقی نیستند. این ناهنجاری‌ها را می‌توان با یک نو ظهور از دارایی به نام فاینانس رفتاری توضیح داد. سرمایه رفتاری این مسئله را در نظر می‌گیرد که چگونه ویژگی‌های روان شناختی مختلف به نحوه عمل افراد یا گروه‌ها به‌عنوان سرمایه‌گذاران، تحلیل گران و مدیران پرتفولیو تأثیر می‌گذارد. این پژوهش تلاش می‌کند تا درک کند که چگونه احساسات و خطاهای شناختی رفتار سرمایه‌گذاران فردی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند (Kengatharan and Kengatharan, 2014). همچنین به‌دنبال توضیح این مسئله است که چرا و چگونه سرمایه‌گذاران می‌توانند فراتر از مرز عقلانیت به‌روش‌هایی عمل کنند که با آنچه تصور می‌شود مخالفت می‌کنند. بنابراین سیاست‌گذاران مالی و اقتصادی و تصمیم‌گیرندگان بازار سرمایه برای جذب سرمایه‌های این قشر از افراد جامعه و کمک به آنان برای اتخاذ تصمیمات درست در بازار سرمایه، به‌گونه‌ای که به اهداف سرمایه‌گذاری خود دست یابند، بایستی شناخت کافی از رفتار آنها داشته‌باشند. در این میان تجزیه و تحلیل رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی و جذب پس اندازه‌ای آنها به‌دلیل اثرگذاری بر متغیرهای اقتصادی همچون نرخ سرمایه‌گذاری و نرخ تورم از اهمیت زیادی برخوردار است. تحلیل رفتار سرمایه‌گذار یک حوزه علمی جدید در فضای رفتار مالی است که ابزار خوبی برای کسب این دانش به‌حساب می‌آید. در الگوی اقتصاد مالی سنتی فرض می‌شود که تصمیم‌گیرندگان کاملاً عقلایی عمل کرده و همیشه به‌دنبال بیشینه کردن مطلوبیت مورد انتظار هستند. به‌عبارت دیگر، دو پایه اصلی در پارادایم سنتی مالی، عقلانیت کامل بودن عوامل و تصمیم‌گیری مبتنی بر بیشینه سازی مطلوبیت مورد انتظار است. در حالی که در مالی رفتاری عنوان می‌شود که برخی پدیده‌های مالی را می‌توان با به‌کارگیری مدل‌هایی که در آنها برخی عوامل موجود در اقتصاد کاملاً عقلایی نیستند، درک کرد. مطالعات اخیر در بورس‌های مختلف دنیا، به این نتیجه رسیدند که بازده سهام علاوه بر عوامل خاص شرکت، تحت‌تأثیر گرایش‌های احساسی سرمایه‌گذاران نیز قرار می‌گیرند. اخبار اوج و حضیض‌های هیجانی قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران به‌طور ضمنی شواهدی را فراهم می‌کند. در واقع صف‌های خرید و فروش در بورس تهران سبب می‌شوند معامله گران فارغ از ارزنده بودن یا نبودن قیمت یک سهم به تبعیت از رفتار سایر فعالان بازار اقدام به‌قرار گرفتن در این صف‌ها کنند که این موضوع خود عاملی برای تحریک و تشدید هیجان در زمان رونق و رکود بازار است. این گونه رفتارهای غیرعقلایی، باعث ناکارایی بازار و همچنین قیمت گذاری نادرست اوراق بهادار خواهد شد و در صورت تشدید و تداوم آن، موجب بی اطمینانی و فرار سرمایه‌گذاران را از بازار فراهم خواهد نمود (Kiamehr et al., 2021). بسیاری از پژوهشگران اعتقاد دارند که همه سرمایه‌گذاران از اطلاعات دریافت شده برداشت یکسانی نداشته و نسبت به روندها واکنش یکسانی نشان نمی‌دهند. در نتیجه تصمیمات آنها همیشه مطابق با تئوری‌های اقتصادی نمی‌باشد. مطالعات رفتاری به بررسی این مسئله به شیوه‌ای واقعی‌تر می‌پردازد. شرایط مبهم آتی و اشتباهات شناختی که در روانشناسی انسان ریشه دارد، باعث می‌شود سرمایه‌گذاران در شکل گیری انتظارات، تصمیم‌گیری و قضاوت اشتباهات سیستماتیک داشته و با سوگیری‌های شناختی مواجه شوند. برای کسانی که نقش روانشناسی در دانش مالی را به‌عنوان یک عامل اثرگذار بر بازارهای اوراق بهادار و تصمیمات سرمایه‌گذاران بدیهی می‌دانند، قبول وجود تردید در مورد اعتبار مالی رفتاری دشوار است، در عین حال هنوز بسیاری از دانشگاهیان و حرفه‌ای‌های طرفدار مکتب مالی کلاسیک، بررسی جنبه‌های رفتاری انسان و تأثیر آن در تصمیمات مالی را به‌عنوان یک شاخه مستقل مطالعاتی باور ندارند. باکر و یی (Bakar andYi, 2016) در پژوهش خود بیان نمودند که آگاهی از تمایلات روان شناختی در عرصه سرمایه‌گذاری، کاملاً ضروری و نیازمند توسعه جدی دامنه اطلاعاتی است. همان طور که تفاوت روانی افراد رفتار غیر منطقی شان را توجیه می‌کند. حوزه جالب توجه دیگر، تعیین عوامل مؤثر بر میزان سرمایه‌گذاری افراد است. تئوری پردازان معتقدند که کل بازار بر پایه خصیصه‌های روانشناسی افراد شکل می‌گیرد و حرکت می‌کند. سوابق گذشته حاکی از این است اطلاعات شخصی، تحصیلات و محیط و عوامل متعدد دیگر بر رفتار سرمایه‌گذار مؤثرند. پس این رفتارهاست که حداقل بخشی از رفتار بازار را کنترل می‌کند و بی منطق عمل کردن سرمایه‌گذاران را بهتر توصیف می‌کند (Asiabi et al., 2021). طبق بررسی‌های انجام شده تاکنون هیچ پژوهشی به بررسی تأثیر عوامل روان شناختی همچون خطاهای ارزشیابی سهام و واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری با نقش شفافیت و شوک اطلاعاتی نپرداخته است، لذا موضوع مذکور دارای خلأ پژوهشی می‌باشد. البته شایان‌ذکر است که عوامل کلان مانند سیاست‌های دولت اعم از مالی و غیر مالی یا فرهنگ سرمایه‌گذاری هر کشور نیز در میزان سرمایه‌های بازار مؤثرند. رفتار سرمایه‌گذاران در بورس، نحوه تصمیم‌گیری، تخصیص منابع پولی، قیمت گذاری و ارزیابی بازده شرکت‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. شرایط مبهم و اشتباهات شناختی که در روانشناسی انسان ریشه دارد، باعث می‌شود سرمایه‌گذاران اشتباهاتی در شکل دهی انتظارات خود داشته‌باشند و در نتیجه رفتارهای ویژه در هنگام سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی از خود بروز دهند. لذا این پژوهش درصدد پاسخ‌گویی به این سؤالات است که آیا عوامل روان شناختی بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران در بازار بورس اوراق بهادار تأثیرگذار است؟ و آیا عوامل روان شناختی مثل خطاهای ارزشیابی سهام و واکنش افراطی بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران با نقش شفافیت و شوک اطلاعاتی در بازار بورس اوراق بهادار تأثیرگذار است؟
2- مبانی نظری و پیشینه پژوهش
در طول سال‌های اخیر، مطالعات و تحقیقات مالی وارد دوران فکری جدیدی شده است که در برخی آنها، مفروضات اقتصاد مالی مدرن مورد انتقاد قرار گرفته است. یکی از این مفروضات منطقی بودن سرمایه‌گذاران است که به‌طور جدی به چالش کشیده شده و مطالعات متعددی به بررسی این موضوع اختصاص‌یافته‌اند. امروزه این موضوع قوت بیشتری گرفته است که قیمت‌ها بیشتر توسط نگرش‌ها و فاکتورهای روانی تعیین می‌شوند تا متغیرهای بنیادی و بنابراین مطالعه روانشناسی بازار اهمیت بیشتری پیدا کرده است (Nikoomaram et al., 2012). هدف عمده سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در بازار سهام، کسب بازده معقول است و بازده از دو بخش تغییرات قیمت سهام و سود سهام تقسیمی به‌دست می‌آید. سرمایه‌گذاران و تحلیل گران مالی می‌توانند با به‌کارگیری مدل‌های سرمایه‌گذاری، قیمت سهام و بازده را پیش‌بینی کنند. تئوری مالی سنتی بیان می‌کند که قیمت سهام، ارزش بنیادی سهام را نشان می‌دهد و منعکس کننده ارزش جریان‌های نقدی آتی است. از دیدگاه فرضیه بازار کارا، قیمت اوراق بهادار منعکس کننده تمام اطلاعات موجود در بازار است و پیش‌بینی می‌شود که تأثیر هرگونه اطلاعات جدید در بازار، سریعاً در قیمت سهام شرکت‌ها منعکس شود. بر اساس این تئوری، سرمایه‌گذاران رفتار عقلایی داشته و به دنبال حداکثرسازی مطلوبیت مورد انتظار خود هستند. بر این اساس، تغییرات قیمت سهام به تغییرات سیستماتیک در ارزش‌های بنیادی شرکت مربوط است و رفتارهای غیرعقلایی سرمایه‌گذاران تأثیری بر بازده ندارد. با این حال، شواهد نشان می‌دهد که گرایش‌های احساسی سرمایه‌گذاران می‌تواند تأثیر مثبتی بر بازده سهامی که از ارزیابی ذهنی بالاتری برخوردارند، داشته باشد (Heidarpour et al., 2013). بسیاری از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاری تنها به عوامل شناختی محدود نمی‌شود و متأثر از مؤلفه‌های احساسی نیز هست. این عوامل روانی می‌توانند در فرایند یکپارچه‌سازی اطلاعات برای قضاوت یا تصمیم‌گیری نقش مهمی ایفا کنند. بنابراین، فرض منطقی بودن کامل سرمایه‌گذاران همواره درست نیست و ممکن است آنان گاهی تحت تأثیر احساسات تصمیم‌گیری‌های غیرمنطقی داشته باشند. همچنین، شناخت و دریافت صحیح اطلاعات از محیط یکی از مهم‌ترین مراحل در فرایند تصمیم‌گیری است. هرچه این شناخت کامل‌تر و دقیق‌تر باشد، تصمیم‌گیری‌های آتی بهتر انجام خواهد شد و در غیر این صورت ممکن است پیامدهای نامطلوبی به همراه داشته باشد (Saadat Zadeh Hesar et al., 2021). پیشینه‌ی مالیه‌ی رفتاری به‌طور تقریبی به اوایل دهه‌ی 70 باز می‌گردد. این شاخه‌ی ترکیبی علوم مالی که در واقع علوم روانشناسی و گاهی جامعه شناسی را برای تحلیل بهتر مسائل بازارهای مالی خود مورد استفاده قرار می‌دهد، اغلب به بررسی فرآیند تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و واکنش آنان در قبال شرایط مختلف بازارهای مالی می‌پردازد و تأکید آن بیشتر به تأثیر شخصیت، فرهنگ و قضاوت‌های سرمایه‌گذاران به تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری است. علوم رفتاری از جمله دانش‌های کاربردی است که در قالب رشته تخصصی به نام روانشناسی به حوزه علم ورود پیدا کرده است. زیر بنای اساسی این دانش، انسان و پیچیدگی‌های ذاتی، رفتاری و شخصیتی است که مستلزم درک و شناخت آن در چارچوبی علمی تحت عنوان روانشناسی مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته است. نظریه مالی رفتاری که مبتنی بر روانشناسی است به‌دنبال درک این مسئله است که چگونه احساسات و خطاهای شناختی بر رفتارهای سرمایه‌گذاران فردی تأثیر می‌گذارد (Kengatharan and Kengatharan, 2014). به گفته گیتمن و جوئنک (Gitman and Joehnk, 2008)، محققان در امور مالی رفتاری به این باورند که تصمیمات سرمایه‌گذاران تحت‌تأثیر تعدادی از باورها و ترجیحات قرار می‌گیرند. اعتقادات و تعصبات ناشی از آن باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به نوع خاصی از اطلاعات مالی بیش از اندازه واکنش نشان دهند و به دیگران کمک کنند تا تصمیمات غیر منطقی بگیرند و بر ریسک آنها تأثیر بگذارند (Asiabi et al., 2021). مطالعات مختلفی در زمینه انواع خطاهای ادراکی و چگونگی تأثیر این خطاها بر تصمیم‌گیری مالی سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی انجام شده و به این نتیجه دست‌یافته‌اند که تصمیمات سرمایه‌گذاران تحت‌تأثیر چندین خطا قرار می‌گیرد. از شاخص‌ترین محققان در این حوزه کانمن و تورسکی بودند که با مطرح نمودن تئوری انتظار، به گسترش این دانش کمک چشم گیری نمودند. همچنین اشنایدر، ویس، بودسکو و توماس محققانی بودند که با ارائه مقالات در زمینه مالی رفتاری نقش مهمی در مدیریت مالی ایفا نمودند و سهم عظیمی جهت کمک به سرمایه‌گذاران در اتخاذ تصمیمات مالی دارا می‌باشند (Saadat Zadeh Hesar et al., 2021).
باتوجه‌به مبانی نظری و پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، مدل مفهومی تحقیق به‌صورت زیر ترسیم می‌گردد:
شکل (1) مدل مفهومی پژوهش (Muhammad et al., 2018)
Figure (1) Conceptual research model (Muhammad et al., 2018)
در ادامه برخی از پژوهش‌های انجام شده در این حوزه مورد اشاره قرار می‌گیرد:
پروین و همکاران (Parveen et al., 2021) در پژوهشی تحت عنوان بررسی احساسات سرمایه‌گذاران، سوگیری‌های رفتاری و تصمیم‌های سرمایه‌گذاران در همه‌گیری کووید-19 در بازارهای نوظهور سهام در پاکستان به بررسی تأثیر سوگیری‌های نمایندگی، اتکا، فرا اعتمادی و اثر تمایلاتی پرداختند و نشان دادند که همه‌گیری کووید-19 رفتارهای سرمایه‌گذاران، تصمیم‌های سرمایه‌گذاری و حجم معاملات را تحت‌تأثیر قرار داده است. شواهد نشان می‌دهد که سوگیری‌های غیرمستدل از جمله سوگیری نمایندگی، اتکا، فرا اعتمادی و اثر تمایلاتی بر تصمیم‌های سرمایه‌گذاران در شرایط همه‌گیری کرونا تأثیر منفی دارد.
هادسون و همکاران (Hudson et al., 2020) به بررسی رفتار گله و احساسات سرمایه‌گذار با شواهدی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک انگلستان پرداختند. نتایج نشان داد که عوامل احساسی تأثیرگذار بر رفتار گله‌داری مدیران صندوق‌های باز و بسته پایان انگلستان به دلیل تفاوت در ساختار صندوق متفاوت است.
باکر و یی (Bakar andYi, 2016) در مقاله‌ای تحت عنوان تأثیر عوامل روانشناختی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران در بازار سهام مالزی پرداختند که یافته‌ها نشان می‌دهد که اعتمادبه‌نفس بیش از اندازه، محافظه‌کاری و سوگیری آشناگرایی تأثیر معناداری در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارد، درحالی‌که رفتار توده‌ای تأثیر معناداری بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ندارد. همچنین مشخص شده است که عوامل روانی به جنسیت فرد بستگی دارد.
لوئونگ و تی تو ها (Le Luong and Thi Thu Ha, 2011) در پژوهشی با عنوان عوامل رفتاری مؤثر در تصمیم‌گیری و عملکرد سرمایه‌گذاران فردی به اهمیت عوامل رفتاری تأثیرگذار بر تصمیم‌های سرمایه‌گذاران در بورس اوراق بهادار هوشی مین پرداختند. نتایج پژوهش پنج عامل رفتار توده‌ای، بازار، چشم‌انداز، اعتمادبه‌نفس بیش از اندازه و اتکا را مؤثر بر تصمیم‌های سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران منفرد در بورس اوراق بهادار هوشی مین معرفی کردند و همچنین عنوان کردند که از میان این پنج عامل، تنها عامل رفتار توده‌ای، چشم‌انداز و اعتمادبه‌نفس بیش از اندازه بر عملکرد سرمایه‌گذاری مؤثر است و بیشترین تأثیر مثبت بر عملکرد سرمایه‌گذاری را اعتمادبه‌نفس بیش از اندازه دارد.
گل محمدی قره بابا و پورزمانی (Golmohammadi Gharehbaba and Pourzaman, 2024) تأثیر عوامل بیولوژیکی و روانشناختی بر تصمیمات سرمایه‌گذاران را بررسی کرده‌اند. شیوه گردآوری داده‌ها از نوع پیمایشی است. جامعه آماری 384 نفر از سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی در تهران هستند که از طریق پرسش‌نامه محقق‌ساخته، به ابراز عقیده خود مبادرت کردند. برای آزمون داده‌ها از مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار SMART-PLS استفاده شد. یافته‌ها نشان از تأثیر مثبت و معنادار سوگیری‌های شناختی بر تصمیمات سرمایه‌گذاران است. همچنین نتایج تحقیق نشان می‌دهد سوگیری‌های رفتاری بر تصمیمات سرمایه‌گذاران تأثیرگذار است. از سوی دیگر بر اساس یافته‌های تحقیق عوامل فیزیولوژی و عوامل ژنتیک نیز بر تصمیمات سرمایه‌گذاران تأثیرگذار می‌باشد.
موسوی و همکاران (Mousavi et al., 2023) به ارزیابی تأثیرپذیری قضاوت‌های سرمایه‌گذاران از خوانایی افشای گزارش‌های مالی شرکت پرداخته‌است. برای گردآوری داده‌های این پژوهش، 120 نفر از سرمایه‌گذاران فعال در بورس اوراق بهادار انتخاب شدند و به‌کمک یک سناریو داده‌ها گردآوری شدند. نتایج نشان داد هنگامی که گزارش‌های مالی شرکت دارای خوانایی افشای پایین باشند، میزان حساسیت قضاوت‌های ارزیابی سرمایه‌گذاران تحت‌تأثیر قرار گرفته و افزایش پیدا می‌کند اما هنگامی که خوانایی افشای پایین باشد، روانی پردازش سرمایه‌گذاران تحت‌تأثیر قرار نخواهد گرفت. علاوه بر این مشخص گردید هنگامی که گزارش‌های مالی شرکت دارای خوانایی افشای پایین باشند، شدت و کارایی جستجوی اطلاعات بیرونی توسط سرمایه‌گذاران افزایش پیدا کرده ولی میزان اتکای سرمایه‌گذاران بر اطلاعات بیرونی تغییری پیدا نمی‌کند.
سیرانی و همکاران (Sayrani et al., 2023) تأثیر سوگیری‌های شهودی بر تصمیمات سرمایه‌گذاری و کارایی ادراک شده بازار در بورس اوراق بهادار تهران را بررسی کردند. داده‌های اولیه برای آزمون مدل پژوهش با توزیع یک پرسش‌نامه ساختاریافته در بین 400 سرمایه‌گذار فردی فعال در بورس اوراق بهادار تهران گردآوری شد و داده‌های 386 سرمایه‌گذار مبنای پردازش قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش مبین این است که رابطه مثبت و معناداری بین سوگیری‌های فرا اعتمادی و نماگری با کارایی ادراک شده بازار و تصمیمات سرمایه‌گذاران وجود دارد، همچنین رابطه منفی و معناداری بین آشناگرایی با کارایی بازار و تصمیمات سرمایه‌گذاران وجود دارد، اما معناداری رابطه این دو متغیر با سوگیری اتکا مورد تأیید واقع نشد.
میرمحمدی شاکتائی و شهریاری راد (Mirmohammadi Shaktai and Shahriari Rad, 2023) به بررسی تأثیر اهرم مالی بر تصمیمات سرمایه‌گذاری باتوجه‌به نقش عدم تقارن اطلاعاتی در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. جامعه آماری پژوهش شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را شامل می‌شود و همچنین نمونه آماری به روش حذف سیستماتیک، به تعداد ۱۱۴ شرکت در طی دورة زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ انتخاب‌شده‌اند. در این پژوهش جهت آزمون فرضیه‌ها از روش داده‌های پانل با به‌کارگیری نرم‌افزار ایویوز استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اهرم مالی تأثیر منفی و معنادار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری داشته و همچنین عدم تقارن اطلاعاتی دارای تأثیر مثبت و معنادار بر این رابطه است.
باتوجه‌به مبانی نظری مطرح شده و پژوهش‌های پیشین، فرضیه‌های پژوهش به‌صورت زیر تدوین شده است:
فرضیه اول: تأثیر خطاهای ارزشیابی سهام بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالای شفافیت اطلاعاتی متفاوت از سایر شرایط است.
فرضیه دوم: تأثیر خطاهای ارزشیابی سهام بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالای شوک اطلاعاتی متفاوت از سایر شرایط است.
فرضیه سوم: تأثیر واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالای شفافیت اطلاعاتی متفاوت از سایر شرایط است.
فرضیه چهارم: تأثیر واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالای شوک اطلاعاتی متفاوت از سایر شرایط است.
3- روش‌شناسی پژوهش
پژوهش حاضر در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد، چنانچه طبقه‌بندی انواع تحقیقات بر اساس ماهیت و روش مدنظر قرار گیرد، روش پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت در زمره تحقیقات توصیفی قرار داشته و از نظر روش نیز در دسته تحقیقات همبستگی محسوب می‌گردد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بین سال‌های 1393 تا 1400 می‌باشد، که دارای شرایط زیر باشند:
1. سال مالی کلیه شرکت‌ها منتهی به پایان اسفندماه باشد.
2. شرکت‌ها حداقل به مدت یک سال مالی توقف فعالیت نداشته باشد.
3. صورت‌های مالی و یادداشت‌های همراه شرکت‌ها مربوط به سال‌های 1393 تا 1400 به‌صورت کامل در سایت بورس اوراق بهادار تهران موجود باشد که از این تعداد 125 شرکت به‌روش حذف سیستماتیک و به‌عنوان نمونه انتخاب شدند.
جدول (1) انتخاب نمونه آماری با اعمال محدودیت‌ها و شرایط جامعه
Table (1) Selection of the statistical sample by applying the restrictions and conditions of the society
تعداد شرکت‌ها در بورس تا پایان سال 1400 | 600 شرکت |
تعداد شرکت‌های که در سال‌های 1393 تا 1400 در بورس حضور نداشته‌اند. | (145) شرکت |
تعداد شرکت‌هایی که سال مالی آنها منتهی به پایان اسفند نمی‌باشد. | (96) شرکت |
تعداد شرکت‌هایی که اطلاعات مالی موردنظر پژوهش را ارائه ننموده‌اند | (49) شرکت |
تعداد شرکت‌هایی که توقف معاملاتی بیش از سه ماه داشته‌اند | (58) شرکت |
شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بانک‌ها و بیمه‌ها | (127) شرکت |
جمع | (475) شرکت |
تعداد شرکت‌هایی که داده‌های آنها گردآوری شده است (نمونه نهایی) | 125 شرکت |
الگوها و متغیرهای پژوهش به شرح زیر می‌باشند:
1- متغیر وابسته (تصمیمات سرمایه‌گذاری):
CAPX: مخارج سرمایه‌ای (که با کل دارایی (A) تعدیل می‌شود)
مخارج سرمایه‌ای برابر است با نرخ رشد دارایی‌های ثابت (تفاوت دارایی‌های ثابت دوره جاری از دوره قبل بر دارایی‌های ثابت دوره قبل)
2- متغیر مستقل:
: خطاهای ارزشیابی سهام در سطح شرکت
: خطاهای ارزشیابی سهام در سطح کل (شرکت و صنعت)
در ادبیات حسابداری نسبت 
به‌عنوان نماینده‌ای برای ارزشیابی‌های نادرست و فرصت‌های رشد استفاده شده است.
رودز-کروف و همکاران (Rhodes–Kropf et al., 2005) نشان دادند که B اگر معیار درستی برای ارزش واقعی شرکت v باشد، 
را می‌توان به دو بخش تجزیه کرد:
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
رابطه (4) |
| |||||||||||||
رابطه (5) |
| |||||||||||||
رابطه (6) |
| |||||||||||||
رابطه (7) |
| |||||||||||||
رابطه (8) |
| |||||||||||||
رابطه (9) |
| |||||||||||||
رابطه (10) |
| |||||||||||||
رابطه (11) |
| |||||||||||||
رابطه (12) |
| |||||||||||||
رابطه (13) |
| |||||||||||||
رابطه (14) |
| |||||||||||||
رابطه (15) |
| |||||||||||||
رابطه (16) |
| |||||||||||||
عنوان متغیرها شاخص‌های توصیفی | تصمیمات سرمایه‌گذاری | جریانات نقدی | خطاهای ارزشیابی سهام در سطح شرکت | خطاهای ارزشیابی سهام در سطح کل | واکنش افراطی در بازار | اندازه شرکت | دارایی‌های مشهود | سپر مالیاتی غیر بدهی | بازده دارایی‌ها | رشد دارایی‌ها | نوسان سود | سود تقسیمی | ریسک سیستماتیک | |
CAPX/A | CF |
|
| MISV | SZ | TAN | NDTS | ROA | GR | EVOL | DIV | SYSRISK | ||
میانگین | 0/265 | 0/139 | 6/715 | 0/252 | 0/393 | 14/730 | 0/407 | 0/001 | 0/128 | 0/379 | 0/097 | 0/059 | -0/079 | |
میانه | 0/217 | 0/102 | 5/171 | -0/523 | 0/348 | 14/613 | 0/275 | 0/000 | 0/105 | 0/225 | 0/079 | 0/015 | -0/092 | |
ماکسیمم | 1/252 | 1/048 | 45/762 | 32/415 | 1/689 | 20/304 | 7/539 | 0/042 | 0/561 | 8/240 | 0/354 | 0/611 | 0/450 | |
مینیمم | -0/995 | -1/362 | -58/363 | -16/502 | 0/005 | 11/128 | 0/000 | 0/000 | -0/780 | -0/331 | 0/020 | 0/000 | -0/555 | |
انحراف‌معیار | 0/374 | 0/231 | 9/616 | 4/362 | 0/278 | 1/488 | 0/579 | 0/003 | 0/163 | 0/677 | 0/063 | 0/095 | 0/168 | |
چولگی | 0/171 | 0/431 | 0/121 | 2/626 | 1/510 | 0/745 | 2/466 | 2/325 | -0/373 | 2/989 | 1/578 | 2/501 | 0/388 | |
کشیدگی | 3/389 | 8/885 | 9/071 | 5/652 | 6/168 | 4/374 | 6/561 | 6/130 | 6/368 | 7/345 | 6/222 | 10/186 | 3/515 | |
| تصمیمات سرمایه‌گذاری | جریانات نقدی |
خطاهای ارزشیابی سهام در سطح شرکت | خطاهای ارزشیابی سهام در سطح کل | واکنش افراطی در بازار | اندازه شرکت | دارایی‌های مشهود | سپر مالیاتی غیر بدهی | بازده دارایی‌ها | رشد دارایی‌ها | نوسان سود | سود تقسیمی | ریسک سیستماتیک | |
CAPX/A | CF |
|
| MISV | SZ | TAN | NDTS | ROA | GR | EVOL | DIV | SYSRISK | ||
میانگین | 0/172 | 0/172 | 6/931 | -0/237 | 0/281 | 14/726 | 0/323 | 0/001 | 0/172 | 0/259 | 0/094 | 0/083 | -0/084 | |
میانه | 0/152 | 0/136 | 6/007 | -0/536 | 0/263 | 14/520 | 0/244 | 0/001 | 0/138 | 0/139 | 0/089 | 0/041 | -0/072 | |
ماکسیمم | 0/847 | 1/215 | 43/891 | 21/908 | 1/259 | 20/704 | 4/482 | 0/060 | 0/628 | 4/895 | 0/241 | 0/590 | 0/450 | |
مینیمم | -0/513 | -1/261 | -36/183 | -7/954 | 0/000 | 11/116 | 0/000 | 0/000 | -0/221 | -0/296 | 0/020 | 0/000 | -0/742 | |
انحراف‌معیار | 0/234 | 0/224 | 10/603 | 3/185 | 0/182 | 1/577 | 0/351 | 0/003 | 0/144 | 0/456 | 0/045 | 0/108 | 0/189 | |
چولگی | 0/226 | 0/338 | 0/092 | 2/427 | 1/032 | 0/860 | 2/076 | 3/463 | 0/698 | 1/027 | 0/434 | 1/923 | -0/497 | |
کشیدگی | 3/083 | 10/176 | 6/038 | 5/491 | 5/354 | 4/592 | 6/299 | 12/605 | 3/443 | 4/286 | 2/828 | 6/563 | 4/326 | |
عنوان متغیرها شاخص‌های توصیفی | تصمیمات سرمایه‌گذاری | جریانات نقدی | خطاهای ارزشیابی سهام در سطح شرکت | خطاهای ارزشیابی سهام در سطح کل | واکنش افراطی در بازار | اندازه شرکت | دارایی‌های مشهود | سپر مالیاتی غیر بدهی | بازده دارایی‌ها | رشد دارایی‌ها | نوسان سود | سود تقسیمی | ریسک سیستماتیک | |
CAPX/A | CF |
|
| MISV | SZ | TAN | NDTS | ROA | GR | EVOL | DIV | SYSRISK | ||
میانگین | 0/269 | 0/180 | 5/454 | 0/524 | 0/319 | 14/601 | 0/406 | 0/002 | 0/148 | 0/319 | 0/129 | 0/089 | -0/075 | |
میانه | 0/259 | 0/137 | 4/051 | -0/386 | 0/299 | 14/401 | 0/297 | 0/001 | 0/120 | 0/151 | 0/124 | 0/038 | -0/069 | |
ماکسیمم | 1/070 | 1/215 | 36/816 | 21/908 | 1/369 | 20/304 | 7/539 | 0/060 | 0/628 | 7/588 | 0/354 | 0/611 | 0/450 | |
مینیمم | -0/703 | -1/362 | -58/363 | -10/379 | 0/000 | 11/116 | 0/001 | 0/000 | -0/780 | -0/331 | 0/023 | -0/000 | -0/742 | |
انحراف‌معیار | 0/280 | 0/267 | 10/260 | 4/242 | 0/213 | 1/661 | 0/568 | 0/004 | 0/179 | 0/598 | 0/056 | 0/120 | 0/185 | |
چولگی | 0/232 | -0/120 | -0/164 | 2/198 | 1/256 | 0/797 | 2/038 | 2/979 | -0/298 | 2/976 | 1/154 | 1/818 | -0/301 | |
کشیدگی | 2/988 | 8/586 | 8/118 | 9/602 | 6/044 | 3/858 | 7/275 | 6/868 | 5/403 | 6/112 | 6/072 | 6/027 | 5/030 | |
عنوان متغیرها شاخص‌های توصیفی | تصمیمات سرمایه‌گذاری | جریانات نقدی | خطاهای ارزشیابی سهام در سطح شرکت | خطاهای ارزشیابی سهام در سطح کل | واکنش افراطی در بازار | اندازه شرکت | دارایی‌های مشهود | سپر مالیاتی غیر بدهی | بازده دارایی‌ها | رشد دارایی‌ها | نوسان سود | سود تقسیمی | ریسک سیستماتیک | |
CAPX/A | CF |
|
| MISV | SZ | TAN | NDTS | ROA | GR | EVOL | DIV | SYSRISK | ||
میانگین | 0/359 | 0/134 | 8/001 | -0/404 | 0/347 | 14/851 | 0/328 | 0/001 | 0/153 | 0/315 | 0/063 | 0/053 | -0/090 | |
میانه | 0/288 | 0/111 | 6/979 | -0/714 | 0/306 | 14/716 | 0/231 | 0/000 | 0/120 | 0/195 | 0/065 | 0/023 | -0/100 | |
ماکسیمم | 1/593 | 1/031 | 45/762 | 32/415 | 1/689 | 20/704 | 4/482 | 0/014 | 0/585 | 8/240 | 0/140 | 0/456 | 0/319 | |
مینیمم | -0/883 | -0/365 | -36/183 | -16/502 | 0/000 | 11/252 | 0/000 | 0/000 | -0/084 | -0/297 | 0/020 | 0/000 | -0/555 | |
انحراف‌معیار | 0/387 | 0/178 | 9/701 | 3/605 | 0/256 | 1/395 | 0/372 | 0/001 | 0/129 | 0/560 | 0/028 | 0/079 | 0/172 | |
چولگی | 0/251 | 1/488 | 0/305 | 0/636 | 1/743 | 0/946 | 0/718 | 3/301 | 0/892 | 3/158 | 0/603 | 2/332 | 0/091 | |
کشیدگی | 3/037 | 8/248 | 6/662 | 3/233 | 7/763 | 5/585 | 4/237 | 6/774 | 3/286 | 10/244 | 3/024 | 9/052 | 2/885 | |
|
| سطح بالا شفافیت اطلاعاتی | سطح پایین شفافیت اطلاعاتی | |||||||||||
ضرایب | خطای استاندارد | t آماره- | سطح معناداری | ضرایب | خطای استاندارد | t آماره- | سطح معناداری | |||||||
عرض از مبدأ |
| 0/471 | 0/140 | 3/368 | 0/000 | 203/0- | 0/090 | -2/247 | 0/025 | |||||
جریانات نقدی | CF | 0/438 | 0/067 | 6/534 | 0/000 | 0/317 | 0/047 | 6/719 | 0/000 | |||||
خطاهای ارزشیابی سهام در سطح شرکت |
| -0/007 | 0/001 | -4/602 | 0/000 | -0/002 | 0/000 | -2/290 | 0/022 | |||||
خطاهای ارزشیابی سهام در سطح کل |
| -0/012 | 0/003 | -860/3 | 0/000 | -0/006 | 0/002 | -2/124 | 0/034 | |||||
اندازه شرکت | SZ | -0/025 | 0/009 | -2/646 | 0/008 | 0/013 | 0/006 | 2/194 | 0/028 | |||||
دارایی‌های مشهود | TAN | 0/272 | 0/022 | 12/386 | 0/000 | 0/281 | 0/024 | 11/535 | 0/000 | |||||
سپر مالیاتی غیر بدهی | NDTS | -1/954 | 3/862 | -0/505 | 0/613 | -4/041 | 2/267 | -1/782 | 0/075 | |||||
بازده دارایی‌ها | ROA | 1/048 | 0/105 | 9/954 | 0/000 | 0/674 | 0/085 | 7/855 | 0/000 | |||||
رشد دارایی‌ها | GR | 0/154 | 0/018 | 8/332 | 0/000 | 0/153 | 0/019 | 8/033 | 0/000 | |||||
نوسان سود | EVOL | -1/030 | 0/205 | -5/014 | 0/000 | -0/629 | 0/191 | -3/288 | 0/001 | |||||
سود تقسیمی | DIV | -0/998 | 0/172 | -5/782 | 0/000 | -0/756 | 0/119 | -6/327 | 0/000 | |||||
ریسک سیستماتیک | SYSRISK | -0/157 | 0/073 | -2/162 | 0/031 | -0/144 | 0/044 | -3/239 | 0/001 | |||||
ضریب تعیین | 0/563 | 0/478 | ||||||||||||
ضریب تعیین تعدیل‌شده | 0/552 | 0/465 | ||||||||||||
Fآماره- | 49/847 | 35/586 | ||||||||||||
سطح معناداری | 0/000 | 0/000 | ||||||||||||
دوربین واتسون | 1/646 | 2/413 | ||||||||||||
|
| سطح بالا شوک اطلاعاتی | سطح پایین شوک اطلاعاتی | |||||||||||
ضرایب | خطای استاندارد | t آماره- | سطح معناداری | ضرایب | خطای استاندارد | t آماره- | سطح معناداری | |||||||
عرض از مبدأ |
| -0/188 | 0/096 | -1/961 | 0/050 | -0/231 | 0/182 | -1/269 | 0/204 | |||||
جریانات نقدی | CF | 0/149 | 0/042 | 3/494 | 0/000 | 0/096 | 0/102 | 0/935 | 0/350 | |||||
خطاهای ارزشیابی سهام در سطح شرکت |
| -0/004 | 0/001 | -4/386 | 0/000 | -0/023 | 0/004 | -5/329 | 0/000 | |||||
خطاهای ارزشیابی سهام در سطح کل |
| -0/004 | 0/002 | -1/994 | 0/046 | -0/005 | 0/001 | -2/917 | 0/003 | |||||
اندازه شرکت | SZ | 0/028 | 0/006 | 4/312 | 0/000 | 0/020 | 0/012 | 1/655 | 0/098 | |||||
دارایی‌های مشهود | TAN | 0/246 | 0/016 | 14/829 | 0/000 | 0/601 | 0/039 | 15/220 | 0/000 | |||||
سپر مالیاتی غیر بدهی | NDTS | 2/557 | 1/993 | 1/283 | 0/200 | -4/163 | 8/541 | -0/487 | 0/626 | |||||
بازده دارایی‌ها | ROA | 0/522 | 0/073 | 7/148 | 0/000 | 0/325 | 0/172 | 1/892 | 0/059 | |||||
رشد دارایی‌ها | GR | 0/191 | 0/015 | 12/222 | 0/000 | 0/130 | 0/026 | 4/932 | 0/000 | |||||
نوسان سود | EVOL | -0/724 | 0/167 | -4/336 | 0/000 | 1/010 | 0/547 | 1/843 | 0/065 | |||||
سود تقسیمی | DIV | -1/117 | 0/104 | -10/652 | 0/000 | -0/737 | 0/288 | -2/556 | 0/010 | |||||
ریسک سیستماتیک | SYSRISK | 0/035 | 0/049 | 0/707 | 0/479 | 0/005 | 0/085 | 0/058 | 0/953 | |||||
ضریب تعیین | 0/573 | 0/435 | ||||||||||||
ضریب تعیین تعدیل‌شده | 0/562 | 0/420 | ||||||||||||
آماره-F | 51/691 | 29/420 | ||||||||||||
سطح معناداری | 0/000 | 0/000 | ||||||||||||
دوربین واتسون | 2/345 | 2/243 | ||||||||||||
|
| سطح بالا شفافیت اطلاعاتی | سطح پایین شفافیت اطلاعاتی | ||||||||
ضرایب | خطای استاندارد | t آماره- | سطح معناداری | ضرایب | خطای استاندارد | t آماره- | سطح معناداری | ||||
عرض از مبدأ |
| 0/705 | 0/140 | 5/032 | 0/000 | -0/177 | 0/088 | -2/008 | 0/045 | ||
جریانات نقدی | CF | 0/458 | 0/068 | 6/680 | 0/000 | 0/309 | 0/047 | 6/567 | 0/000 | ||
واکنش افراطی در بازار | MISV | 0/098 | 0/045 | 2/167 | 0/036 | 0/095 | 0/046 | 2/064 | 0/039 | ||
اندازه شرکت | SZ | -0/040 | 0/009 | -4/482 | 0/000 | 0/009 | 0/005 | 1/632 | 0/103 | ||
دارایی‌های مشهود | TAN | 0/272 | 0/022 | 12/177 | 0/000 | 0/272 | 0/024 | 11/309 | 0/000 | ||
سپر مالیاتی غیر بدهی | NDTS | -1/976 | 3/959 | -0/499 | 0/617 | -3/802 | 2/273 | -1/672 | 0/095 | ||
بازده دارایی‌ها | ROA | 1/016 | 0/101 | 10/032 | 0/000 | 0/703 | 0/084 | 8/291 | 0/000 | ||
رشد دارایی‌ها | GR | 0/161 | 0/019 | 8/489 | 0/000 | 0/143 | 0/019 | 7/434 | 0/000 | ||
نوسان سود | EVOL | -1/261 | 0/208 | -6/041 | 0/000 | -0/681 | 0/190 | -3/570 | 0/000 | ||
سود تقسیمی | DIV | -0/950 | 0/174 | -5/448 | 0/000 | -0/744 | 0/119 | -6/234 | 0/000 | ||
ریسک سیستماتیک | SYSRISK | -0/164 | 0/074 | -2/197 | 0/028 | -0/156 | 0/044 | -3/500 | 0/000 | ||
ضریب تعیین | 0/573 | 0/541 | |||||||||
ضریب تعیین تعدیل‌شده | 0/562 | 0/530 | |||||||||
F-آماره | 51/691 | 50/352 | |||||||||
سطح معناداری | 0/000 | 0/000 | |||||||||
دوربین واتسون | 2/345 | 1/591 | |||||||||
نتایج حاصل از تخمین نشان می‌دهد که احتمال آماره t برای ضریب ثابت و ضرایب متغیرهای جریانات نقدی، واکنش افراطی در بازار، اندازه شرکت، دارایی‌های مشهود، بازده دارایی‌ها، رشد دارایی‌ها، نوسان سود، سود تقسیمی و ریسک سیستماتیک بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالای شفافیت اطلاعاتی، ضرایب متغیرهای جریانات نقدی، واکنش افراطی در بازار، دارایی‌های مشهود، بازده دارایی‌ها، رشد دارایی‌ها، نوسان سود، سود تقسیمی و ریسک سیستماتیک بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح پایین شفافیت اطلاعاتی کمتر از ۵ درصد است؛ لذا ارتباط فوق از لحاظ آماری معنی‌دار می‌باشد. و ضریب برآورد شده برای متغیر واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح شفافیت اطلاعاتی بالا و پایین به‌ترتیب برابر (۹۹۰/۰) و (۰۹۶/۰) و معنادار می‌باشد و قدر مطلق ضرایب نشان می‌دهد ضریب متغیر واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح شفافیت اطلاعاتی بالا بیشتر از ضرایب متغیرهای واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح شفافیت اطلاعاتی پایین می‌باشد. احتمال آماره t برای ضرایب متغیر سپر مالیاتی غیر بدهی بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالا شفافیت اطلاعاتی و ضرایب متغیرهای اندازه شرکت و سپر مالیاتی غیر بدهی بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالا و پایین شفافیت اطلاعاتی بیشتر از ۵ درصد است؛ لذا ارتباط فوق از لحاظ آماری معنی‌دار نمی‌باشد. بنابراین با اطمینان ۹۵ درصد این متغیرها در مدل بی معنی می‌باشند. ضریب تعیین تعدیل‌شده قدرت توضیح دهندگی متغیرهای مستقل را نشان می‌دهد که قادر است برای مدل سطح بالا و پایین شوک اطلاعاتی به‌ترتیب به میزان ۵۶ درصد و ۵۳ درصد تغییرات متغیر وابسته را توضیح دهند. احتمال آماره F بیانگر این است که کل مدل از لحاظ آماری معنی‌دار می‌باشد. مقدار دوربین واتسون برای مدل سطح بالا و پایین شوک اطلاعاتی به‌ترتیب به میزان ۳۵/۲ و ۵۹/۱ که مقدار این آماره در محدود 5/1 تا 5/2 می‌باشد بنابراین استقلال پسماندهای مدل مورد تأیید قرار می‌گیرد. باتوجه‌به فرضیه چون متغیر واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح شفافیت اطلاعاتی بالا و پایین به‌ترتیب برابر (۹۹۰/۰) و (۰۹۶/۰) و معنادار می‌باشد پس فرض 
برای فرضیه رد می‌شود. یعنی تأثیر واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالای شفافیت اطلاعاتی متفاوت از سایر شرایط است.
فرضیه ۴: تأثیر واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالای شوک اطلاعاتی متفاوت از سایر شرایط است.
: تأثیر واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح بالای شوک اطلاعاتی.
: تأثیر واکنش افراطی در بازار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با سطح پایین شوک اطلاعاتی.
جدول (9) خلاصه نتایج فرضیه ۴ با به‌کارگیری روش مقطعی در شرکت‌های با سطح بالا و پایین شوک اطلاعاتی
Table (9) summarizes the results of hypothesis 4 using the cross-sectional method in companies with high and low levels of information shock
|
| سطح بالا شوک اطلاعاتی | سطح پایین شوک اطلاعاتی | |||||||||||
ضرایب | خطای استاندارد | t آماره- | سطح معناداری | ضرایب | خطای استاندارد | t آماره- | سطح معناداری | |||||||
عرض از مبدأ |
| -0/166 | 0/091 | -1/829 | 0/068 | -0/160 | 0/183 | -0/878 | 0/380 | |||||
جریانات نقدی | CF | 0/137 | 0/042 | 3/256 | 0/001 | 0/069 | 0/105 | 0/659 | 0/510 | |||||
واکنش افراطی در بازار | MISV | 0/230 | 0/042 | 5/408 | 0/000 | 0/156 | 0/058 | 2/686 | 0/007 | |||||
اندازه شرکت | SZ | 0/021 | 0/005 | 3/557 | 0/000 | 0/009 | 0/011 | 0/763 | 0/445 | |||||
دارایی‌های مشهود | TAN | 0/221 | 0/016 | 13/674 | 0/000 | 0/575 | 0/040 | 14/252 | 0/000 | |||||
سپر مالیاتی غیر بدهی | NDTS | 3/402 | 1/973 | 1/723 | 0/085 | -5/471 | 8/749 | -0/625 | 0/532 | |||||
بازده دارایی‌ها | ROA | 0/502 | 0/068 | 7/300 | 0/000 | 0/355 | 0/175 | 2/0218 | 0/043 | |||||
رشد دارایی‌ها | GR | 0/180 | 0/015 | 11/641 | 0/000 | 0/130 | 0/027 | 4/830 | 0/000 | |||||
نوسان سود | EVOL | -0/792 | 0/162 | -4/862 | 0/000 | 1/125 | 0/554 | 2/028 | 0/043 | |||||
سود تقسیمی | DIV | -1/069 | 0/102 | -10/424 | 0/000 | -0/570 | 0/296 | -1/922 | 0/055 | |||||
ریسک سیستماتیک | SYSRISK | 0/031 | 0/048 | 0/643 | 0/520 | -0/036 | 0/087 | -0/415 | 0/677 | |||||
ضریب تعیین | 0/583 | 0/406 | ||||||||||||
ضریب تعیین تعدیل‌شده | 0/573 | 0/392 | ||||||||||||
آماره-F | 59/192 | 28/756 | ||||||||||||
سطح معناداری | 0/000 | 0/000 | ||||||||||||
دوربین واتسون | 2/354 | 2/257 | ||||||||||||
مقالات مرتبط
-
بررسی رابطه بین نوسانات قیمت ارز دیجیتال با شاخص سهام، نقدشوندگی سهام و حجم معاملات سهام
تاریخ چاپ : 1404/04/02 -
-
-
-
فرصت رشد و سیاست سرمایه‌گذاری باتوجه‌به نقش مشوق مدیریتی در بازار سرمایه ایران
تاریخ چاپ : 1403/03/15
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1404-1400