جلوه‌های معلّمی در نهضت حسینی
محورهای موضوعی : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام
1 - کارشناسی ارشد مهندسی نرم‌افزار، استادیار معلّم (هنرآموز رشته کامپیوتر) آموزش و پرورش منطقه ۱۱ تهران، پژوهشگر مؤسسه فرهنگی هنری کانون نشر و ترویج زبان قرآن (کانون زبان قرآن).
کلید واژه: سیرهٔ نبوی, نهضت حسینی, تعلیم و تربیت, معلّم و معلّمی.,
چکیده مقاله :
سیرهٔ امام حسین (ع) در ادامهٔ سیرهٔ پیامبراکرم همواره برای عموم مسلمانان مورد توجّه بوده و هست و عمدتاً جنبه‌های سیاسی اجتماعی آن مورد توجّه ویژه قرار گرفته است. در حالی که ریشه‌ای‌ترین عملکرد ائمهٔ اطهار که زیربنای همهٔ برون‌دادهای ایشان در عرصه‌های مختلف است، رویکرد معلّمی ایشان خصوصاً مبتنی بر تعلیم و تعلّم قرآن‌کریم بوده که باید مورد توجّه قرار بگیرد. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی بر آن است که براساس تحقیق موضوعی تعلیم و تربیت در قرآن کریم و نشان دادن برخی از اصول به دست آمده از آن و نمایش آن‌ها در الگوی تعلیم و تربیت پیامبراکرم، آن را در سیرهٔ امام حسین (ع) دنبال کند و توانمندی آن را در ایجاد یک فهم و زبان مشترک بین افراد در جایگاه‌ها، سن‌ها و موقعیت‌های تصمیم‌گیری مختلف نشان دهد. در این راستا، ابتدا این اصول به اختصار بیان شده‌اند و سپس به صورت موردپژوهی در سیر نهضت حسینی دَه مورد به عنوان نمونه گزینش شده و اثر آن الگوی واحد در آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.
x
The conduct (sīrah) of Imam Husayn, as a continuation of the sīrah of the Prophet Muhammad, has always been of great significance to Muslims, with particular emphasis on its socio-political dimensions. However, the most fundamental role of the Infallible Imams, which serves as the foundation for all their various contributions, is their educational approach—especially their teaching and learning methodology based on the Holy Qur’an. This aspect warrants greater attention. This research, employing a descriptive-analytical method, aims to explore the theme of education and upbringing in the Qur’an, extract key principles from it, and examine their manifestation in the Prophet’s educational model. It then traces these principles in the sīrah of Imam Hussein to demonstrate their capacity for fostering a shared understanding and common language among individuals across different roles, ages, and decision-making contexts. To achieve this, the study first briefly outlines these principles. Subsequently, through a case study approach, ten instances from the course of Imam Hussein’s movement have been selected, and the impact of this unified educational model on them has been analyzed.
منابع * قرآن کریم
1. ابن عبد البر (۱۴۲۱ق). الاستذکار: ج ۶. دار الكتب العلمية.
2. ابن‌شهرآشوب، محمد بن علی (۱۴۱۲ق). مناقب آل أبي طالب (ع): ج ۴. دار الأضواء.
3. اب‍ن‌طاوس، ع‍ل‍ی‌ب‍ن م‍وس‍ی (۱۳۷۸ش). ترجمه و م‍ت‍ن ک‍ام‍ل ل‍ه‍وف س‍ی‍دب‍ن‌طاووس. نوید اسلام.
4. ابن‌کثیر (۱۴۱۹ق). تفسیر القرآن العظیم: ج ۱. دار الکتب العلمية.
5. ابوغده، عبدالفتاح (۱۴۱۷ق). الرسول المعلم و أسالیبه في التعلیم. مکتب المطبوعات الاسلامية.
6. بخاری، محمد بن اسماعیل (۱۴۱۰ق). صحیح البخاري: ج ۱. جمهوریة مصر العربية. وزارة الاوقاف. المجلس الاعلی للشئون الاسلامية. لجنة إحياء کتب السنة.
7. پیشوائی، مهدی (۱۳۹۴ش). تاریخ قيام و مقتل جامع سيد الشهدا علیه السلام: مهدى، پىشوائي: ج۲. انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمىنى.
8. حرعاملی، محمدحسن (۱۳۷۲ش). وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة: ج ۱. اسلامیه.
9. خوش‌منش، ابوالفضل (۱۴۰۳ش). زبان قرآن (ماهیت، هویت، جایگاه و آموزش آن). پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
10. دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۳ش). لغت نامه دهخدا: ج ۱. روزنه.
11. رجبی، محسن، غفاری، مهدی، و مرادی زنجانی، حسین (۱۳۹۱ش). آموزش قرآن در سیره نبوی. بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
12. کلینی، محمد بن یعقوب (۱۳۶۳ق). الکافي: ج ۱. دار الکتب الإسلامیة.
13. لسانی فشارکی، محمدعلی (۱۴۰۲ش). اسلام محمدی به روایت نهضت حسینی: درآمدی بر مطالعات قرآنی در سیره حسینی [ ویراست ۲]. صد و چهارده.
14. لسانی فشارکی، محمدعلی؛ دیگران (۱۳۷۹ش). طرح جامع آموزش زبان قرآن. مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق (ع).
15. لسانی فشارکی، محمدعلی؛ غفاری، مهدی (۱۳۹۹ش). آموزش قرآن به روش پیامبر (۲). صدوچهارده.
16. لسانی فشارکی، محمدعلی؛ مرادی زنجانی، حسین (۱۴۰۰ش). روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم (۱۰). بوستان کتاب.
17. لسانی فشارکی، محمدعلی؛ مرادی زنجانی، حسین (۱۳۹۸ش). مطالعات قرآنی در سیرهٔ نبوی. صد و چهارده.
18. متقی، علی بن حسام‌الدین (۱۴۰۹ق). کنز العمال في سنن الأقوال و الأفعال: ج ۱۰. مؤسسة الرسالة.
19. مجتمع آموزش عالی امام خمینی «رحمه الله» (۱۳۸۹ش). مجموعه مقالات همایش سراسری اندیشه سیاسی اجتماعی امام خمینی «رحمه الله». مرکز بين‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص).
20. مجلسی، محمدباقر (۱۴۰۳ق). بحار الأنوار: ج ۴۴. دار إحياء التراث العربي.
21. مسلم بن حجاج (۱۴۱۲ق). صحیح مسلم. صحیح مسلم: ج ۲. دار الحدیث.
22. مطهری، مرتضی (۱۴۰۲ش). آشنائی با قرآن. آشنائی با قرآن: ج ۵. صدرا.
23. مفید، محمد بن محمد (۱۴۱۳ق). الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد: ج ۲. المؤتمر العالمي لألفية الشيخ المفيد.
24. م‍وس‍وع‍ة ک‍ل‍م‍ات‌‌الام‍ام‌‌ال‍ح‍س‍ی‍ن(ع) (۱۳۸۳ش). اسوه.
25. نسائی، احمد بن علی (۱۴۱۱ق). السنن الکبری للنسائي: ج ۷. دار الکتب العلمية.
26. ن‍ق‍ی‍ب زاده ج‍لال‍ی، م‍ی‍ر ع‍ب‍دال‍ح‍س‍ی‍ن (۱۳۹۹ش). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. طهوری.
27. واحد پژوهش کانون زبان قرآن (۱۴۰۳ش). عاشوراشناسی: گزارش مکتوب سلسله نشست‌های سمینار علمی فرهنگی. کانون زبان قرآن.
28. معجم المعانی. https://www.almaany.com/ar/dict/ar-ar.
29. What is Data Mining? | IBM (2024.000Z). Available online at https://www.ibm.com/topics/data-mining، updated on 12/9/2024.000Z، checked on 12/9/2024.285Z.