بررسی میزان شیوع ترماتودهای منوژن و دی‌ژن در کپور ماهیان پرورشی استان کرمان

محورهای موضوعی : ارزیابی محیط زیست

مجید عزتخواه ¹ , مجتبی علی ملائی ² , حمید شریفی ³

1 - موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی منطقه جنوب شرق کشور
2 - موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی منطقه جنوب شرق کشور
3 - دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان

تاریخ دریافت : 1394/07/13 تاریخ پذیرش : 1394/07/13 تاریخ انتشار : 1393/04/01

کلید واژه: کپور ماهیان, ژیروداکتیلوس, داکتیلوژیروس, دیپلوستوموم, ترماتود, متاسرکر,

چکیده مقاله :

بسیاری از بیماریهای انگلی با کاهش رشد، تضعیف سیستم ایمنی و در مواقعی با بروز تلفات سنگین در بین ماهیان پرورشی باعث خسارات فراوانی به پرورش دهندگان می شوند.لذا مطالعه به منظور شناسایی، پیشگیری،اعمال مدیریتهای بهداشتی و درمان امری مهم و اساسی است.ترماتودهای منوژن در استخرهای پرورش ماهی با تراکم بالای بچه ماهیان می توانند تهدیدی جدی به شمار بیایند. فرم عفونت‎زای انگل دیپلوستوموم (متاسرکر) هر ساله باعث ایجاد خساراتی در استخرهای پرورش ماهیان گرمابی می ‎گردد. هدف این مطالعه بررسی آلودگی کپور ماهیان پرورشی استان کرمان به ترماتودهای منوژن ژیروداکتیلوس و داکتیلوژیروس و ترماتود دی ژن دیپلوستوموم در فصول مختلف سال بود.این بررسی بر روی چهار گونه ماهیان پرورشی گرم آبی (کپور معمولی، کپور نقره ای، آمور و سرگنده) با وزن متوسط (انحراف معیار) 46 ±435 گرم و سن 11 هفته در مزارع پرورشی استان کرمان در چهار فصل در سال 1388 انجام شد. پس از صید و بیهوش کردن ماهی، از روی پوست و آبشش ها لام مرطوب تهیه و با میکروسکوپ نوری بررسی گردید. همچنین عدسی چشم ماهیان جهت بررسی میزان آلودگی با متاسرکر دیپلوستوموم خارج و از نظر وجود انگل مورد بررسی میکروسکوپی قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص اپیدمیولوژیک نسبت شانس و آزمون آماری مربع کای با نرم افزار آماری Stata 10 و سطح معنی دار 05/0 استفاده گردید. از مجموع 910 ماهی صید شده، 361 عدد (7/39 درصد; فاصله اطمینان 95 درصد: 8/42- 5/36 درصد) آلوده به انگل های داکتیلوژیروس، ژیروداکتیلوس و متاسرکر دیپلوستوموم بودند. بیشترین میزان آلودگی به ترتیب با انگلهای داکتیلوژیروس، متاسرکر دیپلوستوموم و سپس ژیروداکتیلوس مشاهده شد (4/52 درصد، 5/38 درصد و 1/9 درصد). بیشترین میزان آلودگی با داکتیلوژیروس و ژیروداکتیلوس در آمور (به ترتیب 76/26 و 75/7 درصد) بود اما بیشترین میزان آلودگی با متاسرکر دیپلوستوموم در کپور نقره ای (10/21 درصد) مشاهده گردید. در مقایسه فصل های مختلف، بیشترین و کمترین درصد آلودگی در پاییز و بهار (به ترتیب با 8/52 درصد و 74/13 درصد) بود. بالا بودن میزان آلودگی در پائیز و زمستان را می توان به مهاجرت پرندگان ماهی خوار به منطقه در این فصول سال نسبت داد. در مقایسه با فصل بهار نسبت آلودگی در فصول دیگر از نظر آماری معنی دار بود (<0.001P). قابل توجه است که در فصل بهار آلودگی با متاسرکر دیپلوستوموم در هیچ یک از ماهیان مورد مطالعه مشاهده نشد.