بررسی و تحلیل ماهیت جسم از دیدگاه مشاء و اشراق

محورهای موضوعی :  پژوهشهای معرفت شناختی

جعفر شانظری ¹ , حسن عزیزی ²

1 - * دانشیار گروه فلسفه وکلام دانشگاه اصفهان
2 - دانشجوی دکتری فلسفه وکلام اسلامی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اصفهان

تاریخ دریافت : 1394/03/01 تاریخ پذیرش : 1394/03/01 تاریخ انتشار : 1391/04/01

کلید واژه: طبیعت, جسم, جسمانی, ماده, ادراک, ماهیت,

چکیده مقاله :

فهم و تعریف حقیقت جوهر جسمانی یکی از مسائل بنیادین فلسفه است که فیلسوفان مسلمان به آن توجه کرده اند. ابن سینا به عنوان یکی از بزرگترین فیلسوفان مشایی تعریف مشهور از جسم را مورد تحلیل وبررسی قرار داده و تعریف جدیدی از آن ارائه می دهد، حکیم شهاب الدین سهروردی با نگرش فلسفی خود دیدگاه فیلسوفان مشاءرا نقد کرده و تعریف دیگری عرضه می کند که در اساس با آنچه که ابن سینا و دیگر مشائیان بیان کرده اند متفاوت است. مقاله حاضر مبانی دیدگاه مشائیان را تحلیل وبررسی کرده وداوری ملاصدرا در باره نظریه ی شیخ اشراق را نیزبیان کرده و میزان موفقیت دو نظریه را بررسی می کند.

چکیده انگلیسی:

To understand the nature of corporeal substance and its definition is one of the most fundamental issues of philosophy which has drawn Muslim philosophers’ attention to itself. Avicenna, as one of the greatest Peripatetic philosophers, analyzes the well-known definition of body– according to the philosophical and logical principles of Peripatetics– and brings a new definition. However, Shahāb al-Dīn Suhravardī criticizes the Peripatetics’ view and suggests another definition which is basically different from that of Avicenna and other Peripatetics. This article analyzes the view of Peripatetics and gives an account of Mullā Ṣadrā’s view on the theory of Shaikh Ishrāq. Finally it compares the success and achievement of these theories.

منابع و مأخذ:

1-     ابن سینا شیخ الرئیس،التعلیقات،عبدالرحمن بدوی، بیروت،1404 ق.

2-     ابن سینا شیخ الرئیس،الشفا (الهیات)،مکتبةآیةالله مرعشی،قم1404 ق.

3-     جمیل صلیبا- منوچهر صانعى دره بیدى‏، فرهنگ فلسفى‏،انتشارات حکمت ،تهران ،1366 ش.

4-     الرازى فخر الدین،المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات‏‏، انتشارات بیدار،قم،1411ق.

5-     راسل برتراند، تاریخ فلسفه غرب،ترجمه نجف دریا بندری،تهران،1365ش.

6-     ژان وال، بحث در مابعدالطبیعه،ترجمه یحیی مهدوی،انتشارات خوارزمی،تهران،1370ش.

7-     سهروردی شیخ شهاب الدین ،مجموعه مصنفات،به کوشش هانرى کربن و سید حسین نصر و نجفقلى حبیبى‏،چاپ دوم، تهران،1375ش.

8-     شبستری شیخ محمود،گلشن راز،به کوشش دکتر صمد موحد،تهران،1368ش.

9-     شریف میر محمد،تاریخ فلسفه دراسلام،زیر نظر نصرالله پورجوادی،مقاله دکتر نصر،تهران، 1362ش.

10-  شهیدی سیده سادات،مقاله؛ماهیت جسم از دیدگاه فلاسفه یونانی و مسلمان،مجله مشکوةالنور، شماره 28و29، سال1384ش.

11-  صدرالمتألهین شیرازی، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة،چاپ سوم، بیروت‏،1981م.

12-  صدرالمتألهین شیرازی،الحاشیه علی الهیات الشفا، نشر بیدار، قم، بی تا.

13-  طباطبائی محمد حسین،نهایةالحکمة،قم،1414ق.

14-  مصباح یزدی محمد تقی،شرح الهیات شفا،قم، 1387 ش.

15-  یثربی سید یحیی،حکمت اشراقی سهروردی،قم ، 1385 ش.