جایگاه و کارکرد قوه حاکمه تأملی در فاسفه کانت

محورهای موضوعی :  پژوهشهای معرفت شناختی

محمد اکوان ¹ (دانشیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی)
اسماعیل تاجیک ² (دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فلسفه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی)

تاریخ دریافت : 1394/02/23 تاریخ پذیرش : 1394/06/10 تاریخ انتشار : 1394/07/01

کلید واژه: زیبا‌شناسی, قوه حکم تعیّنی, قوه حکم تأملی, غایت‌مندی طبیعت, قوه فهم, قوه عقل, غایت‌شناسی,

چکیده مقاله :

کانت میان قوه حکم تعیّنی و قوه حکم تأملی تفاوت قائل است و آن را در دو قلمرو زیباشناسی و غایت‌شناسی تبیین می‌کند. قوه حکم به معنای کلی، قوه‌ای است که به جزئیات ذیل قانون کلی می‌پردازد؛ اگر کلی به‌مثابه قانون از پیش فراهم باشد، قوه حکم تعیّنی است و چنانچه جزئیات فراهم باشد و کلی باید استخراج یا کشف گردد، قوه حکم تأملی است. کانت تلاش می‌کند تبیین نماید که همان‌گونه که قوه فهم اصل یا اصولی آزاد از تجربه دارد، برای قوه حکم نیز باید اصلی آزاد از تجربه یافت. این اصل آزاد از تجربه برای قوه حکم تأملی، اصل غایت‌مندی درونی طبیعت است.

چکیده انگلیسی:

Kant differentiates between reflective and constitutive judgment explaining them in two teleological and aesthetic spheres. The judgment, in general, is a faculty which considers particular objects beneath universal law. If the niversal law has been given as priori, the judgment will be constitutive. If particulars are given and its universal law must be found, the judgment will be reflective. He tries to explain that as the faculty of understanding has its own priori principles, he also endeavors to figure out the priori principles for the judgment. The priori principle of reflective judgment is the intrinsic purpose of the nature.

منابع و مأخذ:

ریتر، یواخیم و دیگران (1386) فرهنگ‌نامه تاریخی مفاهیم فلسفه، ترجمه محمد‌رضا حسینی ‌بهشتی و دیگران، تهران: سمت.

رشیدیان، عبدالکریم (1388) مقدمه نقد قوة حکم، تهران: نشر نی.

ژیمنز، مارک (1390) زیباشناسی چیست؟، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.

کاپلستون، فردریک (1375) تاریخ فلسفه، ج6: از ولف تا کانت، تهران: علمی و فرهنگی و سروش.

کانت، ایمانوئل (1388) نقد قوه حکم، ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نی.

کورنر، اشتفان (1380) فلسفه کانت، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی.

نقیب‌زاده، میر عبدالحسین (1388) فلسفه کانت: بیداری از خواب دگماتیسم، تهران: آگه.

یاسپرس، کارل (1372) کانت، ترجمه میر عبدالحسین نقیب‌زاده، تهران: طهوری.

Allison, Henry E. (2001) Kant's Theory of Taste, A Reading of the Critique of Aesthetic Judgment, New York: Cambridge University Press.

Altman, Matthew C. (2011) Kant and Applied Ethics: The Uses and Limits of Kant's Practical Philosophy, Oxford: Wiley-Blackwell.

Wicks, Robert (2007) Routledge Philosophy Guidebook to Kant on Judgment, London: Rutledge.