زمینه و هدف: ارزیابی کیفیت آب در دسترس به خصوص جهت تأمین نیازهای شرب از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. لذا تهیه و تدوین رویکردی که بتواند با دقت بالاتر و با در نظر گرفتن عدم دقت های ناشی از خطاهای ابزاری و اندازه گیری، ارزیابی مناسب تری را ارایه دهد مهم و قابل توجه است. هدف از این مطالعه ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی دشت زنجان بر پایه روش شبیه به حل ایده آل فازی است. روش بررسی: جهت دست‌یابی به این هدف، از اطلاعات 57 و 59 نمونه از آبخوان به ترتیب در دو فصل خشک و تر که در هر نمونه 28 پارامتر کیفی مورد آنالیز قرار گرفته است، استفاده گردید. با تعیین وزن هر یک از پارامترهای کیفی در محیط فازی بر اساس نظرات افرادخبره در این زمینه و تعیین ماتریس تصمیم فازی بر مبنای استانداردهای کیفی شرب، ضریب نزدیکی نسبی هر یک از نمونه ها تعیین و بر اساس آن رتبه آلودگی هر نمونه مورد محاسبه قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان می دهد که نقاط آلوده تر عمدتاً در مرکز و شمال غربی دشت متمرکز بوده و این امر با موقعیت مراکز صنعتی (مانند مجتمع های سرب و روی) و خصوصیات هیدروژئولوژیکی آبخوان هماهنگی کامل دارد. جهت ارزیابی میزان دقت رتبه بندی انجام شده، نتایج روش پیشنهادی با حالت قطعی روش شبیه به حل ایده ال مورد مقایسه قرار گرفت. بررسی پارامترهای کیفی مرتبط به رتبه 1 (کم‌ترین میزان آلودگی)، نشان دهنده این است که اغلب پارامترها در این رتبه که می‌بایست بیان‌گر کم‌ترین میزان آلودگی باشند، در روش قطعی نسبت به روش فازی دارای مقادیر بالایی می باشند (به عنوان نمونه مقدار پارامتر آرسنیک واقع در رتبه 1 روش قطعی و فازی به‌ترتیب برابر با 4/0 و 0 میکروگرم در لیتر می باشد) و این امر در خصوص رتبه 59 (بیش‌ترین میزان آلودگی) نیز به صورت عکس تکرارشده است که حاکی از مطمئن بودن نتایج رتبه ها و دقت بالای روش پیشنهادی می باشد. بحث و نتیجه‌گیری: نتایج بیان‌گر تمرکز رتبه های بالای آلودگی در مرکز دشت و تا حدودی در نواحی شمال و شمال غربی دشت به دلیل وجود صنایع آلاینده قابل توجه و دپوی انبارهای سموم و کودهای کشاورزی در این مناطق می باشد. بر مبنای رویکرد این مطالعه می توان بیان نمود که این روش به سادگی قابلیت اجرا در هر دشت را تنها با اندازه گیری پارامترهای کیفی داشته و می تواند با دقت بالایی رتبه‌آلودگی نمونه‌های کیفی را به خصوص در مواردی که ارزیابی کیفیت آب برای مصارف شرب مدنظر باشد، مورد محاسبه قرار دهد. تفاصيل المقالة