زمینه و هدف: آب‌های زیرزمینی یکی از منابع اصلی توسعه پایدار در جوامع بشری بوده که با توجه به تامین آب مورد نیاز بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت، آلودگی آن‌ها اثرات مخربی به همراه خواهد داشت. علاوه‌براین، شبکه انتقال سوخت به‌دلیل ذخیره‌سازی و انتقال فرآورده‌های نفتی از اهمیت بالایی برخوردار ‌است. اهمیت این سیستم در هنگام وقوع حوادثی مانند زلزله از جنبه‌های مختلف افزایش می‌یابد. آلودگی منابع آب زیرزمینی براثر نشت از سیستم انتقال سوخت، یکی از اثرات ثانویه زلزله بوده و تاثیر نامطلوبی بر محیط‌زیست و سلامت انسان بر جای می‌گذارد. این تحقیق بر ارزیابی آسیب‌پذیری آب‌های زیرزمینی در اثر خرابی شبکه انتقال سوخت شهری در برابر وقوع زلزله متمرکز بوده که در قالب مطالعات موردی بر شبکه انتقال سوخت شهر تهران و آبخوان دشت تهران-کرج انجام شده‌است. روش پژوهش: در این تحقیق مدلی تلفیقی برای تحلیل آسیب لرزه‌ای و ارزیابی ریسک در شرایط عدم قطعیت در شبکه انتقال سوخت شهر تهران تعریف و اجرا شده‌است. در این مدل پیامدهای آسیب شبکه انتقال سوخت تحت سه سناریو زلزله (با بزرگای 5، 6، 7 ریشتر) بر آلودگی آب‌های زیرزمینی شهر تهران مورد ارزیابی قرار گرفته‌است. علاوه براین استراتژی‌های راهبردی به منظور کاهش اثرات احتمالی آلودگی آب‌های زیرزمینی ناشی از زلزله ارائه شده‌است. مدل پیشنهادی جهت ارزیابی آسیب در خط لوله شبکه انتقال سوخت با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون چند لایه (ANN) توسعه یافته‌است. همچنین برای ارزیابی آلودگی آب‌های زیرزمینی بر اساس نشت سوخت از شبکه انتقال سوخت آسیب دیده، از مدل DRASTIC استفاده شده‌است. در این مطالعات برنامه‌ریزی استراتژیک براساس استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری استوار و درجه استواری به منظور کاهش اثرات احتمالی آلودگی آب‌های زیرزمینی با بهره‌گیری از تئوری حداقل-حداکثر تاسف، انجام شده‌است. یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که مدل شبکه عصبی مصنوعی توسعه‌داده شده توانایی بالایی در ارزیابی آسیب (شکست و نشتی) در خط لوله شبکه انتقال سوخت داشته، به گونه‌ای که ریشه میانگین مربع خطا (RMSE) و ضریب همبستگی R به ترتیب برابر با 0.029 و 0.98 بود. براساس نتایج، میزان خسارت وارده به خط‌لوله در سناریوی اول (زمین‌لرزه با بزرگای 5 ریشتر) برابر با 15 نشتی و 2 خرابی، در سناریوی دوم ( زمین‌لرزه با بزرگای 6 ریشتر) برابر با 25 نشتی و 7 خرابی و در سناریوی سوم (زمین‌لرزه با بزرگای 7 ریشتر) تعداد نشتی‌ها 27 و 9 شکست بوده‌است. با توجه به نتایج حاصل از آلودگی آبخوان تحت سه سناریوی زلزله، مشخص می‌شود که در سناریوی زمین لرزه با بزرگای 5 ریشتر، 30 درصد آبخوان دارای پتانسیل آلودگی متوسط و 55 درصد پتانسیل آلودگی کم، در سناریوی زمین لرزه با بزرگای 6 ریشتر، 45 درصد آبخوان دارای پتانسیل آلودگی متوسط و 18 درصد پتانسیل آلودگی کم و در سناریوی زمین‌لرزه با بزرگای 7 ریشتر، 55 درصد آبخوان دارای پتانسیل آلودگی متوسط و 22 درصد پتانسیل آلودگی پایینی دارد. در راستای برنامه‌ریزی استراتژیک کاهش آلودگی آبخوان، استراتژی‌های مختلف در مقابل سناریوهای مختلف با معیار حداقل-حداکثر تاسف مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت سه استراتژی برای کاهش آلودگی منابع آب‌زیرزمینی ارائه شد. با توجه به نتایج، استفاده از استراتژی (عایق بندی محیط پیرامون خط لوله) منجر به کاهش 70 درصدی آلودگی آب‌های زیرزمینی و استفاده از استراتژی (پیاده‌سازی سیستم هوشمند لرزه‌ای برای قطع جریان سیال در وقوع زمین لرزه) که به عنوان استراتژی استوار شناخته شد منجر به کاهش 75 درصدی آلودگی آبخوان شده‌است. نتایج: براساس نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد مدل توسعه داده شده در این پژوهش مشخص گردید که مدل ارائه شده دارای عملکرد قابل قبولی در پیش‌بینی آسیب‌پذیری لرزه‌ای خط‌لوله انتقال سوخت و ارزیابی آلودگی آبخوان بوده‌است. این مدل قابلیت پیاده‌سازی در مناطق مختلف شهری و ارزیابی عملکرد سیستم انتقال سوخت تحت سناریوهای مختلف زمین لرزه و نیز ارزیابی آلودگی آب‌های زیرزمینی را داشته و به عنوان یک مدل مرجع می‌تواند به صورت گسترده مورد استفاده فعالان و طراحان قرار گیرد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از مدیریت استراتژیک کنترل آلودگی آب‌زیرزمینی، بهره‌گیری از استراتژی پیاده‌سازی سیستم هوشمند لرزه‌ای برای قطع جریان سیال در وقوع زمین‌لرزه می‌تواندبه عنوان یک راهکار فراگیر در راستای کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی بر منابع آب زیرزمینی به‌ویژه در مناطق لرزه‌خیز مورد استفاده قرار گیرد. تفاصيل المقالة

زمینه و هدف: مدیریت کارآمد پسماند و حفظ محیط زیست از جمله مسایل حایز اهمیت در سایر زمینه های مهندسی از جمله راه سازی محسوب می شود. استفاده فراوان از مصالح طبیعی در ساخت و احیای راه ها، صدمات جبران ناپذیری به محیط طبیعی وارد می آورد. از این رو در این تحقیق استفاده از نخاله های حاصل از گودبرداری و سرباره مازاد کارخانه فولاد جهت به کارگیری در لایه های روسازی راه مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: برای این منظور آزمایش های حد روانی و خمیری، ارزش ماسه ای، سایش لس آنجلس، سلامت سنگ دانه ها، تراکم و [1]CBR انجام پذیرفته و با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP)[2] میزان قابل اعتماد بودن این مصالح با درنظرگیری عوامل مختلف تعیین گردید. یافته ها: نخاله های ساختمانی با CBR برابر 2/36 جهت استفاده در لایه زیراساس مناسب می باشند. از طرفی سرباره های فولادی ناشی از کوره قوس الکتریکی به دلیل نداشتن خاصیت چسبندگی به تنهایی قابلیت استفاده در لایه روسازی راه را نداشته و جهت برطرف کردن این مشکل به صورت ترکیبی با مصالح چسبنده مورد استفاده قرار می گیرند. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان دهنده مطلوب بودن کاربرد نخاله های ساختمانی و نمونه ترکیبی ساخته شده با سرباره های فولادی و نخاله جهت استفاده در راه سازی با درنظرگیری عوامل مختلف موثر از جمله مسایل محیط زیستی می باشد. 4- Analytical Hierachy Process تفاصيل المقالة