زمین به‌عنوان یک بستر، ‌‌‌همواره در حال ذخیره کردن اطلاعات اقلیمی، ‌‌‌انسانی و محیطی است و می‌‌‌تواند آینة تمام نمای روابط زیا و گیاه با محیط‌زیست باشد. رژیم غذایی، ‌‌‌پوشش گیاهی، ‌‌‌وضعیت اقلیم، ‌‌‌دلایل انقراض موجودات زنده، ‌‌‌مهاجرت و الگوهای استقراری انسان از آن دسته اطلاعاتی است که می‌‌‌توان از بایگانیِ زمین برداشت کرد. بازیابی این اطلاعات همواره بخشی از دغدغه‌‌‌های پژوهشگران بوده است. اما آنچه مشخص است، ‌‌‌این است که شرایط محیطی گذشته را نمی‌‌‌توان تنها با تکیه‌ بر یافته‌‌‌های فرهنگی در بافت باستان‌شناسی بازسازی کرد، ‌‌‌بلکه این امر مستلزم ادغام طیف گسترده‌‌‌ای از علوم است. نتیجة این ادغام، ‌‌‌سر برآوردن شاخه‌‌‌هایی از علوم میان‌‌‌‌رشته‌‌‌ای همانند باستان‌شناسی محیطی است که هدف اصلی آن درک فرایندهای تعاملی بین انسان و محیط است. باستان‌شناسی، ‌‌‌با پیشرفت علم و تخصص‌گرایی همواره با رویکردی نو و چالش‌‌‌های نوینی مواجه است، ‌‌‌ازاین‌رو بومی‌‌‌سازی تکنیک‌‌‌های باستان‌‌‌شناسی محیطی و بازنگری مبانی نظری و عملی باستان‌شناسی ایران، ‌‌‌که به میزان زیادی در این زمینه با کاستی مواجه است امری الزامی به نظر می‌‌‌رسد. در این مقاله کوشیده‌ایم با روش‌‌ کیفی و با رویکرد توصیفی به مرور، ‌‌‌بخشی از آزمایش‌‌‌های میان‌‌‌رشته‌‌‌ای (اهداف، ‌‌‌کاربردها و کارکردها) با ذکر مثال‌‌‌‌‌‌هایی مورد استفاده در باستان‌شناسی، ‌‌‌مبتنی بر رهیافت‌‌‌های باستان‌شناسی محیطی و به‌‌‌ویژه یکی از زیر شاخه‌‌‌های آن یعنی باستان‌‌‌زمین‌‌‌شناسی، ‌‌‌در اواخر دورة پلیستوسن بپردازیم و به نیازها و ضرورت‌‌‌های این علوم میان‌‌‌رشته‌‌‌ای اشاره نمایم. تفاصيل المقالة