مفهوم‌سازی‌تاریخی یکی ازمبانی فهم اندیشه‌سیاسی است‌که از دوره یونان‌باستان تا ایران، اسلام و دوران‌مدرن مورد توجه بوده است. درگذشته مفهوم‌سازی تاریخی عمدتاً روندی عینی و وقایع‌نگارانه داشت،اما این اندیشه با اصحاب قرارداد، مفهوم‌سازی وضع‌طبیعی را به‌جای عینیت وقایع قرار‌ داد. عده‌ی دیگری از اندیشمندان-کوشیدند تا با ارائه یک‌خط سیرکلی ازتاریخ، مراحل و ساختارهای نهفته در پس تحولات راکشف کنند و برای‌خود یک دوره‌ی‌آرمانی از درون تاریخ درآورده و آن‌را به‌عنوان نمونه مثالی وضع‌آینده قرار دهند. بسیاری از ایده‌های مذهبی و نیز نظریه‌های هگل و مارکس با این شیوه درصدد ارائه‌ی الگوی‌مطلوب خود از سیاست و جامعه‌ی ایده‌آل بودند. این پژوهش با هدف پاسخ‌به‌ این پرسش تنظیم شده‌که خواجه نظام‌الملک چگونه از تجربیات تاریخی و روایت از تاریخ،کوشیده تا اندیشه‌ی سیاسی خود درباب امرسیاسی و دولت را ارائه نماید؟ ایده اولیه‌ی نگارندگان آن‌است‌که خواجه ‌نظام‌الملک با بهره‌گیری از متون تاریخی عصرخودکه عمدتاً به ایران پیش از اسلام و پس از آن‌برمی گردد،کوشیده تا با ذکر مثال‌های تاریخی و نیز بیانات و اظهارات شخصیت-های برجسته در این دو مقطع مبنایی برای دستگاه فکری خود فراهم آورد. روش به‌کارگرفته شده در این مقاله تحلیل مضمون به‌عنوان یکی از شاخه‌های جدید تحلیل محتواست، که براساس آن مضامین اصلی یک متن از طریق مطالعه‌ی اکتشافی استخراج شده و برای بررسی فرضیه مورد توجه قرارگرفت. برای بررسی فرضیه نیز نخست روش‌تاریخ‌نگاری دراندیشه‌ی سیاسی‌ وی مورد بحث قرارگرفت، سپس با بررسی متن سیاست‌نامه دونمونه تاریخی ایرانی و اسلامی تشریح شد و نهایتاً با تحلیل مضامین اصلی در این دو دوره به ارائه‌ی روش خواجه نظام‌الملک پرداخته شد. تفاصيل المقالة

سال های دهه 1340 و 1350 اوج سیاست های اصلاحات اقتصادی، توسعه و صنعتی شدن بود و برآوردهای رسمی نشان می داد که حکومت ایران به ثبات لازم برای تداوم اقتدار داخلی و منطقه ای رسیده است. اما درست در همین دوره مجموعه ای از اعتراضات و شورش ها آغاز شد که سرانجام به انقلاب 57 منجر گشت. پرسشی که در این مقاله مطرح شده تا به آن پاسخ دهیم آنست که اصلاحات ارضی چگونه به اعتراضات سیاسی شهری تأثیر گذاشته است؟ فرضیه ای که ارائه می شود آنست که اصلاحات ارضی موجب تحرک اجتماعی و جابجایی جمعیتی شده و موجب پیدایش حاشیه نشینی در حومه شهرهای بزرگ گردید. از سویی، نوسازی با وجود توسعه یافتن مرکزِ شهرهای بزرگ، چیزی جز فقر و نابرابری و بی عدالتی برای بخش مهمی از مردم شهرها نبوده که خود منجر به شکل‌گیری زمینه‌هایی برای قیام‌ها و شورش‌ها گردید. در این مقاله با استفاده از نظریه‌های والت ویتمن روستو، آندره گوندر فرانک و امانوئل والرشتاین، به بررسی موضوع در سه سطح تحلیل خُرد، میانه و کلان پرداخته و نتایج بحث مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق کیفی و با روش جامعه شناسی تاریخی خواهد بود و متون و اسناد مربوط به اصلاحات ارضی ایران و اعتراضات دو دهه پیش از انقلاب را تحلیل می کند. یافته اصلی این تحقیق نشان می دهد که جدا از اراده حکومت ها، همواره یک سری تحولات ساختاری موجبات تغییر شرایط می شود که نقش ساختارها را فراتر از کارگزاران تحمیل می کند. تفاصيل المقالة