هدف از این تحقیق پاسخگویی به یک پرسش اساسی است که در جوامع اسلامی و غیر اسلامی درباره احکام فرعی و فقه دین مطرح می‌باشد و آن پرسش این است که با توجه به تصریح قرآن کریم و سنت قطعی پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) دین اسلام دین جامع و جاودانه است و چون مسلمانان بر این باورند که حلال محمد (ص) حلال است تا روز قیامت و حرام محمد (ص) حرام است تا روز قیامت و با اعتقاد به اینکه دین اسلام خاتم‌الادیان و پیامبر آن خاتم‌الانبیا است و لازمه جاودانگی شریعت آن است که شریعت اسلام در صحنه‌های مختلف فردی و اجتماعی حضور فعال داشته و باقی خواهد ماند و اینکه جاودانگی احکام چگونه می‌تواند پاسخگو در تحولات اجتماعی باشد و چگونه می‌تواند همسویی با تحولات احکام و دستورات دینی داشته باشد که از طرفی این دستورات جوابگوی تحولات موجود باشد و از طرف دیگر این همسویی تضاد و تناقضی با حلال و حرام شریعت نداشته باشد، ما می‌توانیم در تحولات اجتماعی با استفاده از ضوابط کلی به پاسخگویی بپردازیم مثل مراجعه به اطلاقات و توجه به تبدل موضوعات و تغییر احکام به‌خاطر تغییر ارزش‌ها و نیز نقش عرف در استنباط احکام شرعی و مانند اینها. تفاصيل المقالة