فهرس المقالات یحیی نورالدینی اقدم


  • المقاله

    1 - معرفی و تحلیل سبکی نسخۀ خطی طب منظوم موسوم به «پرسش‌های کَسْری از ارسطو در طب»
    پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی , العدد 1 , السنة 3 , بهار 1397
    بررسی‌ منظومه‌های طبی بیانگر آن است که سُرایش این قبیل منظومه‌ها، از قرن چهارم هجری به این سو آغاز شده است؛ قدیمی‌ترین متن شناخته‌شده در این نوع، دانشنامۀ حکیم میسری (نوشته‌شده 370ق) است؛ از آن زمان تاکنون، رساله‌های منظوم گوناگونی به‌صورت مفصل یا موجز، در طب سروده شده أکثر
    بررسی‌ منظومه‌های طبی بیانگر آن است که سُرایش این قبیل منظومه‌ها، از قرن چهارم هجری به این سو آغاز شده است؛ قدیمی‌ترین متن شناخته‌شده در این نوع، دانشنامۀ حکیم میسری (نوشته‌شده 370ق) است؛ از آن زمان تاکنون، رساله‌های منظوم گوناگونی به‌صورت مفصل یا موجز، در طب سروده شده است که جز تعدادی اندک، بسیاری از آن‌ها، هنوز به‌صورت نسخ خطی در کتابخانه‌های مختلف ایران، پاکستان، ترکیه، هندوستان، کشورهای اروپایی، آمریکا و... پراکنده است. از منظر سبک‌شناسی، منظومه‌های طبی به‌سبب روانی مطالب نسبت به نثر، از آنجا که بهتر به خاطر سپرده می‌شدند، در نزد دانشجویان طب در قرون گذشته، خواستار فراوان داشتند؛ این مزیت، هرچند در سطوح ابتدایی و میانی آموزش طب، کارآمد بود، به‌علت ایجاز فراوان مطالب و التزام سراینده به بُحور و اوزان عروضی، و رعایت قوافی و هنجارهای نظم فارسی، در سطوح تخصصی و عالی‌تر آموزش پزشکی، چندان راهگشا و کاربردی نبوده است. در مقالۀ حاضر، یکی از منظومه‌های مختصر و بسیار مهم در طب فارسی (محفوظ در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی) از منظر محتوا و سبک معرفی شده است؛ اگرچه در مقدمۀ متن حاضر، از گفت‌وگوی انوشیروان و ارسطو در مسائل طبی سخن به میان آمده است، این سخن، از حد اشتهار انوشیروان و روزگار وی به دانش‌گستری و علم‌دوستی، فراتر نمی‌رود و محتوای رساله به هیچ عنوان، از آثار پیش از اسلام نمی‌تواند بود. سرایندۀ این منظومه و زمان دقیق سُرایش آن مشخص نیست، اما بنا به پاره‌ای شواهد و قراین سبکی، می‌توان آن را از آثار حوالی قرون هفتم تا نهم هجری محسوب کرد. تاریخ کتابت منظومۀ طبی حاضر، سال 1241ق، هم‌روزگار با عصر پادشاهی فتحعلی‌شاه قاجار (1212ـ1250ق) است. تفاصيل المقالة