اکبر شاه به عنوان بزرگترین پادشاه گورکانی هند، در تکمیل سیاست آزاد اندیشی و تسامح دینی خود در جامعه چند مذهبی و چند قومی هند، جهت آشنایی با ادیان و دانش ملل هندی دستور داد آثار برجسته هندو ، مسیحی ، بودایی و دیگر ادیان در زمینه های دینی ، تاریخی و ادبی به زبان فارسی برگردانده شود، به این ترتیب در روزگار وی نهضت ترجمه ای به راه افتاد که ایرانیان مقیم هند سهم بی بدیلی در آن داشتند، به طوری که نخبگان و مترجمان و ادبای ایرانی را می توان پیشگامان اصلی این نهضت ترجمه دانست.هدف این مقاله مطالعه نقش نخبگان ایرانی در نهضت علمی ـ ادبی عصر اکبرشاه است و به تبع آن سوال اصلی پژوهش این است که نخبگان ایرانی در چه عرصه و رشته هایی در نهضت علمی ـ ادبی عصر اکبرشاه نقش آفرین بودند؟یافته های پژوهش نشان می دهد که ایرانیان ساکن هند نه تنها از پیشرانان علم و ادب در دوره اکبر و فرمانروایان بعدی گورکانی بودند، بلکه به رشد ، گسترش و تعمیق زبان فارسی در هند بسیار یاری رساندند. روش پژوهش در این مقاله روش توصیفی ـ تحلیلی است و گردآوری اطلاعات در آن به شیوه کتابخانه ای است. تفاصيل المقالة

سادات به جهت انتساب به پیامبر اکرم، از همان بدو طلوع اسلام مورد احترام عموم مردم بوده و از موقعیت ویژه ای برخوردار بودند. فروپاشی خلافت عباسی و حاکمیت مغولان یک فضای آزاداندیشی دینی در سراسر جهان اسلام به وجود آورد و مذاهب ، طریقت ها و جریانهای فکری فرصت پیدا کردند که آزادانه به تبلیغ اندیشه های خود بپردازند. سادات هم از این فضای آزاد بی بهره نماندند و برخی خاندان های سرشناس این شانس را یافتند که قدم در راه سیاست و کسب قدرت بگذارند و حکومت هایی هرچند کوچک و محلی مانند مرعشیان تشکیل دهند. سوای حکومت هایی که سادات تشکیل دادند؛ تیمور و جانشینان او ارادت زیادی نسبت به سادات داشتند و در ساختار اداری دولت تیموری آنها را به مناصب بالا می گماردند. سادات هم به سبب موقعیت اجتماعی و نسب سیادت خود، نقشی میانجی در بین صاحبان قدرت به مثابه فرادستان و توده مردم به مثابه فرودستان داشتند و همین نقش میانجی و ارتباط و احترام دوسویه از جانب فرادستان و فرودستان باعث می شد در عرصه های سیاسی ـ اجتماعی کنشگری فعالی داشته باشند و در مواقع بحران مانند جنگ ها یگانه ملجأ توده مردم باشند. با این اوصاف هدف پژوهش حاضر مطالعه نقش سادات در عصر تیموری به مثابه یک گروه میانجی بین طبقات فرادست و فرودست است و سوالی که مطرح می شود این است که سادات در دوره فرمانروایی تیموریان به عنوان میانجی در بین طبقه فرادست و فرودست چگونه عمل می کردند ? تفاصيل المقالة

در فرهنگ سیاسی ایران از دیرباز به علت آمیختگی دین و سیاست، زندیق ستیزی امری رایج بود. ولی در هر دوره مصادیقی متفاوت داشت. این مصادیق در دوره‌ی قاجاریه به علت تقابل سنت و مدرنیته، متحول شد. سؤال مطرح شده این است که مقتضیات عصر جدید که یکی از پیامدهایش، تأثیر مدنیت اروپایی بر نوگرایان مذهبی و سیاسی بود، چه تأثیری بر تحول و دگرگونی مصادیق زندیقگری داشت؟ فرضیه این است که در جوامع دین‌سالاری مانند ایران، مصادیق زندیقگری هم‌سو با مقتضیات هر عصر دچار تحول می‌شود. این مقاله به دنبال تحلیل عملکرد برخی از سنت‌گرایان متعصب و نوگرایان افراط‌گرایی است که با دوقطبی کردن جامعه باعث گسترش مصادیق زندیقگری شدند. گردآوری داده‌ها در این مقاله کتابخانه‌ای و روش تحلیل علی است. بر اساس یافته‌ها، تحول مصادیق زندیقگری در عصر قاجار بیش از آن‌که تحت تأثیر دغدغه‌های مذهبی باشد، متأثر از شرایط فرهنگی و مذهبی جامعه و اغراض شخصی بود. تفاصيل المقالة