زمینه و هدف: پایداری کشاورزی به‌عنوان پیش نیاز اصلی برای سودآوری بلندمدت بخش کشاورزی تلقی می‌شود. ارزیابی پایداری کشاورزی نقش مهمی در دستیابی به توسعه پایدار دارد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه پایداری گندم دیم و آبی در استان گلستان انجام یافته است. روش بررسی: داده های مورد نیاز با مراجعه به سازمان جهادکشاورزی استان گلستان، استفاده از سیستم هزینه تولید جهاد کشاورزی و همچنین تکمیل پرسشنامه، استخراج و جمع آوری گردید. برای وزن دهی معیارهای تعیین‌کننده پایداری ازنظرات متخصصان اقتصاد کشاورزی، ترویج کشاورزی، محیط‌زیست، زراعت و گیاه پزشکی استفاده شد. در نهایت، با استفاده از تجمیع شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی به ارزیابی و مقایسه پایداری محصولات گندم آبی و دیم در استان گلستان طی سال زراعی‌ 95-1394 پرداخته شد. برای تحقق اهداف تحقیق از روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که در شاخص‌های زیست محیطی (مصرف کود، آفت کش‌ها، مصرف آب آبیاری ، ورود ماشین آلات به مزرعه و کشاورزی تلفیقی) گندم دیم سازگاری بیشتری با محیط‌زیست دارد و با نمره 679/0 پایدارتر از گندم آبی با نمره 321/0 است. همچنین، در شاخص‌های اقتصادی (حاشیه ناخالص کشاورزی، ارزش ناخالص محصول، عملکرد تولیدات زراعی و بیمه) گندم آبی با نمره 538/0 پایدارتر از گندم دیم با نمره پایداری 462/0 می باشد. در شاخص‌های اجتماعی نیز (تحصیلات، سن، شغل جانبی نیروی کار و تعداد افراد تحت تکفل) گندم دیم با نمره 56/0 پایدارتر از گندم آبی با نمره 44/0 می باشد. به علاوه، میزان شاخص پایداری کل نشان می دهد که گندم دیم از گندم آبی پایدارتر است. بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج، پیشنهاد می شود کشت محصول گندم با گونه های مقاوم به کم آبی ترویج گردد. تفاصيل المقالة