مقدمه و هدف: هدف این مطالعه مقایسه نتایج تجربی حاصل از تخمین کارایی فنی و کارایی سود شالی‌کاران استان گیلان و تعیین تأثیر بهبود کارایی بر مقدار آلودگی حاصل از مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی در سال زراعی 97-1396 می­باشد. مواد و روش­ها: در تحلیل کارایی فنی و سود از تابع فاصله جهت­دار استفاده شد. مزارع از لحاظ منطقه در سه گروه دسته­بندی شدند (شرق، مرکز و غرب). هم‌چنین، مزارع بر اساس ارقام برنج (رقم هاشمی، رقم علی کاظمی، رقم شیرودی، رقم جمشیدی و رقم خزر) نیز به 5 گروه تقسیم شدند. در این مطالعه از نرم‌افزارهایR ، GAMS و Excel استفاده شد. یافته­ ها: نتایج نشان داد که بهبود کارایی فنی باعث کاهش تخلیه مازاد مواد مغذی به محیط زیست شده اما بهبود کارایی سود، در بیش‌تر موارد تخلیه مازاد مواد مغذی به محیط را افزایش می‌دهد. بر اساس نتایج، بهبود کارایی فنی مقدار تخلیه مازاد مواد مغذی به محیط زیست را در رقم هاشمی به مقدار 5/3 تا 8/38 درصد، رقم علی­کاظمی 4/0 تا 3/23 درصد، رقم جمشیدی 6/7 تا 42 درصد، رقم خزر 9/2 تا 7/20 درصد و رقم شیرودی 18 تا 6/48 درصد در هر هکتار کاهش می‌دهد. بحث و نتیجه ­گیری: اگر شالی‌کاران استان گیلان از نظر فنی کارا شوند این امر منجر به کاهش آلودگی در تمام مناطق خواهد شد. با توجه به اینکه استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی منجر به تخلیه مازاد مواد مغذی به محیط زیست می‌شود، ترغیب شالی‌کاران به انجام آزمون خاک و استفاده بهینه از کودهای شیمیایی می‌تواند مقدمات کاهش آلودگی و افزایش کارایی فنی را فراهم آورد. تفاصيل المقالة