تجزیهوتحلیل فضایی در باستانشناسی در زمینههای گوناگون باستانشناسی چشمانداز، آنالیز آماری اهمیت زیادی یافت. باستانشناسی فضایی روابط مکانی دادههای باستانی، الگوهای ایجادشده در اثر فعالیتهای انسانی و پیامدهای آن در فضای درونی محوطههای باستانی و محیط اطراف آنها را م أکثر
تجزیهوتحلیل فضایی در باستانشناسی در زمینههای گوناگون باستانشناسی چشمانداز، آنالیز آماری اهمیت زیادی یافت. باستانشناسی فضایی روابط مکانی دادههای باستانی، الگوهای ایجادشده در اثر فعالیتهای انسانی و پیامدهای آن در فضای درونی محوطههای باستانی و محیط اطراف آنها را مطالعه میکند. هدف اصلی پژوهش تجزیهوتحلیل ژئوماتیک و خوشهبندی سه دوره باستانشناختی شهرستان خنج است. پرسش محوری پژوهش، توزیع مکانی محوطههای باستانشناختی دشت خنج بر اساس خوشهبندی دورهای (پیشازتاریخ، تاریخی-اسلامی، اسلامی) از چه الگوهایی تبعیت میکند و چه عواملی در مکانیابی این محوطهها نقش ایفای نمودهاند؟ پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی است. ابتدا با مطالعات میدانی192 نقطه باستانشناختی در سه دوره دستهبندی و موقعیت مکانی آنها (طول و عرض جغرافیایی) ثبت گردید. سپس بامطالعه ادبیات پژوهش جهت استخراج 8 شاخص مؤثر (فاصله از رودخانه، ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب، شرایط اقلیمی، پوشش گیاهی، میزان بارش، فاصله از روستاها) در پراکنش مراکز و نقاط باستانی موجود در سطح شهرستان خنج در سطح 4دهستان شناسایی با استفاده از تکنیک دلفی استخراج شدند، وضعیت نهایی نقاط از طریق ابزار سمی واریوگرام در بخش Geostatistical analyst با نرمافزار ArcGIS تجزیهوتحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان میدهد؛ بیش از 45% محوطهها در ارتفاع1100-900m و درشیب 5 تا10% پراکنش یافته است، اقلیم آنها با متوسط بارش100 تا 150mm کمتر، اقلیم معتدل و مراتع اطراف آنها قابل آبیاری است. میانگین وسعت محوطهها بیش از1هکتار و میانگین فاصله از روستاها 3000m است. فاصله از منابع آب بهطور میانگین بیش از3 کیلومتر است، محوطهها بهصورت متمرکز در نیمه شرقی و بخشی در قسمت جنوبشرق شهرستان پراکنش دارند.
تفاصيل المقالة
دره طارم علیا واقع در شمال استان زنجان با جریان رودخانه قزل اوزن در میانه آن توسط دو رشته کوه موازی از رشته کوههای البرز محدود شده که جهت امتداد آنها شرق به غرب است. در این پژوهش، با تلفیق نتایج حاصل از معدود پژوهشهای باستانشناختی و مطالعات جدید میتوان تصویری از وضع أکثر
دره طارم علیا واقع در شمال استان زنجان با جریان رودخانه قزل اوزن در میانه آن توسط دو رشته کوه موازی از رشته کوههای البرز محدود شده که جهت امتداد آنها شرق به غرب است. در این پژوهش، با تلفیق نتایج حاصل از معدود پژوهشهای باستانشناختی و مطالعات جدید میتوان تصویری از وضعیت فرهنگی منطقه در دوران مختلف ارائه نمود و با تجزیه و تحلیل دادههای بدست آمده از این پژوهش، ارتباطات و برهمکنشهای منطقهای و فرامنطقهای این ناحیه با نواحی همجوار و غیرهم جوار را مشخص کرد. به این منظور دهستانهای آب بر و درام از بخش مرکزی شهرستان طارم علیا مورد بررسی قرار گرفتند. طی این بررسی تعداد ۳۹ محوطه و مکان باستانی شناسایی و ثبت شد که در این پژوهش معرفی و مطالعه گردیدهاند. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش و با استناد به شناسایی تعداد زیادی محوطه عصر آهن (۱۶ مورد) و دوران تاریخی (۱۲) مورد شاهد گسترش کمی و کیفی شواهد سکونت و استقرار جوامع بشری در منطقه از هزاره دوم قبل از میلاد تا نیمه نخست هزاره اول پس از میلاد هستیم. رونقی که به نظر میرسد، با توجه به حجم انبوه مکانها و محوطهها و آثار فرهنگی ادوار مختلف اسلامی (۱۹) مورد در طول دوران اسلامی همچنان تداوم داشته است.
تفاصيل المقالة
منطقه قروه در جنوب شرق استان کردستان بهدلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص زیستمحیطی و نیز قرابت جغرافیایی با مراکز استقراری مهم دوره اشکانی شمال غرب و غرب ایران، دارای آثار و استقرارهایی از آن دوره است. طی بررسیهای میدانی انجام شده مشخص گردیده که بیشتر محوطههای اشکان أکثر
منطقه قروه در جنوب شرق استان کردستان بهدلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط خاص زیستمحیطی و نیز قرابت جغرافیایی با مراکز استقراری مهم دوره اشکانی شمال غرب و غرب ایران، دارای آثار و استقرارهایی از آن دوره است. طی بررسیهای میدانی انجام شده مشخص گردیده که بیشتر محوطههای اشکانی این منطقه بقایای استقرارهای کوچکی هستند. این مقاله در پی آن است تا بر اساس توصیف، طبقهبندی و گونهشناسی سفالهای اشکانی بهدست آمده از این منطقه به افزایش اطلاعات ما در مورد وضعیت فرهنگی این منطقه در دوره اشکانی کمک نماید. بر اساس مطالعات انجام گرفته، سفالهای این منطقه شامل سفالهایی با نقوش طنابی، خمرههای ذخیره آذوقه و سفال شاخص دورة اشکانی یعنی سفال جلینگی هستند. فرم بیشتر این سفالها را انواع کاسه، پیاله، کوزه و خمره، دیگ و دیگچه تشکیل میدهد. از تزئینات شاخص بهکار رفته بر روی این سفالها میتوان به نقوش کنده به صورت خطوط مواج و موازی و نوعی تکنیک منحصر به فرد ترصیعکاری (نگینکاری) اشاره کرد. بر اساس نتایج این مطالعه میتوان گفت سفالهای اشکانی منطقه قروه، ضمن دارا بودن برخی ویژگیهای بومی- محلی، عمدتاً همانند نمونههای مکشوفه از مکانهایی چون بیستون، نوشیجان، هگمتانه، قلعه ضحاک، قلعه یزدگرد، معبد خورهه، کنگاور و درههای اسدآباد، پاوه، مریوان، ثلاث باباجانی و بیشتر مناطق غرب کشور است.
تفاصيل المقالة
بازار زنجان بهعنوان یکی از بزرگترین بازارهای ایران و مهمترین مرکز اقتصادی و اجتماعی استان زنجان و در شکل قلبی تپنده در بافت قدیم شهری، نقش ممتازی را در ساماندهی امور معیشتی و اعتقادی مردم این دیار به خود اختصاص داده است. اگر چه عملکرد این بخش مهم از بافت تاریخی گاه به أکثر
بازار زنجان بهعنوان یکی از بزرگترین بازارهای ایران و مهمترین مرکز اقتصادی و اجتماعی استان زنجان و در شکل قلبی تپنده در بافت قدیم شهری، نقش ممتازی را در ساماندهی امور معیشتی و اعتقادی مردم این دیار به خود اختصاص داده است. اگر چه عملکرد این بخش مهم از بافت تاریخی گاه به دلایل غیر قابل اجتناب اجتماعی و گاهی بهعلت بیتدبیری برنامهریزان ادوار مختلف شهری و دگرگونیهای فرهنگی و اجتماعی از شکلی به شکل دیگر درآمده، لیکن کماکان گذشته از شمار معتنابه مردم شهرنشین، شمار زیادی از ساکنین و روستاهای اقماری شهر زنجان نیز از خدمات متنوع و مستمر آن برخوردارند. توده ساختمانی و فضاهای موجود، وجود سلسله مراتب و ساختار فضائی، از راستههای اصلی گرفته تا ابنیه عامالمنفعه در مجاورت راستهها از جمله مساجد، گرمابــههـا، آب انبارها، سراها و تیمچهها و ویژگیهای کارکردی بازار از دوره قاجاریه تا به امروز ویژگیهایی توأمان برای این اثر ارزشمند ملی رقم زده است. همچنین، آثار تحولات نوین شهری در استحاله بخشی از وظایف و عملکردهای بازار قدیم به خوبی مشهود است. به همین روی، بازار زنجان را میتوان از جمله زندهترین و پویاترین بازارهای سنتی دنیا دانست که در تعامل با پیشرفتهای معاصر شهری و مدرنیته نشاط و حیات خود را محفوظ داشته است.
تفاصيل المقالة
فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی
,
العدد2,السنة
13
,
تابستان
1400
تجزیهوتحلیل فضایی در باستانشناسی در زمینههای گوناگون باستانشناسی چشمانداز، آنالیز آماری اهمیت زیادی یافت. باستانشناسی فضایی روابط مکانی دادههای باستانی، الگوهای ایجادشده در اثر فعالیتهای انسانی و پیامدهای آن در فضای درونی محوطههای باستانی و محیط اطراف آنها را م أکثر
تجزیهوتحلیل فضایی در باستانشناسی در زمینههای گوناگون باستانشناسی چشمانداز، آنالیز آماری اهمیت زیادی یافت. باستانشناسی فضایی روابط مکانی دادههای باستانی، الگوهای ایجادشده در اثر فعالیتهای انسانی و پیامدهای آن در فضای درونی محوطههای باستانی و محیط اطراف آنها را مطالعه میکند. هدف اصلی پژوهش تجزیهوتحلیل ژئوماتیک و خوشهبندی سه دوره باستانشناختی شهرستان خنج است. پرسش محوری پژوهش، توزیع مکانی محوطههای باستانشناختی دشت خنج بر اساس خوشهبندی دورهای (پیشازتاریخ، تاریخی-اسلامی، اسلامی) از چه الگوهایی تبعیت میکند و چه عواملی در مکانیابی این محوطهها نقش ایفای نمودهاند؟ پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی است. ابتدا با مطالعات میدانی192 نقطه باستانشناختی در سه دوره دستهبندی و موقعیت مکانی آنها (طول و عرض جغرافیایی) ثبت گردید. سپس بامطالعه ادبیات پژوهش جهت استخراج 8 شاخص مؤثر (فاصله از رودخانه، ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب، شرایط اقلیمی، پوشش گیاهی، میزان بارش، فاصله از روستاها) در پراکنش مراکز و نقاط باستانی موجود در سطح شهرستان خنج در سطح 4دهستان شناسایی با استفاده از تکنیک دلفی استخراج شدند، وضعیت نهایی نقاط از طریق ابزار سمی واریوگرام در بخش Geostatistical analyst با نرمافزار ArcGIS تجزیهوتحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان میدهد؛ بیش از 45% محوطهها در ارتفاع1100-900m و درشیب 5 تا10% پراکنش یافته است، اقلیم آنها با متوسط بارش100 تا 150mm کمتر، اقلیم معتدل و مراتع اطراف آنها قابل آبیاری است. میانگین وسعت محوطهها بیش از1هکتار و میانگین فاصله از روستاها 3000m است. فاصله از منابع آب بهطور میانگین بیش از3 کیلومتر است، محوطهها بهصورت متمرکز در نیمه شرقی و بخشی در قسمت جنوبشرق شهرستان پراکنش دارند.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications