مقدمه: کاربردهای شبکه­های بیزی سبب شده است تا به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای تصمیم­سازی و تصمیم‌گیری در حل مسائل منابع طبیعی و زیست‌محیطی گسترش پیدا کنند. هدف از تحقیق حاضر پیش­بینی اثرات تغییر الگوی کشت بر سطح ایستابی و هدایت الکتریکی آبخوان آزاد در منطقه علی‌آباد استان گلستان از طریق به‌کارگیری رویکرد تلفیق شبکه­های تصمیم بیزی است.
روش: به‌عنوان اولین گام چارچوب مدل مفهومی و نحوه ارتباط بین متغیرهای آن ترسیم شد و برای منطقه موردمطالعه، سه سناریوی مدیریتی الگوی کشت (الگوی کشت وضع موجود، الگوی کشت با نیاز آبی بالا و الگوی کشت با نیاز آبی کم) تعریف شدند. احتمالات وقوع اولیه، جداول احتمال شرطی و احتمالات کل با استفاده از داده­های مشاهداتی، نتایج مدل CROPWAT و نظرات کارشناسی تعیین شدند. برای اجرای مدل بیزی و آنالیز حساسیت مدل با دو معیار کاهش واریانس و واریانس باور از نرم‌افزار Netica استفاده شد.
یافته­ها: نتایج پیش­بینی اثرات سناریوهای الگوی کشت نشان داد برای الگوی کشت با نیاز آبی کم، میزان احتمال وقوع سطح ایستابی با وضعیت افزایشی حدود پنج درصد نسبت به الگوی کشت وضع موجود افزایش خواهد یافت. همچنین برای الگوی کشت با نیاز آبی کم، میزان احتمال وقوع هدایت الکتریکی با وضعیت بهبود، حدود دو درصد نسبت به میزان احتمال آن در الگوی کشت وضع موجود، افزایش خواهد داشت. آنالیز حساسیت مدل بیزی نشان می‌دهد نیاز آبی نقشی تأثیرگذار در تغییر خصوصیات آبخوان آزاد دارد. نتایج حاکی از آن است که شبکه­های تصمیم بیزی قادرند با پیش‌بینی و ارائه اثرات تغییر الگوی کشت بر خصوصیات کمی و کیفی آبخوان آزاد در یک محیط احتمالاتی به برنامه­ریزان برای مدیریت بهتر منابع آب‌های زیرزمینی کمک کنند. تفاصيل المقالة