گیاه شاهدانه (Cannabis sativa L.) یک محصول امیدبخش به‌لحاظ تولید داروهای گیاهی خاص موردتوجه می‌باشد. همچنین سیلیکون، به عنوان یک عنصر اصلی بسیار مهم در بهبود عملکرد گیاهان در شرایط متنوع محیطی مطرح می‌باشد. سیستم‌های کشت بدون‌خاک از مهمترین فناوری روز دنیا برای محیط های نامساعد محیطی است در همین راستا باهدف بررسی عملکرد رشدی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی شاهدانه تحت محلول‌پاشی سیلیکون، آزمایشی گلدانی، در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در بهار و تابستان سال 1398، براساس فاکتوریل دوعاملی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تیمارسیلیکون با غلظت های صفر، 0/75، 1/5 و 2/25 میلی مولار و سه تکرار در چهار بستر کشت (خاک و ماسه (مشتقات خاکی)، خاک و ورمی کمپوست (مشتقات خاکی)، پرلیت (هیدروپونیک)، پرلیت و کوکوپیت (هیدروپونیک)) انجام شد. پس از کامل شدن رشد رویشی، شاخص های رشدی، مورفوفیزیولوژیک و فیتوشییمیایی از جمله طول ریشه و اندام هوایی (خط‌کش)، وزن تر اندام هوایی و ریشه، وزن خشک اندام‌هوایی و ریشه، رطوبت نسبی برگ (ترازو)، سطح برگ (سطح برگ‌سنج)، رنگیزه های فتوسنتزی و آنتوسیانین، قندکل، فنل‌کل، فلاونوئیدکل، فعالیت آنتی اکسیدانی (اسپکتوفتومتر)، برخی عناصر برگ و ریشه (فلیم‌فتومتر) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که سیستم کشت دارای اثر معنی‌داری روی همه صفات مورد اندازه‌گیری (به جز فلاونوئیدکل) بوده است و اعمال سیلیکون سبب بهبود بسیاری از صفات فیتوشیمیایی و اجزای عملکرد با غلظت 1/5 و 2/25 در این گیاه شد. نکته قابل‌توجه اینست که سیلیکون در سیستم‌های هیدروپونیک سبب بهبود صفات رشدی و جذب عناصر گردید ولی در محیط کشت‌های مشتقات خاکی، سبب افزایش صفات فیتوشیمیایی فلاونوئیدکل و آنتوسیانین شد. نتایج به‌دست آمده می‌تواند حاکی از آن باشد که استفاده از محیط کشت‌های هیدروپونیک سبب افزایش عمکرد می‌گردد درحالی‌که در محیط‌های کشت خاکی به سبب وجود برخی محدودیت‌ها به ویژه محدودیت در جذب عناصر، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی غیرآنزیمی مانند فنل‌کل افزایش نشان می‌یابد. تفاصيل المقالة