گزارش‌های زیادی مبنی بر افزایش متابولیت‌های ثانویه در گیاهان دارویی تحت تاثیر تنش‌های محیطی وجود دارد. به همین منظور، جهت بررسی اثر تنش‌های خشکی متوسط و شدید (70 و 40 درصد ظرفیت زراعی) و شوری (50 میلی‌مولار نمک NaCl) بر برخی از پارامترهای مورفولوژیکی و بیوشیمیایی مرزه تابستانه شامل وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی، ارتفاع بوته، طول ریشه، نسبت ریشه به اندام هوایی، تعداد برگ و شاخه فرعی، میزان کلروفیل کل، a و b، آنتوسیانین، فلاونوئید و آلکالوئیدکل در برگ و ریشه، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی (CRD) با چهار تکرار و چهار تیمار در دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) در سال 1395 اجرا شد. ترکیبات بیوشیمیایی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری سنجش شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش خشکی و شوری، نوع بافت گیاهی و اثر متقابل آنها اختلاف آماری معنی‌داری (01/0P≤) از نظر تمام ترکیبات بیوشیمیایی بجز فلاونوئید داشتند. نتایج نشان داد که تنش شوری تاثیر منفی بر صفات مورفولوژیکی مرزه نداشته و در تنش شوری نسبت به عدم تنش، ارتفاع بوته (از 4/18 به 8/19 سانتی‌متر)، تعداد برگ (از 33 به 36) و وزن تر ریشه (از 05/0 به 08/0 گرم) افزایش معنی‌داری داشت و وزن تر اندام هوائی (به ترتیب با 5/0 و 52/0 گرم)، وزن خشک اندام هوائی (با 08/0 و 07/0 گرم)، وزن خشک ساقه (با 03/0 و 03/0 گرم)، وزن خشک ریشه (با 02/0 و 016/0 گرم) و وزن خشک برگ (با 04/0 و 04/0 گرم) بدون اختلاف معنی‌دار در یک کلاس آماری قرار گرفتند. اما تمام صفات در تنش خشکی نسبت به عدم تنش کاهش معنی‌داری یافتند و مشخص گردید که مرزه تابستانه نسبت به شوری مقاوم و در برابر خشکی حساس است. میزان آلکالوئید کل تحت تنش خشکی شدید (OD.g-1.DW 173/0) و تنش شوری (OD.g-1.DW 16/0) نسبت به عدم تنش (OD.g-1.DW 12/0) به‌ترتیب 44 و 33 درصد افزایش نشان داد. میزان کارتنوئید با افزایش شدت تنش خشکی کاهش یافت، در حالیکه تحت تنش شوری (133/0 میلی‌گرم درگرم بافت تر) نسبت به عدم تنش(12/0 میلی گرم در گرم بافت تر) افزایش داشت. محتوای فلاونوئید تحت تاثیر تیمارهای تنش قرار نگرفت در حالیکه میزان آنتوسیانین طی تنش‌های خشکی و شوری (به‌ترتیب با مقادیر 67/0 وOD.g-1.FW 62/0) کاهش معنی‌داری نسبت به شرایط عدم تنش (OD.g-1.FW23/1) نشان داد. تفاصيل المقالة