آشنایی با فرهنگ عامیانه در فهم متون ادبی و ظرایف آن‌ها مدخلیت دارد. همین نکته لزوم پرداختن به این مهم را مسلّم می‌کند. بنابراین ضروری است که روند تأثیرپذیری شاعران از فرهنگ عامیانه قبل از خود و تأثیرگذاری آثار ایشان بر فرهنگ و ادب عامّه بعد از خود بررسی و بیان شود. این امر موجب درک بهتر و فهم درست تر آثار ادبی می‌شود. در این مقاله به بررسی تطبیقی ضرب المثل‌های فرهنگ عامیانه مشاغل و طبقات اجتماعی در آثار سعدی و متنبی پرداخته است. هدف از این مقاله استخراج و طبقه بندی و بررسی تطبیقی مشاغل اجتماعی و فرهنگ عامّه در آثار سعدی و متنبی می‌باشد. این مقاله با روش کتابخانه ای اطلاعات را فراهم کرده و پس از تحلیل محتوایی اطلاعات، آن‌ها را به شکل توصیفی- تحلیلی ارائه کرده است. بر اساس نتایج پژوهش درمی یابیم که فرهنگ عامیانه در بسیاری از مشاغل و طبقات اجتماعی متجلی شده است که برخی از آن‌ها ریشه در دین و مذهب جوامع دارند و برخی ریشه در اساطیر و افسانه ها، و برخی نیز باورهایی خرافی، بی پایه و برساخته ذهن عامّه مردم است. هر دو شاعر ضرب المثل های فراوانی را در آثار خود برای طبقات اجتماعی و مشاغل مختلف به کار برده‌اند که این امر از لحاظ مردم شناسی، جامعه شناسی و روان‌شناسی اجتماعی حائز اهمیت است. تفاصيل المقالة

کنکاش در اعماق ادبیات کهن ایران، به عنوان یک سند مهم تاریخی، موجب آشنایی بیش‌تر ما با گذشته اجتماعی خویش می‌شود؛ کار و تلاش برای استمرار حیات و رفع نیازهای خویشتن و همنوعان به عنوان یک ضرورت از گذشته تا به امروز بوده است. وجود ضرب المثل‌های فراوان در خصوص کار و تلاش نشان‌دهنده اهمیت آن نزد بزرگان و دقت مردمان در گسترش فرهنگ کار می‌باشد. به عنوان فرهنگ ادب عامه و نگاه جامعه شناختی با مراجعه به دیوان سنایی، انوری و خاقانی، به عنوان سردمداران نقد اجتماعی، می‌بینیم که سنایی پس از دوران تحول، به نقد جامعه و به ویژه مشاغل پرداخته و با شجاعتی کم نظیر از نقد شاه تا گدا پروا ندارد و مخالف سرسخت بیکاری است. انوری تعدد و تنوع مشاغل را لازمه کار اجتماعی دانسته و با توجه به زبان و بیان ساده و نزدیک به گفتارش، امثال و حکم بسیاری در خصوص کار از او به جا مانده است. تفاصيل المقالة

از زمان درگذشت ابوسعید ابوالخیر - صوفی و عارف نامدار سده های چهارم و پنجم هجری قمری- تا قرن ها بعد، اشعاری در قالب رباعی و قطعه به او منتسب کرده‌اند که در تعداد آن‌ها و صحّت انتساب اشعار به او اختلاف نظر جدّی وجود دارد. همواره به دلیل تأثیرگذاری بسیار زیادی که ابوسعید بر جریان های فکری متصوّفه داشته است، محقّقان در پی جمع آوری اشعار و اقوال او بوده اند. در دوران مختلف مریدان و دوست داران او اشعاری را به نام او ثبت کرده‌اند که باید در صحّت انتساب بیشتر آن ها به ابوسعید شک کرد. در این جستار قطعه‌ای بررسی می شود که گویا اولین بار در جوامع الحکایات عوفی ثبت شده و پس از آن در چند متن دیگر نیز وارد شده است؛ در تمام متونی که این قطعة وجود دارد، سرایندة آن ناشناس است. با بررسی‌های انجام شده در جنگ خطّی 900 مجلس - مکتوب در اوایل قرن هشتم هجری - و با دلایلی که ارائه خواهد شد، انتساب قطعة مزبور به ابوسعید ابوالخیر ممکن به نظر می‌رسد. تفاصيل المقالة