چکیده
مقدمه: پیش از انقلاب صنعتی و رشد شهرها، محلات شهری رشدی بطئی و پیوسته داشتند و ضمن حفظ ارزشهای طبیعی، اجتماعی و کالبدی خود، به نیازهای نسبتا ثابت ساکنان خود پاسخ میدادند. با رشد شتابان در کلانشهرهای ایران، بافتهای قدیمی و سکونتگاههای کهن و محلهها مورد تهدید واقع شدند و نیاز به مرمت شهری و بازآفرینی بافتهای قدیمی بیشتر از گذشته احساس شد. توسعه شهری با توجه به دو رویکرد توسعه درونی و مرمت شهری بافتهای فرسوده، سعی در احیا و بازگرداندن حیات شهری به عرصههای ناکارآمد داشته است. در راستای تسهیل این روند و توجه به پیوند بافتهای قدیمی با توسعه شهری، برنامهریزی و اجرای پروژههای محرک توسعه به عنوان یکی از راهبردهای به کار گرفته شده جهت فراهم کردن بسترهای لازم برای حضور ساکنان و مالکان مورد توجه واقع شد.
روش: بافت کهن شهرهای کرمان، شیراز و اصفهان به ویژه محدودههای محلههای قلعهمحمود، سنگسیاه و هارونیه افزون بر این که بازتابکننده تاریخ توسعه و تحولات فرهنگی در گذر زمان هستند آثاری شاخص از فرهنگ و تمدن کشور را در مقیاس ملی و جهانی در خود جای دادهاند، این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی بوده و رویکرد روششناسی آن نیز کیفی، کمی، ترکیبی است. منابع پژوهش، منابع اسنادی، کتابخانهای و مشاهدات میدانی و پرسشنامه مردمی (تحلیل در قالب نرمافزار SPSS) است.
نتیجهگیری: نتایج پژوهش در سه محله سنگسیاه، قلعهمحمود و هارونیه؛ نشان داد که 1) پروژههای محرک توسعه در بافت تاریخی شهری موجب تقویت احساس امنیت میشوند، 2) مهمترین عامل عدم احساس امنیت در بافت فرسوده، شکل و ساختار کالبدی نامطلوب بافت است و 3) میتوان با رویکرد محرک توسعه به عنوان بینشی کامل و یکپارچه به احیا و بازآفرینی محله و نیز حفظ ارزشهای تاریخی و کالبدی آن در جهت تبدیل محله به یک مکان زیستی هماهنگ با زندگی امروزی و مطابق با شخصیت و هویت تاریخی دست پیدا کرد.
تفاصيل المقالة