چکیده فردوسی و نظامی هر دو داستان بهرام‌گور و کنیزش را در شکارگاه روایت کرده‌اند. در این پژوهش به چگونگی فرآیند اسم‌گذاریِ متفاوتِ یک شخصیّتِ واحد در این دو روایت پرداخته می‌شود. بررسی شخصیّت‌پردازی با تمرکز بر مقولة فرآیند نام‌دهیِ شخصیّت‌ها نکته‌ایست که در پژوهش‌ها کم‌تر بدان توجّه شده است و نگارنده در این مقاله بر آن تمرکز می‌کند. نام کنیزکِ بهرام در روایتِ فردوسی آزاده و در روایت نظامی فتنه است. پرسشِ اصلی نگارنده در این پژوهش عبارت است از این‌که در این داستان شخصیّت‌پردازی از طریق نام‌های تمثیلی (نمادین) چگونه تقویّت می‌شود؟ برای تحلیل این امر، بررسی چگونگیِ شخصیّت‌پردازی و کانون‌سازی ضروریست. طبق نتیجة بدست آمده، نام‌گذاری‌ها با ژانرهایِ این روایت‌ها کاملاً متناسب و هماهنگ است. به‌عبارت دیگر،‌ تفاوت میان دیدگاه و انگیزه‌های فردوسی و نظامی که به خلق ژانرهای متفاوت نیز می‌انجامد، سبب روایت‌گری و بالتّبع نام‌گذاری‌هایِ متفاوت دو شاعر در داستانی یگانه شده است. تفاصيل المقالة

مسألۀ منابع فردوسی در سرودن شاهنامه و شیوۀ کار او یکی از چالش‌های اساسی در شاهنامه‌پژوهیست. گروهی بر پایۀ همانندی برخی از عنوان های داستان‌های یادشده در مقدّمۀ بازمانده از شاهنامۀ ابومنصوری، این کتاب را یگانه منبع فردوسی دانسته‌اند. برخی دیگر معتقدند که فردوسی در کنار شاهنامۀ ابومنصوری از منابعی دیگر نیز استفاده کرده ‌است. دلیل اصلی این گروه از پژوهش گران آن است که از آن جایی که منبع مشترک و اصلی فردوسی و ثعالبی همین شاهنامۀ ابومنصوریست، بخش‌هایی از شاهنامه مانند بیژن و منیژه و هفت خان رستم که در کتاب غررالسّیر ثعالبی نیامده، قطعاً از منبعی دیگر گرفته شده‌ است. این درحالیست که اگرچه مسألۀ استفادۀ ثعالبی از شاهنامۀ ابومنصوری به دلیل اذعان نویسندۀ غررالسّیر اثبات پذیر است، به دلیل از میان‌رفتنِ شاهنامۀ ابومنصوری نمی‌توان بدرستی مشخّص کرد که ثعالبی دقیقاً در کدام داستان از این شاهنامه استفاده کرده ‌است. تجزیۀ چهار روایت از داستان اردشیر بابکان از چهار متن و مقایسه با روایت شاهنامۀ فردوسی حاکی از آن است که فردوسی ضمن بهره‌گیری از منبعی مکتوب، به صورت التقاطی از منابع متعدّد در تدوین داستان اردشیر بابکان استفاده کرده ‌است. تفاصيل المقالة