چکیده رشد سریع شهرنشینی همراه با افزایش مهاجرت‌های روستا- شهری در ایران، بستر مساعدی برای شکل‌گیری مناطق حاشیه‌ای در پیرامون بافت فیزیکی شهرها فراهم نموده است؛ به گونه ای که پس از تجربه‌ کلان شهرها، امروزه شهرهای متوسط کشور مانند سبزوار را با پیامدهای گوناگون خود تحت تأثیر قرار داده است. در این مقاله تلاش شد تا راهبردهای کالبدی که می تواند کنترل حاشیه‌نشینی را در این شهر در پی داشته‌ باشد، ارایه شود. یافته‌ها نشان داد که نواحی حاشیۀ شهر سبزوار با حضور مهاجران بیشتر روستایی در سالیان اخیر توسعه‌ کالبدی شدیدی را تجربه خواهد نمود به گونه ای که سطح کل بافت فیزیکی پنج هسته‌ جمعیتی به حدود 130 هکتار خواهد رسید. با توجه به یافته‌ها، راهبردهایی مانند طرح اسکان مجدد و جابه‌جایی ناخواسته، طرح سامان‌دهی شبکۀ ارتباطی پیرامون شهر، طرح کمربند سبز پیرامون شهر، طرح ایجاد بانک زمین و شناسایی املاک رها شده و طرح ایجاد ستاد نظارت بر ساخت و ساز و جلوگیری از بورس‌بازی زمین ارایه شده است.    تفاصيل المقالة

یکی از دلایل عمده‌ی مهاجرت از نواحی روستایی به شهرها در کشورهایی مانند ایران، تفاوت سطح درآمد در روستاها نسبت به نواحی شهری است به طوری که مهاجران روستایی وارد شده به شهر سبزوار نیز تحت تأثیر این فرایند بوده‌اند. در این مقاله تلاش شده تا فرایند درآمدزایی مهاجران روستایی قبل و بعد از مهاجرت به شهر بررسی شود. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی- تحلیلی است که بخش عمده‌ای از داده‌های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه‌گیری جمع‌آوری شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که بیشتر مهاجران در سنین فعالیت و همراه افراد خانواده‌ خود به سبزوار مهاجرت نموده‌اند. از نظر موقعیت شغلی قبل از مهاجرت دارای مشاغلی از قبیل کارگری، کشاورزی و غیره هستند که بعد از مهاجرت ضریب اهمیت فعالیت‌های کارگری افزایش می‌یابد. در زمینه‌ دارایی‌های مهاجرین نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای در بین خانواده‌های مهاجر مشاهده و سطح درآمد نیز پس از مهاجرت افزایش می‌یابد به نحوی که درآمد کمتر از 100هزار تومان در ماه (در سال 1385) که قبل از مهاجرت 2/69 درصد مهاجرین را شامل می‌گردد، بعد از مهاجرت تنها 8/32 درصد آنان را شامل می‌شود. با توجه یافته‌ها، راهکارهایی شامل کنترل نرخ رشد جمعیت و افزایش اشتغال، ایجاد تشکل‌های محلی و مردمی، ورود هسته‌های جمعیتی به محدوده‌ شهری، به رسمیت شناختن مالکیت و مسکن و غیره در راستای ارتقای وضعیت اقتصادی و اجتماعی مهاجران پیشنهاد می‌شود.    تفاصيل المقالة