یکی از رویکردهایی که در حوزه سازمان و مدیریت می تواند در برابر پیچیدگی های محیطی به حل مسائل بپردازد، بحث رهبری است. حوزه رهبری دارای تنوع و تفاوت در برداشت هاست و مدل هایی که تاکنون از آن ارائه شده عمدتاً رهبر– محور بوده و نقش پیروان و زمینه را در معادله رهبری نادیده انگاشته اند. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کیفی و روش فراترکیب مبتنی بر دیدگاه سندلوسکی و بارسو (۲۰۰۶) و بهره گیری از ادبیات نظری، تحقیقات پیشین و مطالعات بومی و اسلامی نقش سازه های رهبر، پیرو و زمینه را پس از شناسایی مؤلفه های آن در حوزه رهبری بررسی می کند. طبق یافته های پژوهش، رهبری در سه بُعد رهبر با مؤلفه های پیش کنشی و آینده نگری، مشوق و قدرت دهنده، پاکسازی و ساماندهی، اهلیت، خادمیت و اسوه حسنه، بُعد پیرو با مؤلفه های خودرهبری و چند بُعد نگری، توانمند سازی و توسعه، مسئولیت پذیری و تاب آوری، اعتدال و میانه روی، فعالیت جهادی و فضائل اخلاقی و بُعد زمینه با مؤلفه های زمینه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، حقوقی و قوانین، امنیتی، ملی و بین المللی و فناوری طبقه بندی شده است. مفهوم سازی سازه رهبری بر اساس آموزه های دین اسلام و درنظرگرفتن نقش رهبر، پیروان و زمینه، نوآوری این پژوهش محسوب می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد سازه های جدید نقش معناداری در پیش بینی اثربخشی رهبری دارند و با ملاحظه هر سه سازه رهبر، پیرو و زمینه می توان پیچیدگی ها و پویایی های رهبری را بررسی کرد. تفاصيل المقالة