فرش یکی از تولیدات اصلی مردم ایران بوده که نسل به نسل منتقل شده است، برخی از دست‌بافته‌های موجود در موزه‌ها گواه بر این مدعاست. شناخت ساختاری فرش به منزلۀ روزنه‌ای جهت نفوذ به درون اثر و یافتن رمز و رازهای شکل‌گیری آن است. مقالۀ پیش رو با هدف آشنایی با ساختار کالبدی، محتوایی و پی بردن به مفاهیم و معانی نمادپردازی شده در نقش‌مایه‌های فرش افشان شکل گرفته است، از این رو در قالب پژوهشی کاربردی و با رویکردی ساختارشناسانه گامی در مسیر مستندنگاری و حفظ اصول رایج طراحی قالی‌های افشان برداشته است. این پژوهش با راهبرد‌های کمّی و کیفی و به شیوه‌های کتابخانه‌ای و میدانی و با بهره‌گیری از توصیف، تحلیل، تطبیق و روش استدلال استقرایی در تلاش است تا با مدون کردن مشخصه‌هایی از ساختارکلی نقش‌مایه‌های به کاررفته در فرش‌های افشان، تشریحی از ژرفای فلسفی و حکمی آن ارائه دهد. در این راستا بر اساس مطالعۀ موردی ابتدا به‌صورت هدفمند هفت فرش با طرح افشان در موزۀ ملک بر پایۀ همگون بودن طرح و دورۀ تولید آن‌ها برگزیده شده است، سپس با انجام بررسی کلی در تحلیل تصویری روی نمونه‌ها مشخص شده است که ساختار و طرح دو رکن اصلی برای بافت یک فرش است که طرح بر مبنای اصول و قواعدی که متأثر از فرهنگ، رسوم و آموزه‌های دینی حاکم بر جامعه است نشئت می‌گیرد و در قالب بیانی نمادین مضامین را ارائه می‌دهد. این مضامین شامل عناصر نباتی که تجلی زندگی هستند، شکل خیالی در شاخۀ عرفانی، شکل نگاشتاری در شاخۀ ابعاد تجسمی مانند طرح‌های اسلیمی که مبین مفهوم کثرت به وحدت و نماد عرفانی توحید هستند، نقش اصلی در شکل دادن به نقش‌مایه‌های فرش طرح افشان را به خود اختصاص داده‌اند تفاصيل المقالة