تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش عوامل آموزشی- ترویجی و اجتماعی موثر بر توسعه خوشه های کسب و کار زعفران در استان خراسان جنوبی تهیه انجام شده است، ایـن تحقیـق دارای ماهیـت کمـی بـوده که بـا ابزار پرسشـنامه انجـام شـد. جامعه آماری تحقیق را مدیران، معاونان و بازاریابان گارگاه‌های فرآوری و مراکز فروش زعفران خوشه‌های کسب و کار زعفران در خراسان جنوبی تشکیل می دهد که تعداد آن ها 987 نفر می باشد. جمعیت نمونه برابر با 278 نفر بدست آمد که با استفاده از پرسشنامه اطلاعات لازم جمع آوری گردید. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزارهای SPSS و AMOS و تحلیل معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته‌های استنباطی تحقیق نشان از انطباق کامل عامل‌های سنجیده شده با مدل‌های نظری موجود و همنوایی کامل بین سازه‌های نظری و سازه‌های تجربی تحقیق داشت. بر همین اساس، نقش آموزشی ترویج در مدل نظری در ده بعد و نقش اجتماعی ترویج در پنج بعد در مدل‌های نهایی مورد تائید قرار گرفتند. در بخش آموزشی مهمترین گویه های تاثیر گذار بر توسعه خوشه های کسب و کار زعفران "برگزاری سمینارهای تخصصی و آشنایی سرمایه گذاران با ظرفیت زعفران"، "برپایی نمایشگاه‌های داخلی و خارجی برای نمایش محصولات زعفران" و "استفاده از شبکه‌های مجازی برای تبلیغات محصولات زعفران" بوده و در بخش اجتماعی مهمترین گویه های موثر بر توسعه خوشه های کسب کار زعفران "فرهنگ‌سازی در مورد جایگاه زعفران در سبد غذایی خانوار" و"ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاری برای محصول زعفران" بوده است. تفاصيل المقالة