امروزه یکی از مشکلاتی که دامن گیر فضاهای معماری و شهری شده است، بحث سرزندگی می‌باشد. سرزندگی یکی از نیازهای اساسی شهرها است که با توسعه روند شهرنشینی و آسیب‌های اجتماعی، اهمیت آن روزبه‌ روز بیشتر می‌شود و از آنجایی که میزان سرزندگی افراد با بهبود کیفیت زندگی آن ها رابطه مستقیمی دارد، بنابراین پرداختن به این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است. مسئله اصلی در این پژوهش عدم پاسخ‌دهی محیط به نیاز‌های روانی شهروندان است که باعث شده فضاهای موجود با عدم رضایت ساکنین مواجه شوند و محیط‌های ناخوشایند و فاقد سرزندگی به وجود آورند. بر همین اساس هدف از پژوهش حاضر، بررسی چگونگی و میزان تاثیر مولفه‌های عملکردی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی فضاهای باز و نیمه‌باز بر افزایش حس سرزندگی ساکنین مجتمع‌های مسکونی شهر رشت می‌باشد. روش تحقیق پژوهش ترکیبی (کمی،کیفی) است. در مرحله اول (روش کیفی) با مطالعه ادبیات تحقیق و پیشینه پژوهش عوامل موثر بر سرزندگی استخراج شده، سپس داده‌ها از طریق پرسش‌نامه محقق‌ساخته از متخصصین معماری جمع آوری و پس از دسته‌بندی با روش رتبه‌بندی آزمون فریدمن مهم‌ترین متغیرها و مولفه‌های موثر بر سرزندگی حاصل شده است. در مرحله بعد (روش کمی) داده های مورد نیاز با روش مطالعات پیمایشی و از طریق پرسش‌نامه بسته ‌پاسخ محقق ساخته از ساکنین سه مجتمع مسکونی پردیسان، کاکتوس و لاکانشهر رشت جمع‌آوری و بر اساس پاسخ‌های ساکنین میزان تاثیرگذاری مولفه‌های موثر بر سرزندگی در مجتمع‌های مسکونی مشخص شده است. در مرحله بعد با آزمون پیرسون درستی فرضیه های تحقیق مورد تحلیل وارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهند که در بعد عملکردی تنوع و انعطاف پذیری در کاربری و فعالیت، آسایش جسمی، صوتی، بصری، امنیت، دسترسی مناسب، کارایی و رضایت‌مندی، سازگاری و نظارت‌پذیری در بعد اجتماعی تعاملات اجتماعی، سازگاری اجتماعی، قابلیت حضورپذیری برای همه گروه‌های سنی در بعد فرهنگ غنای حسی و هویت بومی، هویت‌مندی و در بعد زیست‌محیطی آسایش اقلیمی، همسازی با طبیعت از عوامل موثر بر سرزندگی در فضاهای باز و نیمه‌باز مجتمع‌های مسکونی درشهر رشت می‌باشند. همچنین در نهایت راهکارهایی درجهت طراحی مبتنی بر این مولفه‌ها در فضاهای باز و نیمه‌باز ارائه شده است. تفاصيل المقالة

مقدمه : توجه به فضاهای بازونیمه باز درمجتمع‌های مسکونی ونیازهای روانی ساکنین درمجتمع ها یکی ازمسائل مهم دردنیای امروزمی باشد.سرزندگی و نشاط ازکیفیت های مطلوب زندگی مردم قلمداد می شود که در سلامت جسمی و روانی شهروندان نقش به سزایی دارد. فضاهای باز، بستری برای بیان فرهنگ عمومی و توسعۀ زندگی اجتماعی بوده و اعتقادات شخصی و ارزش های عمومی کاربران را انعکاس می دهد، به همین جهت مطالعه درخصوص محیط های بیرونی در محیط های مسکونی، برای توسعه کیفیت زندگی اجتماعی در جوامع امروزی اهمیت زیادی دارد.هدف پژوهش : هدف پژوهش حاضر بررسی و شناخت شاخص های کالبدی موثر بر سرزندگی و میزان اثر هر یک از این شاخص ها در فضاهای باز و نیمه باز و ارائه راهبردهای طراحی بر مبنای شاخص های کالبدی مجتمع های مسکونی شهر رشت می باشد.روش شناسی تحقیق : روش تحقیق از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت کمی-کیفی و از نطر روش گردآوری اطلاعات توصیفی- تحلیلی می باشد. بدین جهت با استخراج شاخص ها و مولفه های کالبدی از طریق مطالعات کتابخانه ای و انتخاب مولفه ها با استفاده از روش دلفی از متخصصین معماری و تهیه جدول هدف محتوی(کیفی) و تبدیل داده های کیفی به کمی با استفاده از طیف لیکرت به پرسشنامه بسته پاسخ محقق ساخت، نظرسنجی در میان ساکنین سه مجتمع مسکونی کاکتوس، پردیسان و لاکانشهر رشت انجام شد. قلمروجغرافیایی پژوهش : محدوده مورد مطالعه استان گیلان، شهر رشت می باشد. موضوع مورد مطالعه مجتمع های مسکونی شهر می باشد.یافته ها و بحث : یافته ها حاکی از آن است که عاملتنوع کالبدیبا بالاترین میانگین 3.5بیشترین تاثیررا در میزان حس سرزندگی ساکنین گذاشته است.نتایج : با توجه به نتایج تحقیق، شش عاملتنوع کالبدی، جذابیت بصری،بهره گیری از عناصر طبیعی،چشم انداز مطلوب،ایمنی ونورپردازی مناسبازمهمترین عوامل کالبدی موثربرسرزندگی هستند که همه دررتبه بالاترازحدمیانگین درمیزان احساس سرزندگی ساکنین تاثیرداشته‌اند. تفاصيل المقالة