ارزیابی مطلوبیت پارک‌ها از منظر گردشگری شهری و گذران اوقات فراغت شهروندان با استفاده از مدل کوپراس (مطالعه موردی: منطقه2 شهری کلان‌شهر اهواز)*

الموضوعات :

عباس معروف نژاد ¹ , ابراهیم امیری ²

1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ماه‌شهر، دانشگاه آزاداسلامی، ماه‌شهر، ایران.
2 - استادیار گروه آموزش علوم‌انسانی، دانشگاه فرهنگیان خراسان‌شمالی، پردیس امام محمدباقر(ع)، بجنورد.

تاريخ الإرسال : 11 الأحد , شوال, 1442 تاريخ التأكيد : 21 الأربعاء , شوال, 1442 تاريخ الإصدار : 15 الإثنين , محرم, 1443

الکلمات المفتاحية: شهروندان, پارک‌ها, گردشگری‌شهری, گذران‌اوقات‌فراغت, منطقه‌دوکلان‌شهراهواز, مدل‌کوپراس,

ملخص المقالة :

امروزه پارک‌های شهری می‌توانند سهم عمده‌ای درایجاد گذران اوقات فراغت شهروندان و فضایی برای گردشگری آن‌ها در شهرها به وجود آورند. به‌طوری‌که در بسیاری از متون شهرسازی از پارک‌ها و فضاهای سبز شهری به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم شناخت کیفیت محیط‌های انسان‌ساخت یاد می‌کنند. با توجه به اهمیت پارک‌ها و فضای سبز در زندگی شهری امروزی، هدف‌ از تحقیق حاضر، بررسی وضعیت پارک‌های شهری فعال محلات‌ منطقه2 کلان‌شهر اهواز از نظر شاخص‌های انتخابی(دسترسی، بهداشت، جذابیت، امنیت و امکانات‌رفاهی) بوده‌است. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق پیمایشی با تاکید بر پرسشنامه است. جامعه‌آماری شهروندان ساکن منطقه2 و کارشناسان ذیربط می‌باشند. وزن‌دهی متغیرها توسط مدل آنتروپی‌شانون و تحلیل داده‌ها با استفاده از تکنیک رتبه بندی کوپراس انجام شده است. نتایج پژوهش نشانگر سرانه پایین و حداقلی پارک‌های منطقه دو (36/9متر مربع) نسبت به استاندارهای جهانی و ملی است. همچنین بر اساس نتایج آزمون Anova، با توجه به مقدار محاسبه شده F که از 05/0 بیشتر است میانگین رضایت مخاطبان از شاخص‌ها در پارک‌های مورد مطالعه تفاوت معناداری را نشان می‌دهد. نتایج حاصل از مدل کوپراس نیز از23 پارک در محدوده مورد مطالعه نشان می‌دهد: پارک‌جزیره، پارک42هکتاری و پارک‌دولت به ترتیب با ارزش نهایی؛ 0615/0 ،0569/0،0554/0، در رتبه اول تا سوم از حیث شاخص‌های مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

المصادر:

• آروین، م.، فرهادی‌خواه، ح.، پوراحمد، ا.، منیری، ا. 1397. ارزیابی شاخص‌های زیست‌پذیری شهری بر اساس ادراک ساکنان شهر اهواز. فصلنامه دانش شهرسازی.2(2): 17-1.


• ابراهیم زاده، ع.، عبادی‌جوکندان، ا. تحلیلی بر توزیع فضایی-مکانی فضای سبز در منطقه سه شهری‌زاهدان. مجله جغرافیا و توسعه.6(11):58-39.


• احمدی، م ص.، رهنمایی، م ت.، علی‌اکبری، ا. 1398. عوامل ضعف گردشگری در طرح‌های توسعه شهری استان کرمانشاه. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری.14(38):23-1.


• اکبری، ط.، حسین‌زاده، ج.، شیری، ا. 1395. بررسی مطلوبیت فضاهای گذران اوقات فراغت شهروندان ایلام(مطالعه موردی: فضاهای سبز شهری). فصلنامه فرهنگ ایلام.17(52-53):39-25.


• بهرامی، ا. 1390. بررسى رابطه احداث فضاى سبز بر امنیت اجتماعى و جرایم (مورد مطالعه: بوستان باغ حکیم واقع در محله بریانک تهران). فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی.2(26):38-13.


• پرمایه، ر.، رمضان‌پور، م.، بزرگمهر، ک.، حقزاد، آ. 1399. عوامل مؤثر بر توسعه‌گردشگری‌شهرلاهیجان. فصلنامه فضای گردشگری.9(34):48-27.


• پورامرایی، س.، اکبری، م.ر.، صابری، ا. 1394. جایگاه فضاهای سبز شهری در گذران اوقات فراغت و گردشگری شهروندان. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری.10(31):84-71.


• حاتمی‌نژاد، ح.، شریفی، ا. 1394. بررسی‌نقش‌گسترش‌گردشگری‌شهری بر توسعه‌پایدارشهری (مطالعه‌ موردی: شهرسنندج). فصلنامه گردشگری شهری.2(1):74-61.


• حسن‌پور، س.، شریفی، ع. 1397. ارزیابی الگوی پراکنش پارک‌های شهری(مطالعه‌موردی: منطقه سه شهری اهواز). فصلنامه شهرپایدار.1(4):18-1.


• حمیدی‌پور، ز.، رستگاران، ا.، سواری، م.، سیاحی، ع.، مرادی، پ. 1396. گزیده اطلاعات‌مناطق‌ نواحی‌ومحلات شهراهواز. معاونت برنامه‌ریزی و توسعه‌سرمایه‌انسانی شهرداری کلان‌شهراهواز. 78 صفحه.


• راشدی، ح. 1396. مطالعه و بررسی وضعیت فضای‌سبز منطقه دو شهری کلان‌شهر اهواز، کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاداسلامی ماه‌شهر. 119صفحه.


• رسولی، س.ح.، درخشنده، م.، میرکاظمی، ع. 1395. بررسی کیفی‌توسعه‌ی پارک‌های‌شهری و فضای سبز شهری در بهینه‌سازی استفاده شهروندان از آن در شهر ساری، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌‌های نوین در عمران، معماری، شهرسازی. تهران. 23صفحه.


• سرگلزایی‌جوان، ط.، اسفندیاری‌مهنی، ح. 1396. تحلیلی بر عملکرد مدیریت‌شهری در ارتباط با فضای سبز شهری(مطالعه موردی: منطقه5 شهر زاهدان). چهارمین کنفرانس بین المللی برنامه‌ریزی و مدیریت محیط زیست، 2و3 خرداد، تهران.


• شهابیان، پ. 1390. بررسی نقش و اثرات گردشگری شهری در توسعه پایدار شهر با تأکید بر ادراک ساکنان. فصلنامه آرمان‌شهر.7(2):132-121.


• عذرااصل، آ.، لطفی، ک.، برنا، ر. 1394. تأثیر بام سبز درکاربری‌های شهری(مطالعه‌موردی: امانیه اهواز). فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای‌انسانی،7(2): 242-229.


• قربانی‌گلزاری، س.، حسین‌زاده‌دلیر، ک.، بیک‌بابایی، ب. 1398. بررسی وتحلیلی برچالش‌های توسعه توریسم شهری(نمونه موردی: شهر تبریز). فصلنامه فضای‌گردشگری.8(30): 45-33.


• لطفی، ص.، بردی‌آنامرادنژاد، ر.، خیرخواه، ز. 1392. بکارگیری مدل‌های تلفیقی درمکان‌گزینی بهینه پارک‌های شهری شهرنکا. فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی.5(3):32-15.


• محمدی‌حمیدی، س.، نظم‌فر، ح.، اکبری، م. 1399. تحلیل فضایی پارک‌ها و فضاهای سبز شهری بااستفاده ازمدلCOPRASو GIS (موردمطالعه مناطق22شهرتهران). فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای ‌انسانی.52(2):455-437.


• مقیمی، ن.، مومنی، ک. 1398. بررسی و ارزیابی کارایی فضاهای ‌سبز شهری ‌در نیازمندی‌های سالمندان با تأکید بر پارک‌های شهری. فصلنامه نگرشهای نو در جغرافیای انسانی.11(3): 414-397.


• یغفوری، ح.، پایداری، ا.، سنجری، ا.ا. 1394. توزیع پارک‌ها و ارزیابی کیفیت آن‌ها در سطح شهرها با استفاده از مدلVikor(مطالعه موردی:شهرعنبرستان). فصلنامه آمایش‌محیط.8(31): 145-123.


• Chang, H.,Sh. & Liao, C., H. 2011. Exploring an integrated method for measuring the relative spatial equity in public facilities in the context of urban parks, Journal of Cities, 28(5):361-371.


• Kofahi, S. Steele, C. Vanleeuwen, D. & Hilaire, R. 2012. Mapping land cover in urban residential landscapes using very high spatial resolution aerial photographs, Journal Urban Forestry & Urban Greening, 11(3):291-301.


• Maryland-National Capital Park & Planning Commission. 2012. Park Recreation and Open Space(PROS) Plan, pp:66-25.


• Morgan,H.Walsemann,K,.M.Child,S.Powers,A.Reed,J,.A.& Kaczynski, A,. T. 2016.Using an environmental justice approach to examine the relationships between park availability and quality indicators,neighborhood disadvantage,and racial/ethnic composition, Journal of Landscape and Urban Planning,148:159-169.


• Mutiara, S. & Isami, K. 2012. Characteristic of Public Small Park Usage in Asia Pacific Countries: Case Study in Jakarta and Yokohama City, Journal Procedia - Social and Behavioral Sciences, 35:412- 419.


• Oh, J. 2007. Assessing the spatial distribution of urban parks using GIS, Journal of Landscape and Urban Planning, 82(2):25-32.


• Ostrowski, W. 2008. Contemporary Ton Planning- From the Origins to the Athens Charter, Thanslate Etezadi, Landan, Nashre Daneshgah,4ed, p.153.


• Peters, K. 2007. Social interactions in urban Parks; stimulating social cohesion urbanforestry and urban Greening, 6(2):113-115.


• Veitch, J. Ball, K. Crawford, D. Abbott, G. & Salmon, J. 2012. Park Improvements and Park Activity-A Natural Experiment, American Journal of Preventive Medicine, 42(6):616-619.


• Wen, M. Zhang, X,. H. Carmen, D. Holt, J,. B & Crroft, J,. B. 2013. Spatial Disparities in the Distribution of Parks and Green spaces in the USA, Annals of behave medicine, 45(11):2-18.