تحلیل اصطلاحات مربوط به کاشت محصولات کشاورزی با تأکید بر برنج در گویش لری ممسنی

الموضوعات :

سیدعلیرضا شجاعی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان)
احمد امیری خراسانی ² (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان)
عنایت الله شریف پور ³ (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان)

تاريخ الإرسال : 09 الإثنين , شوال, 1441 تاريخ التأكيد : 13 الأربعاء , صفر, 1442 تاريخ الإصدار : 10 السبت , شوال, 1442

الکلمات المفتاحية: برنج‌کاری, گویش, آبیاری, کشاورزی, ممسنی, لری, درو,

ملخص المقالة :

این مقاله به تحلیل اصطلاحات مربوط به کاشت سنّتی محصولات کشاورزی در گویش لری ممسنی می‌پردازد. بعضی از این اصطلاحات با آمدن تکنولوژی متروک شده‌اند ولی نسل میانسال و سالمند آن‌ها را می‌شناسند. نگرانی از نابودی و لزوم نگهداری این واژه‌ها برای آیندگان ایجاب می‌کند تا آن‌ها از دستبرد ایام در امان بمانند. هنوز کسانی در ممسنی و مناطق اطراف هستند که این واژه‌ها را بشناسند یا آن‌ها را به کار ببرند. پیشرفت تکنولوژی و کناررفتن ابزارهای کشاورزی سنّتی، زمینۀ فراموشی این واژه‌ها را فراهم آورده است. متن مقاله شامل شرح و توصیف واژه‌های مختص کشاورزی سنّتی و بیشتر مربوط به کاشت چلتوک (برنج پوست‌نکنده) در این شهرستان است که به هفت موضوع اختصاص داده شده است و عبارتند از: اصطلاحات مربوط به آب، زمین، کاشت و نگهداری، آفات و علف‌های هرز، ابزارها، نیروی کار و برداشت. هر قسمت بر اساس حروف الفبا منظم شده است. برای دریافت بهتر معانی، با برخی افراد میانسال و سالمند کم‌سواد یا بیسواد گفت وگو و پس از ضبط صدا و یادداشت مطالب، تلفّظ واژه‌ها با روش آوانویسی ثبت گردیده است و معنی واژه‌ها، نوع دستوری و ارتباط واژه‌ها شرح داده شده است. شیوۀ ساخت بعضی از ابزارها و نام محلی قسمت‌های مختلف ابزارها آورده شده است. نتیجۀ تحقیق، گنجینه‌ای از واژگان عمدتاً پارسی است که برای آیندگان، مصون خواهد ماند.

المصادر:

1- بهشتیان فر، قاسم.( 1375). توصیف گویش لری ممسنی، پایان نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه شیراز.

2-حبیبی فهلیانی، حسن.(1379). ممسنی در گذرگاه تاریخ، شیراز: نوید.

3- حسامپور، سعید؛ جباره، عظیم.(1387). «واژه ها و اصطلاحات کشاورزی در گویش سرخی منطقۀ کوهمره سرخی فارس»، مجلۀ گویش‌شناسی، شمارۀ 7 ، صص 162 - 173.

4- حسینی فسایی، حسن.(1382). فارسنامۀ ناصری، به تصحیح منصور رستگار فسایی، تهران: امیرکبیر.

5- حق­شناس، علی­محمد.(1384). آواشناسی (فونتیک)، تهران: نشر آگه.

6- دهخدا، علی اکبر.(1377). لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.

7- رودیگر، اشمیت.(1383). راهنمای زبان‌های ایرانی، ترجمۀ آرمان بختیاری و دیگران، جلد دوم، چاپ اول، تهران: ققنوس.

8- غلامپور، قاسم.(1395). واژه های لری و لکی در شاهنامه، برگرفته از وبگاه: http://qgholampour.blogfa.com/post/23

9- فلاحی، محمدهادی.(1383). بررسی زبان­ شناختی گویش دشتکی، پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

10- فلاحی، محمدهادی. (1384). «واژه ­ها و اصطلاحات کشاورزی و آبیاری در حاجی­ آباد نقش رستم»، مجلۀ گویش­ شناسی، شمارۀ 4، صص 104 - 114 .

11- قیطوری، عامر؛ میرزایی، جعفر.( 1385). «واژه ها و اصطلاحات کشاورزی در گویش لکی»، مجلۀ گویش‌شناسی، شمارۀ 5، صص 146 - 162 .

12- گرامی، شهرام.(1371). توصیف ساختمانی گروه فعلی و اسمی در گویش لری بویراحمدی لهجۀ­ باشتی، پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.

13- معین، محمد.( 1379). فرهنگ فارسی، تهران: امیر کبیر.

14- مقیمی، افضل و دیگران.( 1394). فرهنگ واژه‌های لری بویراحمدی، سی‌سخت: فرهنگ مانا.

15- مالمیر، تیمور.(1390). «ریشه‌شناسی یوغ و جفت»، پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 12، صص 1 – 10.