بررسی و توصیف فعل در گویش لمزانی

الموضوعات :

محمد صالح ارزن کار ¹

1 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان.

تاريخ الإرسال : 20 الثلاثاء , محرم, 1439 تاريخ التأكيد : 25 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1439 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ربيع الأول, 1440

الکلمات المفتاحية: صرف, ساخت فعل, گویش لِمَزانی, بن فعل, وندهای فعلی,

ملخص المقالة :

گویش لمزانی در فاصلۀ بین گویش پس‌کرانه‌ای استان هرمزگان؛ یعنی خانوادۀ گویش‌های لارستانی و گویش کرانه‌های خلیج فارس؛ یعنی گویش بندری واقع شده است. گویش این شهر و بخش مهران از خانوادۀ گویش‌های لارستانی است که به علت بکر‌ماندن منطقه، بسیاری از ویژگی‌های فارسی کهن در آن پویا و زنده است. یکی از جنبه‌های حائز اهمیت این پژوهش آن است که گویش لمزانی از یک سو به گویش‌های جنوب فارس؛ یعنی دری لارستانی تعلّق دارد و از سویی دیگر، مردم این منطقه به عنوان آخرین گویشوران لارستانی با بندری‌زبان‌ها در ارتباط و تعامل مستقیم هستند و از این رهگذر، توصیف مشخصه‌های دستوری و صرفی این گویش می‌‌تواند در شناخت بهتر گویش‌های کرانه‌ای و پس‌کرانه‌ای هرمزگان سهمی بسزا داشته باشد. مواد زبانی و داده‌های گویشی این پژوهش، طی ده سال تهیه شده است و برای تلفظ صحیح و رفع خطاهای آوایی، از افراد کهن‌سال و میان‌سال کمک گرفته شده است و در نهایت، پژوهشگر با استفاده از شمّ زبانی خود به تجزیه و تحلیل داده‌ها پرداخته است. برآیند نهایی تحقیق نشان می‌‌دهد که تداول برخی ساخت‌های کهن فعلی، ویژگی ارگاتیو، نقش برجسته و تمایزی تکیه در تصریف افعال، وجود نداشتن ساخت آینده، استفاده از بن گذشته در ساخت حال مستمر و استعمال وندهای کهن فارسی، از مشخصه‌های این گویش است.

المصادر:

منابع

1.کتاب‌ها

- ابوالقاسمی، محسن،(1391)، دستور تاریخی مختصر فارسی، تهران: سمت.

-  ابوالقاسمی، محسن،(1385) ، ماده‌های فعل‌های فارسی دری،چاپ دوم، تهران: ققنوس.

-  انوری، حسن و حسن احمدی گیوی،(1389) ، دستور زبان فارسی 2، ویرایش سوم، تهران: فاطمی.

- باطنی،محمد رضا(1356) نگاهی تازه به دستور زبان،چاپ دوازدهم، تهران: آگاه.

- بالود، محمد،(1384)، فرهنگ عامه در منطقه بستک، چاپ اول، تهران: همسایه

- خانلری، پرویز،‌(1388)، دستور تاریخی زبان فارسی، چاپ هفتم، تهران : توس.

- خانلری، پرویز،(1391)، دستور زبان فارسی، چاپ بیست وسوم، تهران: توس.

- خنجی، لطفعلی، (1388)، نگرشی تفصیلی بر زبان لارستانی و گویش خنجی، چاپ اول، شیراز : ایلاف.

- خیام پور، عبدالرسول، (1389)، دستور زبان فارسی، چاپ یانزدهم، تبریز : ستوده.

 - دبیر مقدم، محمد،(1392)، رده شناسی زبان‌های ایرانی، چاپ اول، تهران: سمت.

 - رحیمیان، جلال، (1389)، توصیف گویش شیرازی، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.

 - سامعی، حسین، (1393)، فعل ، دانشنامۀ زبان وادبیات فارسی،ج5، نشر فرهنگستان.

 - فرشیدورد، خسرو، (1392)، دستور مفصل امروز، چاپ چهارم، تهران : سخن.

- کلباسی، ایران، (1389)، فرهنگ توصیفی گونه‌های زبانی ایرانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

- لازار،ژیلبر،(1384)،دستور زبان فارسی معاصر، ترجمۀ مهستی بحرینی، به کوشش هرمز میلانیان، تهران:  هرمس.

- مشکور، محمد جواد، (1350)، دستورنامه در صرف و نحو زبان فارسی، تهران: شرق.

2. پایان‌نامه‌ها

-  نیرومند، سامیه،(1390)،« پژوهشی در دستور زبان گویش بستکی»، پایان نامۀکارشناسی ارشد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی دانشگاه هرمزگان .

3. مجلات

- کلباسی، ایران، (1367)، «دستگاه فعل در گویش لاری»، مجلۀ­ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، ش1، صص 145-170.