تجدید رقابت میان اصولی و اخباری در صدر دوره قاجار

الموضوعات : فصلنامه تاریخ

الهام امیری ¹ , غلامحسین زرگری نژاد ² , سینا فروزش ³

1 - دانشجوی دکتری تاریخ اسلام، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه تاریخ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران
3 - دانشیار گروه تاریخ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 01 السبت , رجب, 1442 تاريخ التأكيد : 21 الثلاثاء , رجب, 1443 تاريخ الإصدار : 27 الجمعة , صفر, 1444

الکلمات المفتاحية: اجتهاد, روحانیت, اخباریگری, عصر قاجار, استرآبادی,

ملخص المقالة :

تجدید رقابت میان اصولی و اخباری در صدر دوره قاجارچکیده:اختلاف نظر میان دو مکتب فقهی اخباری و اصولی، پیش از آنکه در سده 12 ه.ق به پایان برسد چالش دنباله‌دار بین دو نحله در قرن 13 نیز مجددا شروع می‌شود. در این روند پیوستگی‌های نسبی و سبب بین روحانیون اصولی به تقویت مجتهدان و اتحاد آنها علیه دیدگاه روحانیون اخباری منجر شد. با ظهور میرزامحمد استرآبادی(در قرن سیزدهم هجری و در روزگار قاجاریه) دور جدیدی از تشدید تقابل بین علمای اخباری و اصولی به وقوع پیوست. مجادلات و مباحثات دو اندیشه اصولی و اخباری در دوره قاجار پیامدهای گوناگون سیاسی و مذهبی داشت که به ویژه در حوزه‌ی تحولات مربوط به دستگاه روحانیت در گسترش اندیشه اجتهاد و تقلید، تحکیم نهاد مرجعیت قدرت یابی و نفوذ روحانیت در میان توده‌های مردم و رویارویی با دولت و نظام حکومتی، گرایش بخشی از روحانیت اصولی به اندیشه‌های روشنگرانه و تفکرات جدید و استقبال از برخی مظاهر نوگرایی ظاهر شد. تحولات سیاسی منطقه و از جمله جنگهای ایران و روس عامل رقابت میان اصولیان و اخباریان بود. این مقاله تلاش دارد تا با پیگیری قرابت‌های موجود بین علمای دینی درباره علل گرایش‌های اخباری در میان روحانیت عصر قاجار بپردازد و تجدید رقابت میان این دو نحله در عرصه تحولات درون سازمانی روحانیت بررسی شود.واژگان کلیدی: اخباریگری، اجتهاد، استرآبادی، روحانیت، عصر قاجار