تبیین تاریخی شاخص‌ها و پیامدهای سیاسی-اقتصادی استبداد پادشاهان صفوی در سفرنامه های اروپائیان (براساس نظریه استبداد ایرانی همایون کاتوزیان)
الموضوعات : فصلنامه تاریخ
اکرم کرمعلی
1
(دانشگاه لرستان)
مجتبی ذهابی
2
(دانشگاه اصفهان)
الکلمات المفتاحية: استبداد, اقتصاد, پادشاهان صفوی, سفرنامه های اروپائیان, همایون کاتوزیان,
ملخص المقالة :
تاریخ ایران شاهد قدرت یافتن اقوام و حکومت‌های مختلفی بوده است. شیوه رایج اعمال قدرت سیاسی در قرون و سده‌های گذشته بر مبنای شاه محوری بوده است. این نظام سیاسی میراثی از گذشتۀ باستانی ایران بود که بعدها به صورت کاملاً جدی به دوره‌ی اسلامی تاریخ ایران راه یافت. در این شیوه حکومت‌داری، شاه به عنوان بالاترین مقام در رأس هرم اجتماعی و سیاسی جامعه قرار داشت و براساس نظریه حق الهی، شاه سایه خداوند در زمین و صاحب فر ایزدی و شکوه شاهی بود. در نتیجه شاه ماورای طبقات مردم قرار داشت و خداوند او را برگزیده بود تا اراده وی را در زمین اعمال کند. بنابر گزارش‌های سفرنامه های اروپائیان، ساختار حکومت در دوره صفویه هم استبدادی بود و علاوه بر نظریه حق الهی آن‌ها خود را نایب امام غایب و مرشد طریقت صفوی می‌دانستند. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی–تحلیلی تلاش دارد در پرتو گزارش‌های سفرنامه نویسان اروپایی، برخی از وجوه شیوۀ فرمانروایی و سرشت قدرت سیاسی در ایران عصر صفوی، براساس نظریه استبداد ایرانی همایون کاتوزیان، مورد تحلیل و تبیین قرار دهد و به پیامدهای سیاسی- اقتصادی این شیوه فرمانروایی بپردازد.
_||_
